Mexic : Diferéncia entre lei versions

Dins lo corrent d'aqueu periòde, lo vice-rèi de [[Mexico]], qu'assaiava de formar una [[junta]] ambé lei ''criolos'', foguèt reversat per un [[còp d'estat]] organizat per lei ''peninsulares''. Lo poder foguèt alora tengut per l'''audienca'' e sa milicía. Aquò permetèt de blocar lei revendicacions dei ''criolos'' mai lo maucontentament se generalizèt dins tota la vice-reialtat de Novèla Espanha. Lo 16 de setembre de [[1810]], una premiera insureccion importanta acomencèt sota la direccion dau prèire [[Miguel Hidalgo]]. Revendicant la supression dau [[tribut]] pagat per leis Indians, la restitucion de certanei territòris indians ò l'eliminacion deis Espanhòus, lo movement s'estendèt rapidament e alinhava {{formatnum:80000}} combatents en octòbre. En fàcia, ''criolos'' e ''peninsulares'' s'alièron per s'opausar a una insureccion populara menaçant sei privilègis e defendiguèron victoriosament [[Mexico]]. En març de [[1811]], Hidalgo e sei tropas foguèron anientats dins la region de [[Guadalajara]] e lei caps de la revòuta fusilhats. Pasmens, una autra insureccion acomencèt lèu dins lo sud sota la direccion d'un autre prèire mestís dich [[José Maria Morelos]]. Au contrari de Hidalgo, capitèt d'organizar e de disciplinar sei tropas que conquistèron [[Oaxaca de Juárez|Oaxaca]] e [[Acapulco]] en [[1812]]-[[1813]]. Una guèrra lònga foguèt necessària per leis afeblir que s'acabèt solament en [[1815]] ambé la captura de Morelos e son execucion. Pasmens, Vicente Guerrero, un luòctenent de Morelos, capitèt de contuniar la lucha.

 

 

Pasmens, tre [[1822]], l'Empèri autoritari d'[[Augustin Ièr de Mexic|Augustin I{{èr}}]] suscitèt una oposicion importanta renfòrçada per la crisi financiera de l'[[estat]] novèu. En [[1823]], un còp d'estat organizat per lo [[coronèu]] [[Antonio López de Santa Anna]] entraïnèt l'abdicacion e l'[[exili]] de l'emperaire. Augustin I{{èr}} foguèt fusilhat l'annada seguenta après una temptativa mancada de reconquistar lo poder. La [[republica]] foguèt proclamada mai un periòde lòng d'instabilitat acomencèt. Lei províncias d'America Centrala aprofichèron la situacion per proclamar son independéncia.

[[File:Mexic - Intervencion francesa.png|thumb|Esquèma generau de l'intervencion francesa en Mexic (1862-1867).]]

 

 

Lei [[França|Francés]] e lei tropas imperialas deguèron alora luchar còntra divèrsei [[guerilha]]s. A partir de [[1866]], [[Napoleon III]] èra desirós de se retirar dau teatre mexican e lei liberaus prenguèron l'avantatge. En març de [[1867]], après la retirada totala dei Francés, la situacion militara de [[Maximilian Ièr de Mexic|Maximilian]] s'agravèt rapidament. En junh, foguèt capturat e fusilhat per lei fòrças [[republica]]nas.

Aquelei trèbols afebliguèron [[Plutarco Elías Calles|Calles]] e una modificacion de la [[constitucion]] permetèt a [[Álvaro Obregón]] d'èsser elegit president un segond còp en [[1928]]. La durada dau mandat presidenciau foguèt tanben aumentada de quatre a sièis [[annada]]s. Pasmens, foguèt assassinat tre lo 17 de julhet de [[1928]] per un militant [[catolicisme|catolic]]. Aquò permetèt a Calles de renfòrçar sa posicion ambé la fondacion dau Partit nacionau revolucionari (PNR) e l'eleccion d'aliats politics sensa autoritat de son [[partit politic|partit]] a la presidéncia. Dins lei fachs, Calles, d'ara endavant dich « jefe maximo » gardèt la realitat dau poder e acomencèt de negociar ambé la [[Glèisa Catolica Romana|Glèisa]] la suspension dei [[lei|lèis]] anticlericalas de [[1926]].

 

 

==== La presidéncia Cardenas e lo renfòrçament dau regime ====

Lo periòde deis annadas veguèt tanben l'aparicion dei films sonòrs e leis annadas 1930-1950 son considerats coma l'apogèu dau cinèma mexican. L'industria cinematografia foguèt desvolopada e d'actors venguèron rapidament famós. Aprofichant l'installacion de [[govèrn]]s [[faissisme|faissistas]] en [[Espanha]] e en [[Argentina]], Mexic dominava alora lo cinèma d'America Latina e èra lo premier productor de films dau mond ispanofòns. Un trach important d'aqueu periòde èra la realizacion de films inspirats per la vida e l'identitat mexicanas que permetèron d'obtenir un estil diferent dei produccions [[USA|estatsunidencas]] d'[[Hollywood]]. Leis actors principaus d'aqueleis annadas foguèron [[Sara García]], [[Cantinflas]], [[Dolores del Río]], [[Pedro Infante]], [[Evita Muñoz]] e [[Ninón Sevilla]] e lei realizators principaus foguèron [[Emilio Fernández]], [[Gabriel Figueroa]], [[Alejandro Galindo]] e [[Luis Buñuel]].

 

 

== Bibliografia ==