Panthera onca : Diferéncia entre lei versions

Era onça ei ua especie menaçada e es sòns nombres declinen. Es menaces enclausen eth trincament e era perdua d'habitat. Era caça internacional des onces ei enebida, més aguest gat ei tuat soent pes umans especiauments en conflictes damb pagesi e borièrs en Sud- America. Ansin, redusit eth sòn habitat, enqüera ei gran, donada era sua istòrica distribucion, a cambiat era mitologia de plan de cultures indigenes americanes, coma era Azteca e era Maia.

 

 

Era paraula proven en anglés des lengas Tupi-Guarani; Jaguar. Ansin ei coma s'apera en anglés, francés e espanhou. En occitan, catalan e portugués (brasilièr) que se ditz onça. Se crede qu'era capcièra d'aguesta paraula proven dera lenga de negòcis amazoniana Tupinambá via eth portugués ''jaguar''. Era paraula tupí ''yaguara'' vuòl díder "bèstia" e de cops ei arrevirada per "can". Era paraula especifica peth jaguar ei ''yaguareté''.

Eth prumèr component dera sua designacion taxonomica ei ''Panthera'' e proven dau latin e dau grec tà aperar eth leopard. Era onça ei era ''onca'' en portugués més en anglés ''ounce'' vuòl díder leopard des nhèus, Uncia uncia. Proven dau latin lyncea que vuòl díder ''cervièr''. En italian se ditz ''lonza'' e en francés ancian se didía ''l'once''.

 

 

Era onça o ''Panthera onca'' ei era paraula eisacta tà designar era soleta especie deth genere ''Panthera'' en eth nau monde. Eth DNA mostre d'evidencies damb eth leon, eth tigre, era onça, eth leopard des nhèus e eth leopard plapat e an un ancessor comun que demorèc hè entre 6 e 10 milions d'annades. Damb tot, es ossi fossils parlen deth neishement dera ''Panthera'' hè 3.8 milions d'annades. Es estudis filogenetics mostren per norma generau qu'eth leopard plapat siguéc basic entà aguest grop (Neofelis nebulosa). Eth luoch des especies que demoren ei donques enqüera shens resólver.

Eth zoològ Reginald Pocock conclussiguèt qu'era onça ei plan religada damb eth leopard. Més eth DNA ei enqúera inconclusiu. Fossils dera onça europea e deth leon american mostren caracteristiques d'andús, eth leon e era onça. Es dus especies s'amassaren hé entre 280.000 e 510.000 annades.

 

 

Mentre qu'es onces demorauen sonque enes ameriques, descénden de gats deth Monde Ancian. Hè 2 milions d'annades, era onça e sòn cosin, eth leopard plapat, auien un ancessor comun asiatic. En eth pleistocen, es ancessors des onces d'aué corrien per Beringia e es sòns descensors se moguèren tà America Central e deth Sud. Eth sòn manjar eren es cèrvis e d'autes animals erbacèus qu'abans demorauen en manades.

 

 

Era darrièra delineacion des sosespecies dera onça siguéc hét en 1939. S'assolèren sus es traches e era morfologia dera clusca e se reconeguèren enquia ueit sosespecies. Totun, eth cientific Pocock aguét pas d'acces a de basti especimens tà criticar e evaluar toti es sosespecies e mantinguéc es dubtes sus bèri uns. Ua consideracion tardièra deth sòn trabalh suggeréc sonque tres sosespecies.

 

 

 

 

 

 

 

 

Era onça ei un animal plan musclat e massís. Pes e mesura son normauments de 56 a 94 Kg. Es mascles més grossi pesen 160 Kg e es hemeles son un 10-20% més petiti. Era longada deth morre ara coa ei d'1.2 a 1.95 m. Es sues coes son més cuertes qu'es deth d'un gat (45-75 cm). Es pates tanben son cuertes, força, comparades damb un tigre o un leon. Era mesura enquias espatles ei 63-76 cm. comparat damb un leopard ei més gros, més pesat e més massís.