Mali : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 85 :
{{veire|Empèri Songai}}
===== La dinastia dei Sonni =====
[[Fichièr:Empèri Songai.png|thumb|right|Africa de l'Oèst durant lo periòde songai.]]
La dominacion maliana foguèt remplaçada per la poissança songai que s'afirmèt a partir dau sègle XIV sota la dinastia dei Sonni. Fondat sus lo comèrci transsaharian tradicionau ([[aur]], [[sal de cosina|sau]], [[esclavatge|esclaus]], produchs artesanaus... etc.), sus lo contraròtle de plaças marchandas majoras ([[Timboctó]], [[Gao]]... etc.), sus lo raionament intellectuau de sa cort e de seis [[universitat]]s, sus son armada ben organizada e sus son organizacion politica solida, l'[[Empèri]] Songai conoguèt un lòng periòde d'instabilitat e resistiguèt a un cambiament de [[dinastia]]s en [[1492]].
Son expansion comencèt en [[1464]] ambé [[Sonni Ali Ber]] ([[1464]]-[[1492]]) que conquistèt [[Timboctó]] ([[1468]]), [[Djenné]] ([[1473]] e afebliguèt lei Peuls e lei Mossis qu'avián tengut un ròtle important dins lo declin de l'[[Empèri de Mali]]. Pasmens, [[islam|musulman]] [[Kharigisme|kharigista]], intrèt en conflicte ambé lei mitans intellectuaus de l'Empèri e son fiu foguèt rapidament reversat après sa [[mòrt]].
====== La dinastia deis Askia =====
Lei Sonni foguèron remplaçats per leis [[Askia]] que sa dinastia foguèt fondada per [[Askia Muhammad]] ([[1493]]-[[1528]]). Restaurèt lei relacions ambé lo poder e leis [[olema]]s de la [[capitala]]. Contunièt pereu la politica d'expansion militara de la dinastia precedenta e realizèt lo romavatge a [[La Mèca]] en [[1496]]-[[1497]]. Son prestigi li permetèt d'atraire de letruts dau [[Lo Caire|Caire]] ò de [[Fès]]. Pasmens, en [[1528]], foguèt reversat per sei fius e una guèrra civila opausèt seis eiretiers fins a [[1537]].
Leis Askia agantèron son apogèu dins lo corrent dau sègle XVI e dominèron alora la màger part de la Vau de Nigèr. Pasmens, a la fin d'aqueu sègle, comencèron d'èsser menaçats per leis ambicions de [[Marròc]], interessat per lei jaciments de [[sal de cosina|sau]] dau [[desèrt]]. En [[1584]], lei Marroquins impausèron un embarg sus leis exportacions de [[sal de cosina|sau]] songais que destabilizèt l'economia de l'Empèri. Puei, organizèron una expedicion militara que destruguèt l'armada songai a la [[batalha de Tondibi]] lo 12 d'abriu de [[1591]]. Aquò entraïnèt l'installacion de pachas marroquins a [[Timboctó]] — independents a partir de [[1660]] — e la fragmentacon dau rèsta de l'Empèri.
En parallèl, la descubèrta d'[[America]] per leis [[Euròpa|Europèus]] e lo desvolopament dau comèrci [[Ocean Atlantic|atlantic]] entraïnèron lo declin dei rets marchands transsaharians. Leis estaus de la Vau de Nigèr se concentrèron alora sus lo comèrci d'esclaus e multipliquèron leis incursions per capturar de presoniers de vendre. Ansin, au començament dau sègle XVII, la region èra venguda fòrça instabla e ges d'empèri succediguèt a l'[[Empèri Songai]].
==== Lo declin songai e la conquista francesa ====
|