Gallus gallus : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Cedric31 (discussion | contribucions)
Cap resum de modificació
Cedric31 (discussion | contribucions)
Correccion ortografica & apondon taxobox
Linha 1 :
{{1000 fondamentals}}
{{Taxobox debuta | animal | ''Gallus gallus domesticus'' | Coq-gaulois-dore.JPG | Gal ''Gallés daurat'' }}
{{Infobox
{{Taxobox | embrancament | Chordata }}
|tematica=zoologia
{{Taxobox | classa | Aves }}
|carta=zoologia
{{Taxobox | òrdre | Galliformes }}
|imatge=<!--wikidata:-->
{{Taxobox | familha | Phasianidae }}
|legenda=
{{Taxobox | genre | Gallus (genre) | Gallus }}
}}
{{Taxobox | espècia | Gallus gallus }}
{{Taxobox taxon | animal | sosespècia | Gallus gallus domesticus | ([[Carl von Linné|Linnaeus]], 1758) }}
{{Taxobox fin}}
 
Linha 23 ⟶ 25:
La galina aparten a l'òrdre dels gallifòrmes, es un animal adaptat a la corsa (tres dets pausats al sòl), mas pauc al vòl. Çaquelà, l'arquetipe salvatge (''[[gal daurat]] o bankiva''), originari d'Asia del Sud-Èst es fòrça mai leugièr que la galina comuna (700&nbsp;g contra 2,5&nbsp;kg). Las espècias pròchas - que se pòdon ibridar amb la galina: [[faisan]] e [[catla]] - son pas de marrits velièrs.
 
La galina es un animal terrèstre e [[nidifug]]. L'edat adulat es atencha en 7-9 meses. Los uòus son ponduts dins de nis grossièrament batitsbastits. Son de colors variadas. Los consomators urbans compran cèrtas colors : uòus ròses en Euròpa, blancs als Estats Units, per exemple; aquò procedís d'un prejutjat fòrtament ancorat.
 
[[Fichièr:Rooster03.jpg|vinheta|drecha|250px|Un '''gal''' e de galinas]]
Linha 31 ⟶ 33:
Dins son airal d'origina, pond tota l'annada, las sasons essent gaire marcadas. Dins las zònas temperadas, acaba de pondre quand los jorns s'acorchisson (d'agost a decembre) e tòrna començar quand los jorns s'alòngan, de còps dès genièr, almens dins los [[clima]]s jos influéncia oceanica.
 
Un còp que 8 a 12 uòus son depausats dins lo nis, la galina càmbia de compòrtament, se met a clocar e se despluma al nivèl de la [[paleta]], lo tot es determinat per una aumentacion del taus de [[progesterona]]. Los uòus son alara incubats : la galina se lèva un còp per jorn per s'alimentar e prendre un banh de tèrra ; vira regularament los uòus (indispensable al desvolopament armoniós del [[fètus]]). Al començament, difusa fòrça calor, mas vèrs la fin, calfa mens los uòus, lo [[metabolisme]] dels poletons pren la relèva. La clocada arriba a tèrme de biais perfièchament sincròn, e i a comunicacion entre los poletons prèstsprèstes d'espelir (cal 19 a 21 jorns, segon las raças e la talha).
 
Los poletons son elevats pendent 1,5 a 3 meses segon las raças. Los joves s'empluman progressivament. Quand lo taus de [[progesterona]] de la maire baissa, e que va recomençar a pondre, rejeta los joves, que vivon alara en tribú fins a l'edat adulta.
 
Sa longevitat poiriá aténher 18 ans, mas plan sovent la galina vielhís mal e presenta una santat marrida que li fa rarament despassar 12 ans. La [[menopausa]] subreven vèrs 7-9 ans, quand los ovocits de l'[[ovari]] unic (lo d'esquèrra) son agotats. Una galina menopausada pòt prendre, a causa dels desrèglamentsdesreglaments ormonals, lo plumatge d'un gal !
 
== Istòria ==
Linha 42 ⟶ 44:
[[Fichièr:Chick04.jpg|vinheta|esquèrra|250px|Lo '''poleton''' ( o ''cotin'', ''cotinon''... ) es lo pichon de la galina]]
 
Gràcias al comèrci maritim, arribèron sul continent asiatic, e d'alàailà s'espandiguèron vèrs l'oèst, en Euròpa e en Asia Occidentala.
 
Las primièras representacions de galinas en [[Euròpa]] se tròban sus las ceramicas corintianas del sègle VII abans J.C.
Linha 58 ⟶ 60:
[[Fichièr:Chicken eggs.jpg|vinheta|drecha|300px|Quatre uòus de '''galinas''']]
 
Tradicionalament, se fasiá en polassariá. L'elevatge industrial se fa lo pus sovent en gàbias dispausadas en batariás, mas tanben al sòl dins de galinièrs. Lo legislator a degut intervenir per reglamentar l'espaci vital de las galinas en batariá. En Euròpa, la directiva 1999/74/CE del Conselh impausa que las gàbias amainatjadas ofriscan una superficiasuperfícia minimala de 750&nbsp;cm² per animal.
Per estimular la ponduda, se jòga sus l'esclairatge, que sa durada quotidiana es progressivament aumentada per aténher 16 oras en periòde de ponduda.
 
== Genetica ==
Lo [[9 de decembre]] de [[2004]], la revista scientifica ''[[Nature (jornal)|Nature]]'' anoncièt qu'una equipa internacionala de 170 cercaires èra pervenguda a establir lo sequençatgesequenciatge del [[genòma]] de la galina. Es lo primièr ausèl dins aqueste cas.
 
=== Simbolica ===