|
}}
<!--Article redigit en lengadocian-->
'''Galilèa''' es una region del nòrd d'[[Israèl]] situada entre los monts Hermon [[Mont Carmèl|Carmèl]] e Gilboa. Una plana grassa bordeja lo [[lac de Tiberiàs]].
'''Galilèa''' (''Galilaea'' en [[latin]], ''Galilaia'' en [[Grèc (lenga)|grèc]], הגליל ''haGalil'' en [[ebrieu]], لجليل ''al-Jaleel'' en [[arabi]]; significacion: "circuit") es una region situada al nòrd d'[[Israèl]], tradicionalament devesida en tres partidas:
* Nauta Galilèa
* Bassa Galilèa
* Galilèa Occidentala, tanben sonada la còsta nòrd d'[[Israèl]]
== Geografia ==
Galilèa es una region [[montanha|montanhosa]] amb una plana grassa que bordeja lo [[lac de Tiberiàs]] o de Genesaret, tanben sonat ''mar de Galilèa''. Es la partida mai rica d'Israèl. S'estend de Dan al nòrd, al pè del Mont Hermon fins a las montanhas Carmèl e Gilboa al sud, e de la val de [[Jordania]] a l'èst fins als entorns de la mar [[Mediterranèa]] a l'oèst, en passant per las planuras de Jezreèl e Akko, e fa mai d'un tèrç del territòri actual d'Israèl. Dins la partida montanhosa se tròban los vilatges de Naïm (que significa "polit"), [[Nazaret]] (guardader) e Canà (canar). La partida del lac de Tiberiàs, ont se tròban las vilas de [[Cafarnaom]], Corazin e Betsaida, a d'arbres fruchals, [[oliu]]s e vinhas, en mai de [[pesca]] e derivats. Autras vilas son Gath Epher e Jotapata.
== Bíblia ==
Lo nom de ''Galilèa'' apareis pel primièr còp dins lo Libre de Josué. Lo Primièr Libre dels Reis (9,11-13) ditz que [[Salamon (Bíblia)|Salamon]] compensèt Iram per mantun servici efectuat, en li ofrissent una plana entre las montanhas de Naftali. Iram foguèt decebut pel present e la nomenèt "la tèrra de Cabul". Los judans la nomenèron Galil. Segon lo Libre dels Macabèus, Galilèa foguèt lo teatre de combats nombroses quand los judans se revoltèron contra la dinastia Seleucida. Galilèa es subretot citada dins lo Novèl Testament. L'esséncia de la vida de [[Jèsus]] s'i desvolopa; los tres primièrs evangèlis son consagrats a sas activitats dins aquesta region; [[Tibèri]] foguèt l'emperaire tre 14, e los jusieus èran prèsts per la rebellion. En 26, tota la riba mediterranèa se trobava jos la dominacion romana. Galilèa èra governada per Eròdes Antipas, e [[Judèa]] acabava d'èsser metuda en mans d'un governador o prefècte novèl apelat Ponç Pilat, que venguèt amb l'armada romana a [[Jerusalèm]] dempuèi la basa de [[Cesarèa]]. L'expression ''Galilèa de las Nacions'' (Matieu 4, 15) ''Galil ha Goyim'', simbolizava que Galilèa voliá venir una region distinta de Juda e del Temple de Jerusalèm.
== Istòria ==
Al sègle I i aviá {{formatnum:300000}} abitants. Coma la populacion s'èra fusionada amb d'estrangièrs qu'èran pas de religion jusieva, los galileans èran pas ben vistes pels jusieus fervents, que nomenavan la region coma ''Galilèa dels gentils'' que se pòt tanben traduire coma lo ''districte dels [[ateïsme|atèus]]''. Pendent lo periòde roman, la [[província romana|província]] de ''Palaestina'' foguèt dividida en tres regions, Judèa, [[Samària]] e Galilèa. Dempuèi lo contraròtle de la region pel califat arabi en [[638]], Galilèa faguèt partida del ''jund d'Urdunn'' (Jordania). lo Shi'a Fatimid prenguèt lo contraròtle de la region en [[900]]; una sècta que venerava lo califa Fatimid al-Hakim biAmr Allah formèt la religion drusa, al centre-nòrd de Galilèa. Pendent las [[Crosadas]], foguèt organizada en Principat de Galilèa, un dels mai importants senhorius dels crosats. Al començament del [[sègle XX]], foguèt colonizada pels arabis, los druses, los circassians e los jusieus. La poblacion jusieva aumentèt rapidament per l'immigracion. Après la Guèrra de 1948, Galilèa es contrarotlada per [[Israèl]]. Los kibbutzim de la mar de Galilèa foguèron bombardats per l'artilhariá de l'armada siriana. Los bombardaments cessèron après la conquista del plan de [[Golan]] per Israèl en [[1967]]. Pendent los [[ans 1970]] e [[Ans 1980|1980]], l'"Organizacion per la Desliurança de Palestina" a lançat d'atacs suls vilatges de la Nauta Galilèa dempuèi [[Liban]].
[[Categoria:Israèl]]
|
