|
<!--Article redigit en lengadocian-->
{{Edats preïstoricas}}
La '''cultura campanifòrma''' o simplament lo '''Campanifòrme''' se desvolopèt en [[Euròpa Occidentala]] entre aperaquí 2800 – 1800 abans nòstra èra, cobrissent l'[[Edat del Coire|Eneolitic]] e lo [[edat del Bronze|Bronze]] Ancian. Deu son nom als gòts [[ceramica|ceramics]] en forma tipica de [[campana]] trobats dins las sepulturas.
Lo '''vas campanifòrme''' foguèt una cultura [[preïstòria|preïstorica]] del començament de l'[[Edat del Bronze]] datada entre -2200 e -1900, que desvolopèt de recipients o vases en forma de campana invertida, coneguda en [[Grand Bretanha]], en [[Irlanda]], als [[Païses Basses]], en [[Euròpa Centrala]] e a la [[mar Mediterranèa|Mediterranèa]] Occidentala. La basa arqueologica del complèxe campanifòrme se resumís a mantun artefacte que lo mai important es lo recipient acampanat de ceramica amb fòrça ornat, subretot dins de contèxtes d'[[abitat]] o funeraris. I a tanben d'autras pèças de ceramica fasent partida de vaissèlas. Dins los cavòts apareisson d'autres objèctes ligats al fenomèn campanifòrme: ponhals de lengueta, d'alzenas de doas puntas de [[coire]], jòias d'[[aur]] (diadèmas), braçals d'arquièr o botons d'[[òs]] perforats en "v". Seriá una panoplia funerària particulara concebuda per tal d'èsser utilizada dins d'enterraments masculins.
=== Decoracion: ===
Lo Campanifòrme se pòt classificar en divèrses grops:
# Campanifòrme maritim: ofrís de decoracion ponchonada, acorropada en bendas estrechas orizontalas qu'altèrnan amb d'autras *unies d'amplària similara, sens decoracion. Presenten frequentament un engobe argilós roge brilhant. La dispersion dels campanifòrmes maritims es costièra, çò que justifica son nom. A l'origina dins l'estuari del riu de [[Tage]].
# Campanifòrme cordat: sa decoracion se fa per aplicacion de cordèls que daissan una seria d'emprentas orizontalas dins la superfícia encara fresca del vas. Son origina sembla d'èsser lo complèxe cultural "ceramica cordada/*fache [fr] de combat", apelat atal per sa decoracion amb l'ajuda d'un cordèl e per las *faches de combat perforadas de pèira que se tròban amassa dins de cavòts individuals dins las planuras del nòrd d'[[Euròpa]], pendent lo periòde comprés entre 2500-1900/1800 aC.
# Campanifòrme maritim-cordat o mixte: a un aspècte fòrça similar al maritim, amb una decoracion de bendas ponchonadas, bordejadas per de bendas cordadas. Se tracta clarament d'una simbiòsi entre las doas decoracions.
# Estil boèmi: aquela varietat de Campanifòrme d'Euròpa Centrala presenta de decoracions metopadas. Son predecessor es estat cercat dins la Cultura de Vucedol, grop neolitic tardiu que se trobava dins los Carpats. Dins aquesta cultura, la metopa es un dels motius decoratius pus frequents.
# Campanifòrme talhat: per règla generala, aquesta tecnica decorativa es tardiva, mas sa preséncia significa pas de modernitat. Dins la [[Peninsula Iberica]] es posteriora a la ponchonada e son maxime exponent correspond al grop de Ciempozuelos, que sos vases son decorats amb de grandas bendas orizontalas talhadas e separadas per d'autras sens decoracion.
== Geografia ==
L'encastre geografic compren lèu la mitat d'Euròpa, dempuèi [[Irlanda]] e la [[Peninsula]] de Lisbona fins al riu de [[Vistula]], e tanben [[Danemarc]] e lo sud d'[[Escandinàvia]] fins a [[Gibartar]] e [[Sicília]] e lo nòrd d'Africa. Foguèt anteriorament considerat coma un orizont cultural omogenèu. Se considèra ara lo compòrtament particular de grops e d'espacis. Totas las ceramicas foguèron pas egalas: i a d'estructuras domesticas variadas. Cal distinguir, segon Harrison, tres grandas províncias que omogenèas:
* Província Occidentala: presenta de vases ''A.O.O. (all over ornamented)'', entierament decorats e cordats. Se tròban tanben los maritims e sos derivats. Compren los [[País Bas]], [[França]] e las [[Illas Britanicas]].
* Província Orientala: compren los corses superiors dels flumes de [[Ren]], [[Èlba]] e [[Oder]], la conca de [[Danubi]], remontat vèrs Budapest. Dins aquesta zona se tròban los estils talhats e metopats.
* Província Meridionala: inclutz la [[Peninsula Iberica]], [[Sicília]]-[[Sardenha]], lo [[Miègjorn]] francés e lo nòrd d'Africa, amb de pèças maritimas e sos derivats tradius, a l'interior de sepulturas megaliticas collectivas.
[[Categoria:Protoistòria]]
| 