Turquia : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 123 :
Dins lo corrent dau sègle XIX, l'afebliment militar otoman entraïnèt l'acceleracion dau reculament territòriau de l'[[Empèri Otoman]] que perdiguèt pauc a pauc sei territòris periferics. [[Russia]] aguèt un ròtle important dins aquelei desfachas que se proclamèt protectritz deis [[Ortodoxia|ortodòxs]] e sostenguèt lo [[nacionalisme]] dei pòbles [[Balcans|balcanics]]. Lei populacions aràbias acomencèron tanben de s'agitar, especialament en [[Mediterranèa]]. Lo [[Reialme Unit|Reiaume Unit]], [[França]], [[Àustria]] e [[Prússia]] aguèron un ròtle variat evolucionant entre la defensa de l'Empèri per contrar leis ambicions russas e lo sostèn ais insureccions crestianas motivat per la solidaritat [[religion|religiosa]]. Ansin, en [[1829]], leis Otomans deguèron signar lo [[tractat d'Andrinòple (1829)|tractat d'Andrinòple]] e acceptar l'autonòmia puei l'independéncia (tre [[1830]]) de [[Grècia]]. Totjorn en [[1830]], [[Valaquia]] e [[Moldàvia]] venguèron de [[protectorat]]s rus e [[Serbia]] un estat autonòm au sen de l'Empèri. Dins leis annadas 1830, [[Egipte]] se revoutèt sota la direccion d'[[Ibrahim Pacha]] que sei tropas agantèron [[Anatolia]]. La pression britanica empachèt tornarmai la destruccion de l'Empèri mai [[Egipte]] restaurèt son independéncia. En [[1854]]-[[1856]], d'ambicions russas novèlas entraïnèron una reaccion militara francobritanica ([[Guèrra de Crimèa]]) que s'acabèt per una desfacha russa. Puei, en [[1875]]-[[1876]], d'insureccions acomencèron en [[Bulgaria]] causant una repression dura de part de l'armada otomana e un conflicte novèu còntra l'[[Empèri Rus]]. La victòria russa e lo [[tractat de San Stefano]] ([[1878]]) impausant la formacion d'una granda [[Bulgaria]] entraïnèt l'indignacion deis autrei poissanças [[Euròpa|europèas]] e una crisi [[diplomacia|diplomatica]] majora reglada per la [[Conferéncia de Berlin]].
 
Gràcias ai crenhenças [[Reialme Unit|britanicas]] en fàcia de la poissança russa, leis Otomans poguèron i limitarsauvar una partida de sei pèrdaspossessions balcanicas mai deguèron reconóisser l'independéncia de [[Romania]] (nascuda de la fusion de [[Valaquia]] e de [[Moldàvia]]), de [[Serbia]] e de [[Montenegro]]<ref>Lo contraròtle otoman sus lei [[montanha]]s [[Montenegro|montenegrinas]] foguèt totjorn fòrça mau segur en causa de la topografia malaisada e de l'ostilitat dei populacions localas.</ref>, l'autonòmia intèrna (''de facto'' l'independéncia) d'una [[Bulgaria]] de superficia reducha e devesida entre dos principats<ref>En [[1885]], lo [[Bulgaria|Principat de Bulgaria]] ocupèt per fòrça la Romelia Orientala que formava lo segond principat.</ref> e l'installacion d'una administracion estrangiera sus l'illa de [[Chipre]] (per lei Britanics) e sus [[Bòsnia e Ercegovina]] (per leis Austrians). En revènge, capitèt de gardar lo contraròtle dei regions poblats per de musulmans.
 
Dins aquò, lei reculaments contunièron. En [[1898]], [[Creta]] foguèt plaçada sota un estatut especiau en causa d'un conflicte entre lei proprietaris [[islam|musulmans]] e lei païsans [[Ortodoxia|ortodòxs]]. Puei, en [[1903]], [[Macedònia]] foguèt a son torn plaçat sota un estatut especiau ambé la creacion d'una policía internacionala per assaiar d'amaisar lei tensions localas entre lei diferentei populacions. Aquelei desfachas entraïnèron una reorganizacion importanta de l'Empèri a l'entorn de [[Romelia]] — lei regions [[Balcans|balcanicas]] poblats per de musulmanss — e d'[[Anatolia]]. D'efèct, de refugiats musulmans venguts dei zònas perdudas venguèron s'i installar permetent de'n aumentar la demografia. Au començament dau sègle XX, favorizèt tanben lo desvolopament economic d'[[Anatolia]] que venguèt lo centre de l'economia otomana.