Gascon (dialècte) : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
Linha 8 :
Au nivèu lexicau per contra, l'originalitat deu gascon per rapòrt aus autes dialèctes n'ei pas hòrt clara; qu'ei reale qu'un mot gascon ne's tròbe pas dens au mensh un aute dialècte. Que cau notar totun, un petit lexic particular d'origina basco-aquitan, mèi que mèi dens los Pirenèus.
|personas= env. 250 000
|n= ?
|tipologia={{SVO}}<br/>
{{Lenga sillabica}}
|familha=
{{Branca occitan}}<br/>
{{Nivèl occitan}}'''Gascon'''
|status=
|academia=
|iso-1=oc
|iso-B=oci
|iso-T={{Doc ISO3|gsc|}}
|sil=GSC
|mòstra=
|espandida=I (lenga individuala)|tipe=L (lenga viva)}}
[[Imatge:Gascon.jpg|300px|thumb|Lo gascon dens lo domeni d'òc]]
Lo '''gascon''' qu'ei lo dialècte [[occitan]] parlat en [[Gasconha]]. Ua varietat de gascon, l'[[aranés]], qu'ei oficiala en [[Espanha]] en la [[Val d'Aran|Vath d'Aran (Val d'Aran)]]. Qu'ei un deus dialèctes occitans qui presenta la màger originalitat dens l'ensemble [[occitan]].
==Caracterizacions foneticas==
La soa originalitat qu'ei sustot fonetica. Per exemple, a la ''f'' panoccitana, lo gascon qu'opausa ua ''h'' : occitan generau ''far'' vs. gascon ''har''. Que coneish la caduda de la ''n'' intervocalica (enter duas vocalas): occitan generau ''luna'', ''farina'' vs. gascon ''lua'', ''haria'', o la realizacion ''th'' (''t'' "molhada", generaument simplicada en ''t'') en fin de mot e ''r'' a l'interior, de la ''ll'' deu latin : occitan generau ''castèl'', ''castelàs'', vs. gascon ''castèth'', ''casteràs''.
Dens los parlars deu sud deu domeni gascon ([[Bearn]] e [[Bigòrra]], e en parlar negre tanben) que s'i tròba diferéncias mei mercadas dab l'occitan generau com la conservacion de la ''d'' intervocalica deu latin (''véder'' vs. ''véser'' en nòrd gascon, ''veire'' en occitan generau, ''arríder'' vs. ''arríser'', ''rire'') o la prononciacion /''w''/ de la ''v'' intervocalica (''aver'' /''a'we''/).
==Caracterizacions morfologicas e sintaxicas==
Lo gascon a quauques fòrmas de conjugason plan diferentas de las deus autes dialèctes occitans, mei que mei au perfèit e a l'imperfèit: au lengadocian ''cantèri, cantères, cantèt, cantèrem, cantèretz, cantèron'' qu'opausa ''cantèi, cantès, cantè, cantèm, cantètz, cantèn''. Que cau notar que los parlars orientaus (Comenge, Coseran, Aranés) segueishen, en tot estar hòrt tipat, las conjugasons deu lengadocian (imperfèit non analogic deu tipe ''parlava/batia'').
Dens los parlars deu sud deu domeni gascon ([[Bearn]], [[Lanas]] e [[Bigòrra]]) que s'i tròba diferéncias mei mercadas dab l'occitan generau com l'emplec mei usuau de l'[[enonciatiu]]. Totun, l'enonciatiu tanben que pòt existir en lengadocian de Fois; doncas l'enonciatiu n'ei pas un trèit absolut deu gascon.
==Discussion sus las particularitats gasconas==
| |||