Turquia : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 128 :
=== La fin de l'Empèri Otoman e la formacion de la Republica Turca ===
==== Lo restabliment de la constitucion ====
Lei desfachas e lei reviradas dau [[govèrn]] dins lo corrent de la fin dau sègle XIX entraïnèron en [[1906]] la formacion a [[Tessalonica|Salonica]] d'una associacion d'[[oficier]]s — dichs Turcs Joves — desirós de modernizar l'Empèri. En [[1907]], fondèron un Comitat Union e Progrès (CUP). Tre l'annada precedenta, leis autoritats assaièron de reprimir lo movement mai son influéncia aumentèt rapidament en causa de la desafeccion envèrs lo sultan. [[Abdulhamid II]] deguèt finalament cedir e foguèt despausat en [[1909]]. La [[constitucion]] foguèt restablida e un Parlament elegit en [[1908]].
Lo contèxte internacionau deis annadas seguentas èra alora malaisat per l'[[Empèri Otoman]]. En [[1908]], [[Bulgaria]] proclamèt son independéncia oficiala, [[Àustria]]-[[Ongria]] annexèt [[Bòsnia e Ercegovina]] e [[Grècia]] [[Creta]]. En [[1911]] e [[1912]], [[Itàlia]] ataquèt l'Empèri que deguèt li laissar [[Libia]], darrier territòri otoman en [[Africa]], e l'archipèla de Dodecanès au [[sud]]-[[oèst]] d'[[Anatolia]]. Puei, entre [[1912]] e [[1913]], [[Romelia]] venguèt l'enjòc dei guèrras balcanicas. D'efèct, en octòbre de [[1912]], una coalicion formada de [[Serbia]], [[Grècia]], [[Bulgaria]] e [[Montenegro]] ataquèt la region. Leis Otomans deguèron reconoisser sa desfacha en abriu de [[1913]] e abandonar [[Romelia]] franc dau relarg d'[[Istambul]]. Pasmens, en junh, [[Bulgaria]], maucontenta dau partiment dei conquistas, ataquèt seis èx-aliats mai foguèt rapidament batuda au començament d'aost. L'armada otomana participèt a la desfacha bulgara, çò que li permetèt de gardar [[Andrinòple]].
==== La revirada dei Turcs Joves ====
En despiech d'aqueu succès tardiu, l'amplor dei desfachas precedentas descredibilizèt lei caps de l'armada e favorizèt l'ascension dau CUP que ganhèt leis eleccions de [[1912]]. En [[1913]], capitèt d'organizar un [[còp d'estat]] e de prendre lo poder. Sa politica èra inspirada per aquela dau periòde ''Tanzimat''. La centralizacion de l'[[Estat]] e la modernizacion dei fòrças armadas venguèron lei prioritats. Aquò entraïnèt un raprochament amb [[Alemanha]] e [[Àustria]]-[[Ongria]] e en novembre de [[1914]], l'[[Empèri Otoman]] intrèt dins la [[Premiera Guèrra Mondiala]] dins lo camp deis Empèris Centraus.
L'armada otomana deguèt mobilizar sei tropas sus quatre frònts. Lo pus important se situava au nòrd-èst dins lei [[montanha]]s de [[Caucàs]] còntra [[Russia]]. Concentrèt la màger part dei tropas e dei ressorsas. Au sud-èst e au sud-oèst, lei frònts de [[Mesopotamia]] e de [[Palestina]] còntra lei Britanics demorèron segondaris. Enfin, en [[1915]]-[[1916]], la temptativa [[França|franco]]-[[Reialme Unit|britanica]] de passar leis Estrechs entraïnèt la formacion d'un frònt murtrier ai [[Dardanèls]] fins a la retirada deis Aliats.
Lei combats foguèron globalament desfavorables ais Otomans. Còntra [[Russia]], lo [[ministre]] de la guèrra [[Enver Pacha]] organizèt una ofensiva gròssa en decembre de [[1914]] còntra [[Anatolia]]. S'acabèt per un desastre en causa dei condicions climaticas e leis Armènis foguèron accusats de la desfacha marcant lo començament de la desportacion e dau [[genocidi]] d'aqueu pòble. Puei, entre febrier e aost de [[1916]], lei Rus butassèron lei Turcs e conquistèron [[Erzurum]], [[Trabzon]] e [[Erzincan]]. Aqueu frònt s'estabilizèt fins a l'afondrament de l'[[Empèri Rus]] que permetèt ais Otomans d'avançar. En fàcia dei Britanics que conquistèron Bagdad en març de [[1917]] e [[Jerusalèm]] en decembre de la mema annada, l'armada otomana deguèron pauc a pauc se retirar en direccion d'[[Anatolia]]. La desfacha de l'Empèri foguèt la consequéncia de la rompedura dau frònt d'Orient qu'entraïnèt la signatura d'un [[armistici]] per [[Bulgaria]] lo 29 de setembre de [[1918]]. [[Constantinòple]] èra d'ara endavant menaçada per una ataca dirècta deis Aliats e lo govèrn deguèt a son torn arrestar lo combat.
==== Lo desmembrament de l'Empèri Otoman e la Guèrra d'Independéncia Turca ====
=== La Republica Turca ===
| |||