Croàcia : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 70 :
==== Lo Reiaume d'Iogoslavia ====
Lo Comitat Iogoslau de [[Londres]] aguèt un ròtle major dins lei negociacions que permetèron la creacion d'un « Reiaume dei Sèrbes, dei Croats e deis Eslovèns » sota la [[dinastia Karadordevic]]. [[Montenegro]] jonhèt lo projècte, maugrat l'oposicion de son rèi, e lei tractats de patz de la [[Premiera Guèrra Mondiala]] fixèron lei limits dau país.
Pasmens, Sèrbes e Croats s'opausèron rapidament sus l'organizacion d'[[Iogoslavia]]. D'efèct, lei [[Serbia|Sèrbes]], qu'avián luchat victoriosament còntra leis [[Àustria|Austrians]] e lei [[Empèri Otoman|Otomans]], volián crear un estat [[Centralisme|centralizat]] a l'entorn de [[Serbia]] e demenir lei diferéncias entre lei diferents pòbles dau reiaume. Au contrari, lei Croats èran en favor d'un estat [[Federalisme|federau]] eissit de l'associacion liura de plusors nacions distintas. [[Stjepan Radić]] e son [[Partit Païsan Croat]] defendiguèron aquela posicion e venguèron la premiera fòrça d'oposicion dins lo corrent deis annadas 1920.
En [[1929]], lo rèi [[Alexandre Ièr de Iogoslavia|Alexandre I{{èr}}]] suspendiguèt la [[constitucion]] e instaurèt un regime autoritari (subrenomat la « dictatura reiala »). En [[Croàcia]], de movements [[nacionalisme|nacionalistas]] s'agitèron per demandar mai d'autonòmia e en [[1934]], lo rèi foguèt [[assassinat]] per l'organizacion Ustachi d'[[Ante Pavelić]]. Aquò entraïnèt la formacion d'una regéncia que deguèt s'ocupar de la question religiosa, fònt de tensions importantas entre [[catolicisme|catolics]] (Croats e Eslovèns) e [[Ortodoxia|ortodòxs]] (Sèrbes). Per exemple, en [[1935]], la signatura d'un concordat ambé la [[papa]]utat entraïnèt l'excomunicacion dei deputats sèrbes qu'avián votat lo tèxte per lo clergat ortodòx.
==== La Segonda Guèrra Mondiala ====
La [[Segonda Guèrra Mondiala]] foguèt un periòde fòrça sorn per [[Iogoslavia]]. D'efèct, en causa de sei divisions intèrnas, lo país èra pas lèst a combatre e una temptativa de raprochament ambé lo [[Reialme Unit|Reiaume Unit]] entraïnèt son invasion e sa capitulacion entre lo 6 e lo 17 d'abriu de [[1941]]. Puei, [[Adolf Hitler|Hitler]] e [[Benito Mussolini|Mussolini]] devesiguèron lo territòri per contentar lei revendicacions dei país vesins, per afeblir [[Serbia]] e per formar una [[Croàcia]] [[faissisme|faissista]] que son govèrn foguèt fisat a [[Ante Pavelić]].
Pasmens, la reorganizacion dei Balcans per l'Axe foguèt mau acceptada per lei populacions localas, especialament per lei Sèrbes. Rapidament, dos movements de resisténcia se formèron e menèron una guèrra acarnada còntra leis Ustachis e lei fòrças d'ocupacion. Lo premier foguèt fondat dins lo nòrd de [[Bòsnia]] per lo [[coronèu]] [[Draza Mihailovic]]. Dichs Tcheniks, sei combatents èran generalament sèrbes, favorables a la [[monarquia]], anticomunistas e ostils ai Croats. Lo segond movement apareguèt après l'invasion [[Alemanha|alemanda]] de l'[[URSS]]. Organizat per lo Partit Comunista de [[Josip Broz Tito]], recrutava sensa se preocupar de l'origina etnica de sei partisans. Per complicar mai la situacion, una guèrra civila comencèt entre lei dos corrents de la resisténcia en novembre de [[1941]].
En [[1942]], d'ofensivas dei fòrças de l'Axe entraïnèron una retirada dei fòrças de [[Tito (Josip Broz)|Tito]] en [[Bòsnia]] Orientala e en [[Montenegro]]. En [[1943]], sa situacion comencèt de se melhorar quand recebèt una ajuda [[Reialme Unit|britanica]]. Puei, en [[1944]], lo rèi demandèt publicament a sei subjèctes de sostenir l'armada de [[Tito (Josip Broz)|Tito]]. Lei Cheniks pus extremistas, compres [[Draza Mihailovic|Mihailovic]], chausiguèron alora de raliar leis Ustachis. En setembre de [[1944]], l'arribada de l'armada [[URSS|sovietica]] permetèt la liberacion de [[Belgrad]] mai leis Alemands e lei Croats resistiguèron fins a la fin de la guèrra dins l'oèst de [[Iogoslavia]]. Capturat, [[Draza Mihailovic|Mihailovic]] foguèt fusilhat en [[1946]].
Aquelei combats destruguèron lo país e causèron la [[mòrt]] d'aperaquí 1,7 milions de personas. D'efèct, per privar lei partisans dau sostèn popular, [[Alemanha]], [[Croàcia]] e seis aliats generalizèron sensa succès leis execucions massivas de civius e lei destruccions de [[vilatge]]s. La participacion activa deis Ustachis a la « Solucion Finala » entraïnèt tanben la mòrt d'aperaquí {{formatnum:30000}} judieus, {{formatnum:40000}} Tziganes e un nombre mau conegut de Sèrbes (entre {{formatnum:300000}} e {{formatnum:600000}}). Ansin, a la liberacion, de desenaus de miliers de Cheniks collaborators e d'Ustachis foguèron chaplats per lei partisans.
==== La Federacion d'Iogoslavia ====
| |||