Ucraïna : Diferéncia entre lei versions

Levat lo vast [[plan de Podolia]] (altitud {{unitat|472|m}}) qu'ocupa l'oèst del país, es un país relativament plan, amb las tèrras fertilas del bacin de Dniepr en son centre, çò que que li permet d'aver una agricultura productiva. Las montanhas ucraïniasucraïnianas son mai que mai constituïdas des contrafòrts dels relèus d'Euròpa centrala e mediterranèa :

Al sud, Ucraïna se dobrís sus la [[mar Negra]], bordada de nombroses « [[liman]]s », e ont s'avança la presqu'illapeninsula de Crimèa.

A partir dau sègle VIII, lo comèrci vareg (de [[Viking]]s orientaus principalament originaris de [[Suècia]]) entre la [[Mar Baltica]] e la [[Mar Negra]] favorizèt l'emergéncia d'[[estat]]s locaus au sen dei populacions eslavas. Au sègle IX, lo cap vareg [[Oleg lo Savi]] conquistèt [[Kiev]] e fondèt un estat dich [[Rus' de Kyiv]]. Gropant leis Eslaus orientaus (rèires comuns dei [[Russia|Rus]], dei [[Bielorussia|Bielorús]] e deis UcrainiansUcraïnians), agantèt son apogèu sota lei rèines de [[Vladimir Ièr|Vladimir]] ([[980]]-[[1015]]) e d'[[Iaroslav lo Savi]] ([[1019]]-[[1054]]) que favorizèron la difusion dau [[cristianisme]] [[Ortodoxia|ortodox]] au sen de son pòble. Au sègle XI, lo [[Rus' de Kyiv]] èra lo reiaume pus estendut d'[[Euròpa]] e aviá d'importantei relacions comercialas ambé l'[[Empèri Bizantin]] via [[Dnièpre]].

A partir dau sègle XIII, lei [[Empèri Mongòl|Mongòls]] e lei [[Lituània|Lituanians]] impausèron son autoritat sus la region entraïnant l'acomençament de la diferenciacion entre, d'un caire, lei [[Bielorussia|Bielorús]] e leis UcrainiansUcraïnians e, d'autre caire, lei [[Russia|Rus]]. D'efèct, lei [[Empèri Mongòl|Mongòls]] someteguèron lei principats eslaus septentrionaus ([[1239]]), pilhèron [[Kiev]] ([[1240]]) e ravatjèron [[Polonha]] e [[Ongria]] ([[1241]]) sensa s'i mantenir. Puei, fondèron lo [[Khanat de l'Òrda d'Aur]] qu'obliguèt lei principats rus eissits dau Rus' de Kiev de li pagar un [[tribut]].

Aquel equilibri durèt fins a la fin dau sègle XV. Foguèt romput au [[sud]] per lei [[Empèri Otoman|Turcs Otomans]] e au [[nòrd]] per lei [[Russia|Rus]]. D'efèct, en [[1475]], lei premiers capitèron de conquistar lei possessions [[Republica de Gènoa|genoesas]] e de [[vassal]]izar lo [[Khanat de Crimèa]]. Puei, menèron un lòng combat per establir còntra [[Polonha]]-[[Lituània]] per lo contraròtle dau [[litorau]] nòrd-oèst de la [[Mar Negra]]. S'acabèt victoriosament en [[1526]] ambé la presa de [[Bessaràbia]] e de [[Jedisan]]. De son caire, lei Rus acomencèron una lenta migracion en direccion dau [[sud]]. Son objectiu iniciau èra de protegir [[Moscòu]] còntra lei Tatars qu'avián pilhat la vila en [[1571]]-[[1572]]. Per aquò, bastiguèron de rets de [[fortificacion]]s dins la region de [[Kàrkov]] e i favorizèron l'implantacion de colons cargats de lei defendre militarament. Aquelei [[marcha (juridiccion)|marchas militaras]] dichas « UcrainaUcraïna » en [[rus]] donèron son nom au país.

De [[1550]] a [[1650]], lei transformacions politicas e [[religion|religiosas]] de [[Polonha]]-[[Lituània]] aguèron d'efèctes importants en [[Galícia (Euròpa Orientala)|Galícia]] e en [[Rutènia]]. D'efèct, a l'eissida dau renfòrçament de l'Union entre lei doas coronas en [[1569]], la noblesa de [[Rutènia]] quitèt la [[movença]] [[Lituània|lituaniana]] per intrar dins aquela de [[Polonha]]. Aquò foguèt a l'origina de la diferenciacion entre [[Bielorussia|Bielorús]] e UcrainiansUcraïnians.

Un autre efècte important regardèt la [[religion]] quand una assemblada dau [[clergat]] [[Ortodoxia|ortodox]] proclamèt son union ambé la [[Glèisa Catolica]] entraïnant la formacion d'una [[Glèisas catolicas orientalas|Glèisa « uniata »]] de rite [[Empèri Bizantin|bizantin]]. Pasmens, aquela decision suscitèt d'oposicions vivas. En [[1620]], un novèu [[metropolita]] [[Ortodoxia|ortodoxortodòxe]] de [[Kiev]] foguèt consacrat per lo [[Patriarcat de Constantinòple|patriarca de Constantinòple]]. Lo rèi de [[Polonha]] foguèt obligat de reconóisser aquela ierarquia [[Ortodoxia|ortodoxaortodòxa]] novèla en [[1632]] entraïnant una coabitacion entre lei Glèisas OrtodoxaOrtodòxa e « uniata ».

Lei Cosacs èran un ensems de pòbles nomadas, generalament eslaus, installats dins lei regions [[frontierafrontièra|frontalieras]] entre [[Polonha]]-[[Lituània]], [[Russia]], [[Khanat de Crimèa]] e khanats mongòls. Lei Zaporoges, [[Ortodoxia|ortodoxs]], de lenga ucrainianaucraïniana e nominalament vassaus de la corona polonesa, n'èran lei representants pus occidentaus. Installats dins la bloca de [[Dnièpre]] a la periferia de [[Polonha]]-[[Lituània]] e de [[Russia]], èran cortejats per lei doas poissanças que li donavan d'armas e de viures en cambi d'un sostèn militar. Aquò permetèt ai Zaporoges de desvolopar pauc a pauc d'institucions que venguèron relativament solidas dins lo corrent dau sègle XVI.

Dins lo corrent dau sègle XVIII, lei [[Russia|Rus]] capitèron d'ocupar la màger part de l'Ucraïna actuala au detriment de l'[[Empèri Otoman]] e de [[Polonha]]-[[Lituània]]. D'efèct, una premiera guèrra de [[1768]] a [[1774]] permetèt ais armadas [[Russia|russas]] d'ocupar [[Taurida]], [[Crimèa]], [[Moldàvia]], [[Valaquia]] e una partida de [[Bulgaria]]. Ansin, au [[tractat de Küçük Kaynarca]] ([[1774]]), lei [[Empèri Otoman|Turcs]] perdiguèron la riba senèstra de [[Dniepr]] e deguèron laissar son [[independéncia]] au [[Khanat de Crimèa]]. Inquietas d'aquela avançada russa, [[Àustria]] e [[Prússia]] s'entendiguèron ambé [[Russia]] per se partejar lo territòri [[Polonha|polonés]] ambé lo [[Premier Partiment de Polonha]] ([[1772]]). La [[Galícia (Euròpa Orientala)|Galícia]] Polonesa venguèt ansin [[Àustria|austriana]]. Puei, totjorn per s'aparar còntra l'expansionisme rus, [[Viena (Àustria)|Viena]] faguèt pression sus l'[[Empèri Otoman]] per obtenir [[Bucovina]], autra region poblada d'UcrainiansUcraïnians, en [[1775]].

En parallèl de la conquista de la region, lei [[Russia|Rus]] ne'n organizèron la [[colonizacion]]. A l'iniciativa de [[Grigori Potemkine]], de colons ucrainiansucraïnians e rus dei regions de [[Kiev]] e de [[Karkòv]] foguèron implantadas dins lei zònas abandonadas per lei populacions [[islam|musulmanas]] que s'èran enfugidas dins l'[[Empèri Otoman]]. Pasmens, lei besonhs umans èran fòrça importants e d'autrei pòbles participèron au poblament de l'Ucraïna Russa : de [[cristianisme|crestians]] emigrats de l'[[Empèri Otoman]] ([[Grècia|Grècs]] e [[Armenia|ArmenisArmènis]] principalament), de [[judaïsme|judieus]] [[Polonha|polonés]], ostils au conservatisme dau [[clergat]] israelita polonés, que fondèron una comunautat importanta a [[Odessa]], d'[[Alemanha|Alemands]] que venguèron la basa dau futur pòble deis [[Alemands de la Mar Negra]], de [[Bulgaria|Bulgars]], de [[Gagaús]]... etc. Una autra particularitat de la politica de colonizacion russa foguèt sa concentracion sus lei regions orientalas e centralas d'Ucraïna. Lei regions pus orientalas de la Russia Novèla foguèron largament neglegidas. Lo desvolopament i foguèt donc feble e l'evolucion principala foguèt la reintegracionreïntegracion per fòrça dei glèisas « uniatas » au sen de la [[Ortodoxia|Glèisa Ortodoxa]] en [[1839]].

En [[Galícia (Euròpa Orientala)|Galícia]] Austriana, [[Viena (Àustria)|Viena]] instaurèt un regime relativament liberau. Principalament poblada de [[Rutènia|Rutèns]], la region aviá un ròtle economic segondari e unicament agricòla. Pasmens, gardèron son identitat e sostenguèron lo [[govèrn]] [[Àustria|austrian]] durant lei trèbolstrebols de [[1848]]. De mai, consequéncia de sa Glèisa « uniata », la region desvolopèt donc un particularisme a respèct dei [[Polonha|Polonés]] [[Catolicisme|catolics]] de rite roman e dau rèsta deis UcrainiansUcraïnians [[Ortodoxia|ortodoxsortodòxes]]. Ansin, pauc a pauc, la Galícia Austriana venguèt lo luòc de naissença dau [[nacionalisme]] ucrainianucraïnian.

La [[Premiera Guèrra Mondiala]] transformèt la region ucrainianaucraïniana en prat batalhier de [[1914]] a [[1920]]. Pasmens, en fòra dei pèrdas umanas e dei destruccions, aguèt per consequéncia d'entraïnar l'afondrament de l'[[Russia|Empèri Rus]] e d'[[Àustria-Ongria]]. Un movement [[nacionalisme|nacionalista]] se formèt e revendiquèt la formacion d'una Ucraïna [[Independéncia|independenta]]. Finalament vencutvençut, aqueu movement entraïnèt pasmens la formacion d'una republica sovietica d'Ucraïna qu'es la basa de l'Ucraïna actuala.

D'efèct, tre l'afondrament de l'[[Russia|Empèri Rus]] en març de [[1917]], una assemblada dicha ''Rada'' (« Assemblada » en [[occitan]]) se reüniguèt a [[Kiev]]. La Societat deis UcrainiansUcraïnians progressistas, fondada en [[1908]] per obtenir d'un biais legau la reconóissença dei drechs deis UcrainiansUcraïnians e una autonòmiaautonomia intèrna, i aviá la majoritat. En novembre de [[1917]], proclamèt la creacion d'una Republica d'Ucraïna e creèt un [[govèrn]]. Puei, proclamèt l'[[independéncia]] en genier de [[1918]]. Dins aquò, deguèt faciar una ofensiva dei [[Bolchevisme|Bolchevics]] qu'avián fondat una republica sovietcasovietica d'Ucraïna en decembre de [[1917]] a [[Kharkiv|Kharkòv]]. Respectivament en febrier e març, lei dos govèrns ucrainiansucraïnians signèron un tractat amb [[Alemanha]] e [[Àustria-Ongria]] assegurant la reconóissença de la Republica per leis Empèris Centraus. Aquò empachèt pas l'ocupacion dau país per leis [[Alemanha|Alemands]] interessats per la recòlta de [[cereala]]s. La ''Rada'' foguèt dissòuta e [[Pavel Skropadski]], protegit deis Alemands, foguèt proclamat [[hetman]].

L'òrdre [[Alemanha|alemand]] subrevisquèt pas a la victòria deis Aliats. En novembre de [[1918]], lei soudats alemands se retirèron entraïnant un conflicte generau entre lei diferentei faccions politicas ucrainianasucraïnianas. Aquela situacion durèt plusors mes fins a l'integracion dei divèrsei camps ai Bolchevics ò ais armadas blancas.

En [[Galícia (Euròpa Orientala)|Galícia]], lei [[Rutènia|Rutèns]] volián faire partida de l'Ucraïna [[independéncia|independenta]]. Pasmens, la region èra tanben revendicada per la [[Polonha]] en cors de restauracion, çò qu'entraïnèt de combats de novembre de [[1918]] a mai de [[1919]] que s'acabèron per un succès polonés. [[Simon Petlioura]], èx-ministre deis affairesafaires militars dau govèrn de la Societat deis UcrainiansUcraïnians progressistas, assaièt de formar un govèrn novèu a [[Kiev]] en decembre de [[1918]]. Pasmens, perdiguèt lo contraròtle de la [[capitala]] e se raprochèt alora dei [[Polonha|Polonés]]. Lei Blochevics formèron un govèrn provisòri basat a [[Kursk]] en novembre de [[1918]]. Establits a [[Karkòv]] en genier de [[1919]], prenguèron [[Kiev]] en febrier. Dins lo bloca de [[Dniepr]], [[Nikifor Grigoriev]] assaièt de restaurar l'estat zaporoge e organizèt d'incursions còntra lei regions vesinas. A l'[[èst]], lo cap [[anarquisme|anarquista]] [[Nestor Makhno]] organizèt tre abriu de [[1917]] una [[guerilha]] còntra leis Alemands. Contraròtlèt rapidament un important territòri en Ucraïna Orientala e intrèt en conflicte còntra leis armadas blancas de [[Anton Denikine|Denikine]]. Lòng dau [[litorau]], d'armadas aliadas ([[França]] a [[Odessa]] e en [[Crimèa]], [[Grècia]] a [[Kherson]] e a [[Nikolaiev]]) desbarquèron per sostenir lei Blancs. Pasmens, en fàcia de la situacion caotica, se retirèron pauc a pauc dins lo corrent de l'annada.

A partir de la prima de [[1919]], lo conflicte interior ucrainianucraïnian venguèt pus clar e la guèrra venguèt un conflicte periferic de la [[Guèrra Civila Russa]]. En julhet de [[1919]], lei BOlchevisBolchevics eliminèron [[Nikifor Grigoriev|Grigoriev]] e lo generau blanc [[Anton Denikine]] organizèt una ofensiva d'amplor que li permetèt de conquistar [[Crimèa]], [[Odessa]] e [[Kyiv]]. Pasmens, après aquelei victòrias, foguèt arrestat a [[Tula]] e la repòsta bolchevidabolchevica, sostenguda per [[Nestor Makhno|Makhno]] reconquistèt rapidament la totalitat dei territòris perduts franc de [[Crimèa]] defenduda per lo generau [[Piotr Nikolaïevitch Wrangel|Wrangel]].

Leis [[annada]]s 1920 foguèron marcadas per la politica « d'ucrainizacionucraïnizacion » principalament axada sus la promoccionpromocion de la [[lenga]] e de la [[cultura]] ukirainianasucraïnianas. Pasmens, a partir de [[1929]], la region foguèt regardada per la politica de collectivizacion d'[[Estalin]] e per la liquidacion dei kulaks (de païsans aisats). Aquò se turtèt a una oposicion viva dau mond rurau e lo [[govèrn]] [[URSS|sovietic]] respondèt violentament. De miliersmilièrs de païsans foguèron desportats au [[Gulag]] e de requisicions massisas de [[cereala]]s e de viures aguèron luòc per avitalhar lei [[vila]]s. En [[1932]]-[[1933]], aquò entraïnèt una [[famina]] catastrofica en Ucraïna Orientala ([[Holodomor]]) que causèt la [[mòrt]] d'au mens cinc milions d'abitants. Puei, de [[1934]] a [[1938]], leis elèits ucrainianasucraïnianas foguèron decimadas per lei purgas ordonadas per [[Estalin]].

[[Romania]] i recuperèt [[Bucovina]] e [[Bassaràbia]] e apondiguèt a aquelei conquistas la region de [[Transnitria]], compres lo [[pòrt]] d'[[Odessa]]. Lo rèsta foguèt integrat au sen d'un territòri militar [[Alemanha|alemand]] que sa direccion èra installada a [[Rovno]]. En [[1942]], leis ''[[Einsatzgruppen]]'' [[Alemanha|alemands]] liquidèron lei populacions [[judaïsme|judievas]]. Quant ai populacions eslavas, subiguèron lei requisicions de man d'òbra transferida dins de camps de trabalh, e de còps dins de camps de concentracion, alemands. Certaneis UcrainiansUcraïnians s'engatjèron tanben dins la guèrra dins lo camp dau [[Tresen Reich|Reich]]. Se destrièron en particular dins la traca dei [[judaïsme|judieus]] e coma gardians dei [[Olocaust|camps d'exterminacion]]. Enfin, en[[Volínia]], se formèt un movement independentista ostil ais Alemands e ai Sovietics. Dirigit per [[Stepan Bandera]], foguèt durament reprimit mai capitèt de combatre fins ais annadas 1950.

A l'eissida de la guèrra, leis annexions territòrialas [[URSS|sovieticas]] e lei transferiments de populacions entre [[Polonha]] e [[URSS]] permetèron per lo premier còp de reünir totei leis UcrainiansUcraïnians au sen d'un meteis [[estat]]. D'efèct, en fòra dei territòris ja sovietics avans [[1941]], [[Moscòu]] annexèt lei territòris [[Romania|romanés]] e [[Checoslovaquia|checoslovacs]] poblats d'UcrainiansUcraïnians. Puei, un milion d'UcrainiansUcraïnians installats dins la region polonesa de [[Chelm]] foguèron transferits en cambi d'un transferiment invèrs de Polonés installats en Ucraïna Occidentala. Aquò permetèt la question dei minoritats etnicas entre lei dos país. Ucraïna faguèt tanben oficialament partida dei país fondators de l'[[ONU]].

Pasmens, dins lo país, lei condicions de vida demorèron malaisadas e una famina novèla se debanèt en [[1947]]. S'agravèron egalament ambé la repression decidida per [[Estalin]] còntra lei « collaborators », es a dire lo [[clergat]] e lei [[nacionalisme|nacionalistas]]. La situacion se melhorèt ambé la [[mòrt]] d'[[Estalin]] e son remplaçament per [[Nikita Khrushchov]] qu'èra ucrainianucraïnian. Fònt de problemas ulteriors grèus, decidèt de restacar [[Crimèa]] a la Republica Sovietica d'Ucraïna en [[1954]]. Pasmens, la liberalizacion relativa de la societat sovietica sota Khrushchov permetèt de liberar un nombre important de presoniers politics e autorizèt l'adopcion de certanei politicas nacionalas per leis autoritats de [[Kiev]]. Aquela politica foguèt limitada per [[Leonid Brejnev]] qu'ordonèt en [[1972]] la destitucion dau premier secretari [[Petro Chelest]] sospichat de defendre un [[nacionalisme]] ucrainianucraïnian tròp engatjat. Lo remplacèt per lo conservador [[Vladimir Chtcherbitski]] que demorèt en plaça fins a [[1989]].

A partir de [[1988]], la politica de ''perestroika'' de [[Mikhaïl Gorbachov]] favorizèt la renaissença de movements intellectuaus independentistas, especialament dins lei regions occidentalas e centralas. En genier de [[1990]], de manifestacions fòrça importantas celebrèron la remembrança de l'independéncia de [[1918]] amb una cadena umana de 500 quilomètres. Pus grèu, lo poderós sindicat de l'industria miniera de [[Donbass]] acomencèt una grèva basada sus de revendicacions [[democracia|democraticas]] e [[independéncia|independentistas]] a partir de julhet de [[1989]]. Un movement politic dich ''Rokh'' (Movement popular ucrainianucraïnian de restructuracion), fondat en [[1988]], federèt lei manifestacions.

En julhet de [[1990]], un mes après [[Russia]], Ucraïna proclamèt sa [[sobeiranetat]] e un èx-cap dau Partit Comunista, [[Leonid Kravchouk]] foguèt elegit president dau Soviet suprèm. Pasmens, en març de [[1991]], una majoritat d'UcrainiansUcraïnians aprovèt lo projècte d'union renovada prepausat per [[Mikhaïl Gorbachov|Gorbachov]] mai la temptativa de còp d'estat menat per lei conservadors dau PCUS dins lo corrent d'aost de [[1991]] precipitèt la situacion. Lo 24 d'aost, Ucraïna proclamèt son [[independéncia]] confirmada per un [[referendum]] (aperaquí 90% de vòtes favorables) organizat lo 1{{èr}} de decembre seguent. [[Leonid Kravchouk|Kravchouk]] foguèt elegit president de la Republica, còntra lo candidat dau ''Roukh'', e participèt ambé seis omològs rus e bielorús a la dissolucion de l'[[URSS]].

[[File:Ucraïna - Resultats eleccions presidencialas 2010.png|thumb|Exemple de la polarizacion de la vida politica ucrainianaucraïniana entre l'èst e l'oèst (eleccions presidencialas de 2010).]]

En despiech de son industria pesuca e de sei ressorsas naturalas importantas, Ucraïna conoguèt de dificultats grèvas tre son [[independéncia]]. En particular, son economia s'afondrèt rapidament amb una regression de l'industria e una [[inflacion]] galaupanta. Per limitar la catastròfa, lo govèrn ucrainianucraïnian decidèt donc de limitar la liberalizacion de l'economia e lei privatizacions. Pasmens, aquò empachèt pas una grèva importanta dei minaires en [[1993]].

Enebit d'un tresen mandat per la [[constitucion]], [[Leonid Koutchma]] poguèt pas se presentar a l'eleccion presidenciala de [[2004]]. L'escrutinh opausèt [[Víktor Ianokòvych]], un oligarca de l'èst, a [[Víktor Ioshchenko]], un economista sostengut per l'oèst. En causa de fraudas, lei resultats dau segond torn foguèron fòrça contestats per lei partisans d'Iouchtchenko qu'adoptèron la [[color]] arange coma simbòl. Après una lònga crisi, obtenguèron contentament e un tresen torn donèt la victòria a son candidat (56%). Pasmens, lei venceires de la [[Revolucion Arange]] se devesiguèron rapidament entre elei e mau capitèron de dispausar d'una majoritat parlamentària. En [[2006]], perdiguèron leis eleccions legislativas e [[Víktor Ianokòvych]] foguèt ansin nomatnommat cap dau govèrn. Iouchtchenko assaièt sensa succès de dissòuvre lo Parlament e [[Víktor Ianokòvych| Ianokòvych]] ganhèt l'eleccion presidenciala de [[2010]]. Aqueu periòde veguèt la perseguida de la represa economica, sostenguda per la demanda [[Republica Populara de China|chinesa]], mai veguèt egalament l'agravament dei tensions interioras èst-oèst e de retards dins la modernizacion de l'economia e de l'administracion, fòrça corrompudas, dau país.

Dins lo corrent deis annadas 2010, [[Víktor Ianokòvych]] assaièt de mantenir un equilibri precari entre [[Russia]] e [[Union Europèa]]. Pasmens, en [[2013]], la conclusion pròcha d'un acòrd d'associacion ambé l'UE entraïnèt de pressions importantas sus [[Kiev]] de part de [[Moscòu]]. En novembre de [[2013]], lo govèrn ucrainianucraïnian chausiguèt finalament d'abandonar son projècte d'acòrd ambé [[Brussèlas]] au profiech d'un raprochament ambé [[Russia]]. Populara a l'èst, aquela decision entraïnèt de manifestacions majoras a [[Kyiv]] e dins l'oèst (veire [[EuroMaidan]]). Après quatre mes de crisi, lo Parlament votèt finalament la destitucion dau president lo 22 de febrier que s'enfugiguèt a l'èst. Puei, lo 27 de junh de [[2014]], lo novèu president [[Petro Porochenko]] signèt un acòrd comerciau ambé l'UE.

Pasmens, aquò entraïnèt doas crisis grèvas en [[Crimèa]] e dins lei regions pus orientalas dau país. Premier, en [[Crimèa]], [[Russia]] refusèt de perdre lo contraròtle d'una region estrategica e poblada en majoritat de populacions russas. Dau 26 de febrier au 28 de març, de soudats rus ocupèron aisamentaisidament la region e un referendum organizada per leis autoritats prorussas proclamèt l'[[independéncia]] de [[Crimèa]] que demandèt e obtenguèt son intrada au sen de la [[Federacion de Russia]]. Aquela annexion es pas reconeguda per la comunautat internacionala e Ucraïna revendica totjorn oficialament la peninsula.

L'autra crisi acomencèt d'un biais simultanèu a la fin de febrier de [[2014]] ambé plusors manifestacions de sostèn au president [[Viktor Ianoukovytch|Ianoukovytch]] dins lei principalei [[vila]]s dau [[sud]] e de l'[[èst]] ([[Donetsk]], [[Kramatorsk]], [[Lougansk]], [[Mariupòl]], [[Karkòv]], [[Odessa]]... etc.). A partir d'abriu, prenguèron una forma insureccionala dins la region de [[Donbass]] e se formèt una armada separatista. Lei 7 e 11 d'abriu, lei regions de Donetsk e de Lougansk proclamèron son [[independéncia]]. L'armada ucrainianaucraïniana intervenguèt dins aquelei regions a partir dau 2 de mai. Avancèt fins au mes de julhet e l'arribada de « volontaris » rus per sostenir leis insurgents. A partir d'aost, leis UcrainiansUcraïnians deguèron a son torn recular fins a la signatura d'un alta-au-fuòc en setembre. Foguèt rapidament romput e de combats novèus s'acabèron per una tiera de desfachas ucrainianasucraïnianas avans la signatura d'un segond alta-au-fuòc, fòrça precari, lo 12 de febrier de [[2015]]. En abriu de 2015, aquela guèrra aviá causat la mòrt d'aperaquí {{formatnum:6100}} personas e lo desplaçament de {{formatnum:500000}} refugiats. Plusors vilas de l'èst, especialament [[Donetsk]], an subit de destruccions importantas e l'economia ucrainianaucraïniana s'es afondrada. En mai d'aquò, Kiev dèu menar de reformas economicas importantas en cambi de prèsts de l'UE e dau [[FMI]].