Io (luna) : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 64 :
=== Exploracion espaciala ===
==== Programa ''Pioneer'' ====
''[[Pioneer 10]]'' e ''[[Pioneer 11|11]]'' foguèron lei premierei sondas espacialas qu'arribèron dins la region d'Io lo 3 de decembre de [[1973]] e lo 2 de decembre de [[1974]]<ref>Fimmel, R. O. et al., ''« First into the Outer Solar System »'', NASA, 1977</ref>. Aquelei passatges permetèron d'estimar pus precisament lo diamètre e la massa dau satellit. La densitat auta, la preséncia d'una atmosfèra tèuna e aquela d'una cencha de raionament de lòng de son orbita a l'entorn de Jupitèr foguèron tanben descubèrtas<ref> Anderson, J. D. et al., ''« Gravitational parameters of the Jupiter system from the Doppler tracking of Pioneer 10 »'', Science, vol. 183, 1974, p. 322–323.</ref>. Enfin, ''Pioneer 11'' capitèt de realizar la premiera fotografia detalhada de la superficia.
==== Programa ''Voyager'' ====
En [[1979]], ''[[Voyager 1]]'' agantèt Io lo 5 de març e ''[[Voyager 2]]'' lo 9 de julhet e permetèron un gròs nombre de descubèrtas. La premiera foguèt l'observacion detalhada de la superficia. Permetèt de descubrir l'abséncia de cratèrs, l'existéncia de montanhas autas e la preséncia de zonas similaras a de coladas de lava. Aqueu volcanisme foguèt confirmat per l'observacion de plumachos sus certanei fotografias<ref>Morabito, L. A. et al., ''« Discovery of currently active extraterrestrial volcanism »'', Science, vol. 204, 1979, p. 972.</ref> <ref>Strom; R. G. et al., ''« Volcanic eruption plumes on Io »'', Nature, vol. 280, 1979, p. 733–736.</ref>. Enfin, s'observèt la preséncia de compausats fachs de sofre e l'existéncia d'un tore de plasme sus l'orbita d'Io<ref>Soderblom, L. A. et al., ''« Spectrophotometry of Io: Preliminary Voyager 1 results »'', Geophys. Res. Lett., vol. 7, 1980, p. 963–966.</ref> <ref>Pearl, J. C. et al., ''« Identification of gaseous SO2 and new upper limits for other gases on Io »'', Nature, vol. 288, 1979, p. 757–758.</ref> <ref>Broadfoot, A. L. et al., ''« Extreme ultraviolet observations from Voyager 1 encounter with Jupiter »'', Science, vol. 204, 1979, p. 979–982.</ref>.
==== Sonda ''Galileo'' ====
La sonda Galileo arribèt dins lo sistèma jovian en [[1995]]. Se sa mission principala èra d'estudiar [[Jupitèr (planeta)|Jupitèr]], permetèt de descubrir l'existéncia d'un nuclèu metallic, de confirmar la natura silicatada dau magma d'Io e lo ròtle de sofre dins lo volcanisme dau satellit. Divèrsei fotografias de la superficia permetèron d'identificar de relèus novèus<ref>Anderson; J. D. et al., ''« Galileo Gravity Results and the Internal Structure of Io »'', Science, vol. 272, 1996, p. 709–712.</ref> <ref>McEwen; A. S. et al., ''« High-temperature silicate volcanism on Jupiter's moon Io »'', Science, vol. 281, 1998, p. 87–90.</ref>.
==== Sonda ''Cassini'' ====
La sonda Cassini traversèt lo sistèma de Jupitèr en decembre de 2000 durant son viatge vèrs [[Saturne (planeta)|Saturne]]. Observèt l'activitat volcanica de la superficia dau satellit e permetèt d'exclure l'existéncia d'un camp magnetic autonòm a l'entorn d'Io<ref>Perry; J.; et al., Io after Galileo, Springer-Praxis, 2007 (ISBN 3-540-34681-3), ''« A Summary of the Galileo mission and its observations of Io »'', pp. 35–59.</ref>.
==== Sonda ''New Horizons'' ====
La sonda ''[[New Horizons]]'' passèt dins lo sistèma jovian a la fin de febrier de 2007. Observèt lo volcanisme sus Tvashtar e dins la region de Girru Patera<ref>Spencer; J. R. et al., ''« Io Volcanism Seen by New Horizons: A Major Eruption of the Tvashtar Volcano »'', Science, vol. 318, {{{2}}}, pp. 240–243</ref>.
== Cultura ==
| |||