Guèrra Freja : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
mCap resum de modificació |
|||
Linha 49 :
Leis operacions importantas de la Guèrra Civila Russa acomencèron en 1918. Lei Bolchevics comunistas e lei Blancs, coalicion eterogenèa gropant de partisans e d'enemics de l'Empèri (generaus de l'armada russa, membres dau Govèrn provisòri de Febrier, Menchevics...) que lo ponch comun èra l'ostilitat ai Bolchevics, se disputèron lo contraròtle dau govèrn centrau. Per lei Bolchevics, la presa dau poder èra la premiera etapa de l'entraïnament d'una revolucion comunista mondiala. Rapidament, d'autrei conflictes se superpausèron sus aquela trama menats per de movements païsans en lucha còntra la conscripcion o leis impòsts de guèrra (Armadas Verdas...) o de movements nacionalistas luchant per l'independéncia (Ucraïna, país baltes... etc). D'alianças cambiantas, sovent dictadas per lei necessitats e l'oportunisme, se formèron entre aquelei faccions dins lo corrent de la guèrra<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), pp. 95-97.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), pp. 115-117.</ref>. Enfin, a partir de la fin de la [[Primièra Guèrra Mondiala|Premiera Guèrra Mondiala]], leis armadas dei país venceires desbarquèron de còrs expedicionaris importants per sostenir leis enemics dei Bolchevics e assaiar de formas de zonas d'influéncia dins lo cas d'una division dau territòri rus<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), p. 79.</ref>.
Gràcias a la superioritat numerica, au sostèn estrangier<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), p. 99.</ref> e a la desorganizacion de l'armada bolchevica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Robert O. Paxton e Julie Hessler, ''L'Europe au XX{{e}} siècle'', Edicions Taillandier (2011), pp. 140-141.</ref>, lei Blancs e leis independentistas aguèron l'avantatge au començament de la guèrra<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), p. 145.</ref>. Pasmens, lei soudats estrangiers, escagassats per cinc annadas de guèrra dempuei de 1914, foguèron de butas aisadas per la propaganda pacificista bolchevica e leis armadas occidentalas deguèron rapidament limitar seis operacions a l'ocupacion dei pòrts principaus<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean Meyer e Martine Acerra, ''Histoire de la marine française'', Edicions Ouest-France (1994), pp. 331-335.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Luc Barré, ''Les mutins de la mer Noire'', Edicions Hachette (1983), p. 50.</ref>. D'autra part, sota la direccion de [[Trotski]], l'armada bolchevica foguèt reorganizat e aprofichèt lo ret de camin de fèrre rus a l'entorn de [[Sant Petersborg|Petrograd]] e de [[Moscòu]] per esquichar una après l'autra leis ofensivas desunidas deis armadas blancas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), pp. 133-135.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), pp. 149-156.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), p. 165.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), pp. 176-180.</ref>. Lei pilhatges e lo comportament fòrça marrit deis armadas blancas còntra lei païsans entraïnèron d'insureccions sus sei linhas d'avitalhament que foguèron menaçadas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), pp. 149-150.</ref>. A la fin de [[1919]], lei Bolchevics avián l'avantatge e lei país occidentaus èran
Fins a [[1923]], l'Armada Roja conquistèt pauc a pauc lo sud e lei regions orientalas de Russia. Dins lei regions occidentalas, capitèt d'esquichar lei movements independentistas d'Ucraïna e de [[Bielorussia]]. En revènge, la [[Guèrra Sovietopolonesa|guèrra còntra Polonha de 1919-1921]] s'acabèt per de pèrdas importantas e rompèt lo vam de la revolucion, ja afeblida per la revirada dei Revolucions Alemanda e Ongresa en 1919<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Robert O. Paxton e Julie Hessler, ''L'Europe au XX{{e}} siècle'', Edicions Taillandier (2011), p. 158.</ref> <ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jean-Jacques Marie, ''La guerre civile russe (1917-1922)'', Edicions Autrement (2005), pp. 170-172.</ref>. Ansin, se la revolucion trionfava en Russia, lei caps bolchevics deguèron acceptar d'abandonar l'idèa de son extension mondiala e negociar lo reglament dau conflicte. De l'autre caire, l'acceptacion dei negociacions èra una reconóissença ''de facto'' de l'existéncia dau govèrn bolchevic e de l'incapacitat dei venceires de la Premiera Guèrra Mondiala de l'anientar. Sota la direccion de [[Georges Clemenceau]], una politica d'isolament dau govèrn bolchevic, que formèt oficialament l'Union Sovietica lo 30 de decembre de 1922, va donc succedir a la guèrra.
Linha 90 :
Maugrat lo pacte Molotov-Ribbentrop, la conquista dei territòris occidentaus de l'Union Sovietica representavan de butas importantas per l'ideologia nazia. Per Hitler, aquel acòrd èra donc provisòri. Ansin, en junh de 1941, après lei desfachas dei poissanças principalas d'Euròpa continentala (França, Polonha, Iogoslavia...), ordonèt d'atacar l'URSS entraïnant la formacion d'una aliança entre lei Sovietics e leis autrei nacions enemigas de l'Axe.
De junh de 1941 a novembre de 1942, lei fòrças de l'Axe aguèron l'avantatge. Ocupèron una partida importanta dau territòri sovietic e l'Armada Roja perdèt unei milions de soudats<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Robert O. Paxton e Julie Hessler, ''L'Europe au XXen siècle'', Edicions Taillandier (2011), p. 385.</ref>. En revènge, renforcèt lo camp deis enemics d'Alemanha e sa resisténcia permetèt d'
Aquela victòria permetèt ai Sovietics de faire partida dei venceires principaus de la guèrra ambé leis Estats Units d'America e lo Reiaume Unit. Ocupavan la mitat orientala d'Euròpa e èran venguts una poissança mondiala majora. Ocupèron donc un ròtle major dins lo reglament de la guèrra. La victòria aguèt un ròtle similar per leis Estats Units, d'ara endavant premiera poissança mondiala, que poguèron installar de tropas en Euròpa<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Tony Judt, ''Après Guerre'', Edicions Armand Colin (2007), p. 133.</ref>. Dins aquò, leis interés dei divèrsei nacions aliadas èran diferents, ço que va rapidament entraïnar de dificultats entre lei venceires e, especialament, entre Moscó, Washington e Londres.
Linha 116 :
La desnazificacion foguèt lo succès principau de l'òbra comuna dei venceires de la Segonda Guèrra Mondiala gràcias a l'organizacion dau Procès de Nuremberg de novembre de 1945 a octòbre de 1946 per jutjar principaus caps nazis capturats. Per aquò, un tribunau foguèt creat per lei Sovietics, lei Britanics, leis Estatsunidencs e lei Francés e leis acusats foguèron jutjats per crime e complòt còntra la patz, crimes de guèrra e crimes còntra l'Umanitat. Divèrsei caps importants dau [[Tresen Reich]] foguèron condamnats a mòrt coma Goring, Keitel, Rosenberg, Frank o Jodl. Leis organizacions politicas o paramilitaras nazis coma lo NSDAP o la SS foguèron tanben condamnadas coma « organizacions criminalas ». Per la seguida, d'autrei procès se debanèron sus aqueu modèl per jutjar lei caps nazis mens importants e lei caps japonés après la fin finala de la guèrra en setembre de 1945.
D'autra part, fins ais annadas 1950, leis Aliats d'ocupèron de desnazificar Alemanha gràcias a la dissolucion d'associacions sospichadas de simpatias per lo nazisme, en particular d'associacions esportivas, a la destruccion de simbòls dau III{{e}} Reich e a de mesuras per gardar estremats certanei presoniers o limitar lo ròtle sociau deis ancians nazis dins la societat alemanda. De mai, la populacion alemanda foguèt
Ansin, au començament deis annadas 1950, après lo jutjament de sei caps principaus e lei mesuras còntra sei partisans, l'influéncia dau nazisme èra totalament rompuda en Alemanha e l'intensitat de la desnazificacion demeniguèt.
Linha 170 :
La formacion dau blòt sovietic se debanèt magerament de 1947 a 1949 e s'acabèt oficialament en 1955 après la signatura dau Pacte de Varsòvia. Foguèt la consequéncia de la rompedura ideologica entre [[USA|Estatsunidencs]] e [[URSS|Sovietics]].
La premiera etapa d'aquela formacion foguèt la presa dau poder per de movements comunistas, sostenguts per l'Armada Roja, dins lei país d'Euròpa Orientala. Franc de [[Checoslovaquia]], aquò foguèt aisat gràcias a la formacion de coalicions gropant totei lei partits d'esquèrra a l'entorn dei comunistas, dau contraròtle sovietic sus lo debanament deis eleccions e de la preséncia d'unei comunistas dins leis institucions provisòrias deis estats. Ansin, lei resultats electoraus dei coalicions donèron de majoritats importantas ai coalicions contraròtladas per lei comunistas : 78% en Bulgaria (octòbre de 1946), 72% en Romania (novembre de 1946), 90% en Polonha (genier de 1947)... Puei, lei partits politics non comunistas foguèron eliminats d'un biais progressiu. De'n premier, foguèron enebits lei partits accusats de [[faissisme]], puei venguèt lo torn dei partits pròches dei movements defenduts... etc. A la fin, lo rèsta dei partits d'esquèrra èran
En Checoslovaquia, lo debanament d'aqueu plan foguèt diferent e necessitèt un còp vertadier car la coalicion [[comunisme|comunista]] averèt solament 38% dei vòtes. Ansin, lei comunistas deguèron formar un govèrn de coalicion e intrèron rapidament en conflicte ambé lei partits liberaus. Pasmens, la condamnacion sovietica dei projèctes d'aliança francochecoslovaca còntra [[Alemanha]] e la repression dei collaborators eslovacs menacèt la popularitat dei comunistas. En febrier de 1948, chausiguèron donc d'entraïnar una crisi politica. Aprofichant la demission dei ministres liberaus, lo Premier Ministre comunista Gottwald organizèt de manifestacions massivas d'obriers armats dins Praga e capitèt d'obtenir l'organizacion deis eleccions previstas en mai segon un sistèma favorable ai comunistas. Lo 30 de mai, aquò permetèt l'eleccion de 239 deputats comunistas còntra 61 ais autrei partits. En junh, lei comunistas poguèron donc prendre lo contraròtle totau de [[Checoslovaquia]] qu'intrèt dins lo blòt sovietic.
Linha 192 :
La question alemanda foguèt lo premier enjòc de la Guèrra Freja en Euròpa. D'efèct, se leis Estatsunidencs acceptèron rapidament l'installacion dau contraròtle sovietic sus la mitat orientala dau continent, èran pas lèsts a abandonar Alemanha, compres lei zònas d'ocupacion occidentala de Berlin isolada en Alemanha de l'Èst. Ansin, a partir de 1947, se debanèt divèrsei confrontacions politicas entre lei dos blòts que van entraïnar la division durabla dau país en 1949.
Aquela crisi acomencèt a la fin de 1947 quand leis Estatsunidencs, lei Britanics e lei Francés se reüniguèron a Londres per preparar divèrsei reformas economicas dins lei zònas occidentalas — rapidament fusionadas per formar una zòna economica unica — sensa la preséncia dei Sovietics. Per protestar, aquelei darriers abandonèron lo Consèu de Contraròtle qu'èra l'institucion de govèrn dei territòris alemands. Puei, decidiguèron de faire lo blocus de la zòna occidentala de Berlin per
Pasmens, leis Occidentaus refusèron d'abandonar la vila e organizèron son avitalhament aerian dau 24 de junh de 1948 au 12 de mai de 1949. De mai, l'iniciativa sovietica entraïnèt una inquietud gròssa en Euròpa Occidentala que va favorizar la formacion de l'OTAN en abriu de 1948. Enfin, la populacion de Berlin-Oèst èran opausada a l'ocupacion sovietica de la zòna e sostenguèt donc lei fòrças d'ocupacion occidentalas. Per exemple, unei milièrs d'abitants ajudèron lei Francés de bastir l'[[aeropòrt]] de Tegel en solament 49 jorns. Ansin, l'operacion sovietica s'acabèt per una revirada e lo blocus foguèt arrestat en cambi d'una reünion novèla dau Consèu de Contraròtle que s'acabèt sensa resultat.
Linha 217 :
Lei premierei purgas se debanèron dins lo camp sovietic a partir de 1948 après la rompedura entre Moscó e Belgrad. D'efèct, leis Iogoslaus dirigits per Tito èran desirós d'aver una politica estrangiera e una organizacion economica diferentas d'aquelei de Moscó. Coma lei Sovietics avián ges de tropa d'ocupacion en Iogoslavia, poguèron pas rebutar Tito e deguèron se contentar de rompre lei relacions diplomaticas entre lei dos país. Dins leis autrei país dau blòt sovietic, ocupats per de garnisons de l'Armada Roja, aquò entraïnèt una tièra de purgas còntra de caps comunistas sospichats de divergéncias ambé la politica de Stalin coma Rajk en Ongria, Clementis o Slansky en Checoslovaquia o Gomulka en Polonha. Per la seguida, lei Sovietics organizèron tanben de campanhas de propaganda pacifista dins lei país occidentaus gràcias au sostèn d'artistas o d'intellectuaus pròches dei movements comunistas coma [[Pablo Picasso]] (''Chaple en Corèa'', 1951) o [[Frédéric Joliot-Curie]]. Enfin, a la fin deis annadas 1950, l'afaire dau complòt dei « Blòdas Blancas » semblava lo començament d'una tièra novèla de purgas importantas au sen de l'estat e dau partit comunista sovietics. La mòrt de Stalin ne'n limitèt l'importància.
Dins lo camp estatsunidenc, lo movement de purgas prenguèt la forma dau maccartisme que comencèt a partir de 1950. Au començament, èra solament una extension de movements precedents que regardavan de sectors limitats de la societat estatsunidenca coma Hollywood (enquista de la HUAC en 1947). Pasmens, en 1948-1949, la descubèrta d'espions sovietics au sen dau govèrn estatsunidenc entraïnèt la formacion d'una campanha anticomunista fòrça intensa menada per lo senator Joseph McCarthy. Fins a 1952, lei purgas regardèron leis organs dau govèrn, lei partits politics e Hollywood. Per lo camp republican, aquelei campanhas permetián d'afeblir lo camp democrata au poder dempuei 1932 e lei premierei butas foguèron de conselhiers de Roosevelt o de Truman coma Alger Hiss. Ansin, la màger part dei simpatisants d'esquèrra foguèron menaçats per d'enquistas oficialas o
== La Coexisténcia Pacifica (1956-1962) ==
Linha 258 :
Lei tensions sinosovieticas acomencèron a partir de la fin deis annadas 1950 e s'acabèron per una rompedura e dei combats frontaliers durant lo decenni seguent. Entraïnèt una aumentacion dei tensions entre China e leis Estats Units e una rompedura progressiva entre Moscó e Pequin a prepaus de la direccion dau blòt comunista.
Lei causas d'aquelei tensions foguèron lo començament de la politica de destalinizacion a partir de 1956 e la question dau contraròtle de Formosa. D'efèct, China comunista revendiquèt aquela illa ocupada per lei nacionalistas chinés protegits per leis Estats Units. D'escaramochas se debanèron en 1954 e 1958 dins l'estrech entre l'illa e lo continent. Pasmens, un desbarcament necessitava un sostèn sovietic. Òr, per mantenir la Coexisténcia, Moscó èra opausat a una ataca còntra [[Republica de China (Taiwan)|Taiwan]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Marie-Claire Bergère, ''La Chine de 1949 à nos jours'', Edicions Armand Colin (2000), pp. 91-92.</ref>. Aqueu refús limitèt lei capacitats ofensivas chinesas e entraïnèt una critica de la politica sovietica per [[Mao]]. En 1959, la question entraïnèron divèrsei confrontacions intèrnas au sen dau Partit Comunista Chinés causant l'eliminacion de certanei generaus prosovietics<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Marie-Claire Bergère, ''La Chine de 1949 à nos jours'', Edicions Armand Colin (2000), pp. 92-94.</ref>. Ansin, en [[1960]], quand lei Sovietics retirèron sei conselhiers tecnics de China per
Lei consequéncias d'aquela rompedura entraïnèron l'aparicion de tensions novèlas entre Èst e Oèst e la fin progressiva de la Coexisténcia Pacifica car la competicion sinosovietica per lo contraròtle dau blòt comunista va possar Sovietics e Chinés a marcar dei ponchs còntra leis Estatsunidencs. D'autra part, lei combats frontaliers entre l'Union Sovietica e China dins leis annadas 1960
=== La crisi alemanda de 1958-1961 ===
Linha 279 :
La [[Crisi dei missiles de Cuba|Crisi de Cuba]] se debanèt en 1962 e marquèt la fin de la [[Coexisténcia Pacifica]]. Foguèt entraïnada per l'installacion de missils nuclears sus l'illa per lei Sovietics. Foguèt lo periòde de tensions pus importantas entre lei dos blòts en causa de la confrontacion dirècta entre tropas sovieticas e estatsunidencas e dau risc d'utilizacion de la fòrça per lei dos camps, compres d'armas nuclearas.
D'efèct, dempuei lo 1{{e}} de genier de 1959, un govèrn revolucionari dirigit per [[Fidel Castro]] aviá rebutat la dictatura de Batista, un aliat deis Estats Units, pres lo poder. Non reconeguda per Washington, Castro foguèt donc
Aqueu renfòrçament foguèt anonciat a l'autona de 1962. En octòbre, leis Estatsunidencs descurbiguèron la preséncia de missils nuclears sovietics sus l'illa. Lo president [[John Fitzgerald Kennedy|Kennedy]] refusèt de bombardar lei basas sovieticas o de desbarcar de tropas sus l'illa. Preferiguèt faire lo blocus de Cuba e relevar l'existéncia de la menaça a la populacion estatsunidenca lo 22 d'octòbre. Lei dos camps èran alora lèsts a una confrontacion dirècta dins la zòna cariba e lo risc d'una guèrra èra important en causa de la volontat dei dos camps de sauvar la fàcia dins l'espròva de fuòc. Lo reglament de la crisi acomencèt lei 26 e 27 d'octòbre e s'acabèt lo 28 : Moscó acceptèt de retirar sei missils sota lo contraròtle de l'ONU en cambi de la promessa estatsunidenca de pas envaïr Cuba e dau retirament dei missils estatsunidencs desplegats en Turquia.
Linha 308 :
De 1964 a 1968, leis efectius estatsunidencs au Vietnam dau Sud aumentèron de {{formatnum:23000}} a {{formatnum:530000}} soudats. Dins aquò, aquelei tropas s'escagassèron dins d'operacions malaisadas còntra una guerilha motivada e capabla de sostenir de pèrdas importantas. En 1968, lei fòrças comunistas entraïnèron una ofensiva generalizada, dicha ofensiva dau Tet. S'acabèt per una victòria militara estatsunidenca e una victòria politica comunista car l'ofensiva mostrèt la capacitat de la guerilha de contuniar la guèrra maugrat l'esfòrç estatsunidenc. A partir d'aquela annada, la societat estatsunidenca s'opausèt a la guèrra e de negociacions acomencèron entre lei dos camps.
A partir de 1969, lo president [[Richard Nixon|Nixon]] decidiguèt de retirar sei tropas e de desvolopar lei capacitats de l'armada sudvietnamiana per lei remplaçar. Dicha « politica de vietnamizacion », aqueu periòde se debanèt de 1969 a 1973 e foguèt caracterizat per l'aumentacion dei bombardaments aerians estatsunidencs per
Aquela guèrra e sa revirada entraïnèron la formacion d'un movement poderós de protestacion dins la societat estatsunidenca e dins lo blòt occidentau. Lei pèrdas estatsunidencas ({{formatnum:58000}} mòrts e {{formatnum:300000}} bleçats), lei metòdes de son armada (chaples, execucions somaris de presoniers, discriminacions entre soudats blancs e negres...) e la corrupcion de la societat sudvietnamiana (trafec de dròga, prostitucion...) entraïnèron una condamnacion morala de la guèrra e una contestacion dei valors de la societat estatsunidenca deis annadas 1960-1970 (movement hippie, movement antimilitarista...). Au sen de l'OTAN, lo president francés [[Charles de Gaulle|de Gaulle]] aprofichèt tanben lei dificultats militaras estatsunidencas per condamnar la guèrra en 1966 e contestar l'autoritat deis Estats Units sus lo blòt de l'Oèst (retirament francés dau comandament integrat de l'OTAN)<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Pierre Miquel, ''Histoire de la France'', Fayard (1985), pp. 597-598.</ref>. Ansin, a la fin de la guèrra, lo poder e lo prestigi internacionaus de Washington èran fòrça demenits e leis Estats Units semblaràn en posicion de feblessa en fàcia dei Sovietics fins au començament de la guèrra d'Afganistan a la fin de 1979.
Linha 414 :
* la fin de la [[Segonda Guèrra Civila Cambotjana]] entre [[Vietnam]], sostengut per lei [[URSS|Sovietics]], e lei Khmers Roges, sostenguts per lei [[Republica Populara de China|Chinés]], après un acòrd signat lo 17 de julhet de [[1991]].
* la disparicion de la dictatura de [[Mengistu Haile Mariam|Mengitsu]] en [[Etiopia]] en mai de 1991 que sa consequéncia foguèt l'independéncia d'[[Eritrèa]] en [[1993]].
* la dissolucion de l'''[[apartheid]]'' de [[Sud-Africa]]. En 1987-1988, la resisténcia [[cuba]]na a [[Batalha de Cuito Cuanavale|Cuito Cuanavale]] aviá ja mostrat la demenicion de la dominacion militara de [[Pretòria]]. Pasmens, lo còp decisiu foguèt la disparicion de l'URSS car entraïnèt una demenicion de l'ajuda [[USA|estatsunidenca]] e lo regime foguèt
* dins la peninsula de [[Corèa]], un acòrd foguèt trobat per permetre l'intrada dei dos país a l'[[ONU]]. Pasmens, aqueu melhorament foguèt solament provisòri e, au començament dau decenni 2010, lei tensions de la Guèrra Freja existián totjorn entre lei dos estats.
| |||