Bearnés : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 5 :
== Literatura e Istòria ==
Lo bearnés qu'apareish per escrit dab lo [[Fòrs de Bearn|Fòrs]] d'[[Auloron]] compausat en [[1080]] devath mes deu quau non demòra pas sonque ua version deu sègle XIIIau, au medish temps donc qu'un aute famós texte juridic : la [[Carta de carniceria d'Ortès]]. A espart deus fòrs, d'aquesta administracion e canceleria en bearnés, quauques textes que son vqduts famós com la Declaracion d'independéncia de Bearn (en vertat ua repòsta provocactiva de [[Gaston Fèbus]] a [[Felip VI de Valois]] per díser que tienèva Bearn sonque de Diu e de la soa espada) e la letra deu [[Enric de Borbon|Noste Enric]], alavetz rei de [[França]], a jurats de la [[Vath d'Aussau]].
A maugrat d'estar virada de cap a las letras fancesas, la Reforma, adoptada per la reina Joana de Labrit, qu'utilizè lo bearnés en bèth essajar d'evangelisar au mei lèu ; que li devèm lo ''Psalmes de David metut en rima bearnesa'' deu pastor [[Arnaut de Saleta]]. A la fin deu sègle XVIIau, [[Joan Enric de Fondevila]] que compausè òbras de teatre en [[alexandrin]]s qui la mei famosa qu'ei ''La pastorala de paisan qui cerca mestièr au son hilh sens ne trabar au son grat''. Quauques annadas arron, lo sègle XVIIIau que 'ns a legat l'anonim [[Sermon deu curé de Bideren]] e la cantas e poesias de [[Ciprian Desporrins]] qui son enqüera conegudas e cantadas uei lo dia en Bearn. Deu sègle XIXau, que cau mentàver lo poeta [[Auloron]]és [[Xavièr Navarraròt]] que compausè poemas liric e politics. A la fin d'aqueth sègle, lo filològ [[Vastin Lespi]] que consacrèt recercas lexicograficas e eruditas a la lenga ; que li devem un diccionari e gramaticas. Lo [[Felibritge]] que prengó en Bearn lo nom d'Escòla Gastoû Febus e un son majorau, l'escrivan [[Simin Palay]], qu'escrivó un gran diccionari deu Bearnés e deu gascon moderne. L'ispaniste, filològ e escrivan [[Joan Boset]], eth que redigí ua gramatica per l'ensenhament de la lenga dens las escòlas. Com en d'autes país occitans, lo bearnés que desapreishèva au cap de las annadas seishanta e setanta ; totun, las annadas uietanta que vedón l'espelida de las purmèras [[calandreta]]s e de [[Ràdio País]].
 
== Caracteristica ==