Ispània : Diferéncia entre lei versions

Aprèp la [[Primièra Guèrra Punica]] en [[-241|241 AbC]] Cartago aviá agotat las seunas ressorças econòmicas, e en [[-236|236 AbC]] la [[Guèrra dels mercenaris|revòlta dels seus mercenaris]] profeitèt a Roma per dominar [[Sardenha]] e [[Corsega]]. [[Amilcar Barca]] dirigiguèt alara los seus espèrs dins la dominacion d'Ispània ([[-237|237 AbC]]). Foguèt aisit e amb una política de fèrre e de cooperacion que donèt fòrça maridatges mixtes, capitèt a establir lo domèni cartaginés sus una brava partida de la península (237-[[-229|229 AbC]]). Edifiquèt [[Cartagena (Espanha)|Cartago Nova]]. Amilcar Barca moriguèt en [[-229|229 AbC]] e daissèt lo poder al seu gendre [[Asdrubal (gendre d'Amilcar)|Asdrubal]] que seguèt los passes del seu sògre fins a [[-221|221 AbC]] data del seu assassinat; Succediguèt [[Annibal Barca]] quand ja los romans s'èran liurats de la menaça dels galleses que fins alara deviam ocupar. Asdrubal e Roma establiguèron lo [[tractat de l'Èbre]], establissent que lo riu [[Èbre]] seriá la limita de la zòna d'influéncia de cada partida ([[-228|228 AbC]]). Lo tractat acabèt amb la primièra guèrra punica en mai qu'establissiá que los aliats de cada partida poirián pas èsser destorbar per l'autra, e segon [[Tit Livius]] la meteissa garantia foguèt aponduda al tractat en 228 AbC per la preséncia mai al sud de l'Èbre de la ciutat d'[[Sagunt|Arse]] (Sagunt), coma ciutat liura,<ref>Livi, Tit; Roberts (trad) {{en}}, Canon. The History of Rome, Book 21. E. P. Dutton and Co., 1912.[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0144%3Abook%3D21%3Achapter%3D2]</ref> mas [[Polibi]] es pas mencionada. En tot cas Annibal faguèt lo [[Sètge d'Arse|sètge a Sagunt]] e los romans invoquèron aquel pretèxte per començar la guèrra que permetèt als romans de conquerir una partida de la península.

 

[[Fichièr:Conquista Hispania.svg|thumb|Mapa de las conquèstes romanas d'Ispània]]

 

Los [[celtibèrs]] èran lo pòble principal de l'Ispània centrala e conservava lo seu govèrn pròpri, en fòrma de republica e teoricament aliats dels romans; al nòrd e a l'oèst i aviá de pòbles independents. La guèrra amb los celtibèrs durèt d'ans pendent lo sègle seguent, e amb fòrça episòdes e protagonistas, acabèron per triomfar los romans. Los pòbles mai ostils als romans foguèron los [[vaccèus]] e los [[lusitans]].