Pòble carib : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Occitanialibera (discussion | contribucions)
Cap resum de modificació
Occitanialibera (discussion | contribucions)
Cap resum de modificació
Linha 1 :
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Indianen_of_Cara%C3%AFben,_waarvan_er_een_getatoueerd_is.jpg
 
Es '''caribs''' o ''kalinago'' son ua gent en era caribaCariba atau coma un gran grop d'ilhes de [[Veneçuela]] e des Antilhes Petites. sonSon un pòble amerindi originari dera costa nòrd de Sud-America.
 
Parlauen ua lengua ''carib'' o lengua de comunicacion enter territoris (pidgin). Es sòns atacs en d'autes territoris heien que plan de hemelles [[Arawak]] siguessen cap`turadescapturades e pera eres qu'era pas malaisit de parlar Kaliphone ao ua lengua maipuri (Arawak).
 
En eth sud dera mar Cariba tanben i auia un aute grop que parlaua carib; es Galibi. Demorauen en vialtegesvilatges desseparats de Veneçuela, GreanadaGranada, Tobago, Santa Lucia, Dominica e Sant Vincent.
 
== Istòria ==
 
Es caribs se cre qu'emigraren des der arriu [[Orinoco]] en Sud-America tà demorar enes Ilhes caribaCariba en 1200. Pendent es dus segles auans dera arribada de Colom, desplaçaren es tainos pera guerra, era exterminacion e era assimiliacion. Es [[tainos]] auien arribat auans ara zona des deth continent.
 
Es ilhencs carib auien tostemps het negòcis damb es taino de l'èst des Ilhes Cariba. Es caribs produsien productes de plata. erEr aur era obtingut des deth continent. erenEren grans bastidors de canoés e tanben grans mariners. DominarenDominauen era Cariba pes sues guerres.
 
Sigueren, ath sòn torn, desplaçats pes europeus més damb ua grana pèrdua de vida; i aueren plan d'experiències coma era veròla atau coma guerres. Quaqu'ns sigueren assimilats pendent eth periode coloniau e uns paucs demorauen ena Dominica. Aué que subreviuen beri uns ena Cariba e era Dominica.
 
Es caribs neres de santSant Vincent an coma ancessors d'africans esclavats que hugiren. Quaqu'ns que se maridaren damb es caribs e no siguec enquia 1795 qu'es anglesi es portaren tà era ilha de Roatan , deuant [[Honduras]]. Es sòns descendents sons aperats ''garifuna''. Eth darrèr parlaire de carib moriguec en 1920 e aué aguesta lengua ei escandida.
 
== Pòble ==
Linha 21 :
Es caribs pogueren subrevíuer as europeus pr'amor qu'era Ilha dera Dominica a ua part plan montanhenca (15 Km2) conegut coma eth territori carib. Enqüera adara escolHen es sòns capmestres. Quauques centenes de caribs enqüera purs etnicaments demoren enes ilhes Virgin, St. Kitts & Nevie, Antigua & Barbuda, Guadalupa, Martinica, Dominica, Santa Lucia, Granada, Trinidad, Aruba e Sant Vincent.
 
Es garifuna hen ua musica plan diuersa dera resta de tribús dera America Central. eraEra horma més coneguda ei era ''punta''. Es dançadoires an de móuer es malucs henhent redondes damb eri. Aué era ''punta'' s'apera tanben ''punta rock''. D'autes hormes de musica des garifunes son eth ''hungu-hungu'', eth ''matamuerte'' a era ''paranda'', enter autes. eraEra letra des cançons ei escrita soent per hemnes.
 
Es tambors jugen un papièr plan destacat. S'aperen eth ''primero'' e era ''segunda''. Era mescla des tambors s'apera ''sisera'' e vien acompanhada d'aguesta fruita deth arbe dera gorda, plen dera grana.
Linha 27 :
== Religion ==
 
Es caribs se cre qu'an estat politeistes. Creden que i a un esperit marrit que s'apera ''Maybonya'' qu'a d'éster calmat tà evitar malures. Es sòns shamans que se diden ''buyeis'' e son plan respectats pr'amor que tanben esdevenien guerrers. esEs sues querimònies eren acompanhades damb sacrificis.
 
Es caribs humauen tabac e era sua cultura era patriarcal. esEs hemnes portauen es petits, produsien minjar e vestits e colhien eth minjar dera terra. En eth segle XVII viuien en ostals desseparades des òmes. Totun, eren plan respectades e auien cert poder. Era societat carib era més egalitara qu'era des tainos pr'ampramor que i auien pas capmestres de vilatge ne de guerra ne aristocracia.
 
== Cannibals ==
Linha 35 :
Era paraula carib ''karibna'' vole díder ''persona''. Siguec eth origin dera paraula moderna cannibal. Enter es caribs era un rituau ligat damb minjar es enemics e quauques europeus crederen qu'eren cannibals en generau.
 
Es kalinango auien ua tradicion de manténer es ossi de sòns ancessors en es ostaus. Pr'amor d'açò sigueren descrits coma vicioses e violents. seSe dide que [[Giovanni de Verrazzano]] siguec tuat e minjat pes caribs dera ilha Guadalupa en [[1528]].
 
Es istoriadòrs an descrit eth cannibalisme coma ligat a certi rituaus belics. En [[1503]] era reina de [[Castelha]] (pas d'[[Aragon]]) Isabela establiguecestabliguéc que podien éster esclavats determinadi indis. Açò duguec as castelhans a esclavar a molti indis damb era excusa qu'eren cannibals tà préner es sues terres. Totun, i a pas d'evidència arqueològica o d'òmes qu'an guardat e confirmat qu'es caribs minjassen umans.
 
== Honts ==