Nigèr (país) : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 68 :
Après la pacificacion, [[França]] organizèt sei conquistas de [[Sahèl]] e de la vau de Nigèr dins lo corrent deis annadas 1920. Lo territòri nigerin foguèt integrat au sen de l'[[Africa Occidentala Francesa]] (AOF). Sei frontieras foguèron fixadas en [[1922]] e sa capitala foguèt installada a [[Niamey]] en [[1926]]. Dins aquò, territòri excentrat e alunchat de l'ocean, interessèt pauc leis autoritats colonialas. Ansin, franc de l'introduccion de la cultura d'[[arachida]], son desvolopament demorèt limitat. Lei [[França|Francés]] dirigiguèron donc la region d'un biais indirècte e mantenguèron en plaça leis institucions tradicionalas. La màger part de la populacion recebèt l'estatut de l'indigenat qu'èra relativament similar au [[servatge]] [[Edat Mejana|medievau]].
Après la [[Segonda Guèrra Mondiala]], de reformas importantas foguèron menadas a partir de [[1946]] e l'indigenat foguèt abolit. De mai, lei colonias francesas recebèron mai d'autonòmia, çò que permetèt l'emergéncia d'una vida politica nigerina. Foguèt rapidament dominada per [[Hamani Diori]] (un Jerma) fondator dau [[Partit Progressista Nigerin]] (PPN) e per son [[Djibo
=== L'independéncia ===
==== Lo periòde de Hamani Diori ====
Après l'independéncia, [[Hamani Diori]] favorizèt l'adopcion d'una [[constitucion]] presidencialista e foguèt elegit a la presidéncia en novembre de [[1960]]. Instaurèt rapidament un regime autoritari e lo [[PPN|Partit Progressista Nigerin]] venguèt partit unic. Pasmens, franc d'un atemptat mancat organizat en [[1965]] per de partisans de [[Djibo Bakari]], lo periòde demorèt suau gràcias a una importanta creissença economica basada sus lei perspectivas de desvolopament de l'industria miniera ([[urani]]) e de relacions bònas ambé [[França]].
Aquò durèt fins au començament deis annadas 1970 quand una secaressa grèva entraïnèt de trèbols sociaus. Ansin, lo 15 d'abriu de [[1974]], un còp d'estat militar dirigit per lo [[luòctenent coronèu]] [[Seyni Kountché]] reversèt lo president que son clan èra accusat de corupcion.
==== Lo regime militar ====
Lei militars gardèron lo poder de [[1974]] a [[1991]] e establiguèron un regime dictatoriau. En particular, arrestèron lei caps politics principaus, suspendiguèron la [[constitucion]] e formèron una junta dotada dei poders [[poder executiu|executiu]] e [[poder legislatiu|legislatiu]]. Pasmens, gràcias ai revenguts eissits de la mina d'[[urani]] d'[[Arlit]], lei militars deguèron faciar ges de contestacion importanta dins lo corrent deis annadas 1970.
La situacion cambièt a partir de [[1980]] en causa d'un retorn de periòdes de secaressa e d'una demenicion dei vendas d'[[urani]]. Ansin, après la mòrt de [[Seyni Kountché]], son successor, lo [[coronèu]] [[Ali Saibou]], foguèt obligat de s'engatjar dins un procès de legitimacion dau regime. Fondèt donc un partit unic, lo [[Movement Nacionau per una Societat de Desvolopament]] (MNSD), adoptèt una constitucion novèla e organizèt una eleccion presidenciala per venir president. Pasmens, aquò foguèt pas sufisent car un agravament de la crisi economica entraïnèt de manifestacions e de grèvas en [[1990]] e l'annada seguenta, [[Ali Saibou|Saibou]] deguèt laissar lo poder e restablir d'institucions democraticas.
==== Nigèr dempuei 1991 ====
Après la fin dau regime militar, una constitucion democratica foguèt adoptada en [[1992]]. Pasmens, aqueu periòde democratic durèt gaire car lo president [[Mahamane Ousmane]], elegit en [[1993]], mau capitèt de redreiçar una situacion economica marrida agravada per lo començament d'una insureccion toareg en [[1994]]-[[1995]]. En [[1996]], lei militars, dirigits per lo [[coronèu]] [[Ibrahim Baré Mainassara]], reprenguèron la direccion dau país après un còp d'estat. Una constitucion novèla foguèt redigida que permetèt a [[Ibrahim Baré Mainassara|Mainassara]] de venir president a l'eissida d'eleccions trucadas. Dins aquò, foguèt assassinat en [[1999]] per sa garda personala.
Après sa mòrt, una comission de reconcialicion nacionala adoptèt una novèla constitucion d'inspiracion democratica. [[Tandja Mamadou]] (MNSD) foguèt elegit president. Fins a [[2004]], enregistrèt mai d'un succès (annulacion d'una partida dau deute dau país, represa economica...) e foguèt reelegit president. Pasmens, en [[2005]], una crisi alimentària destabilizèt tornarmai lo país. Sei consequéncias foguèron una multiplicacion dei manifestacions dins lo sud e una represa de la rebellion toareg dins lo nòrd (en [[2007]]). La [[crisi economica de 2008]] e lei modificacions de la constitucion per permetre un tresen mandat de [[Tandja Mamadou]] en [[2009]] agravèron la situacion.
Aquela instabilitat favorizèt un novèu còp d'estat que se debanèt en febrier de [[2010]]. Pasmens, aqueu còp, lei militars comandats per [[Salou Djibo]] gardèron pas lo poder. D'efèct, au començament de l'annada seguenta, après l'adopcion d'una novèla constitucion, organizèron una eleccion presidenciala ganhada per [[Mahamadou Issoufou]], cap d'un partit d'oposicion. En mai d'aquò, [[Brigi Rafini]], un Toareg, foguèt nomat Premier Ministre per assaiar d'amaisar lei relacions ambé lei comunautats dau nòrd. Enfin, lo govèrn a adoptat un important programa destinat a defugir lei crisis alimentàrias recurrentas (construccion de la restanca de Kandadji, mesuras per alentir la degradacion dei tèrras agricòlas, fons de proteccion dei païsans). Dins aquò, en parallèl, Nigèr dèu luchar còntra lei movements jihadistas de [[Sahèl]] (AQMI) e de [[Nigèria]] (Boko Haram) que menan d'incursions e d'atemptats regulars còntra son territòri.
== Cultura ==
| |||