Albania : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
mCap resum de modificació |
+tèxt pichon. besonh revision gramaticala |
||
Linha 16 :
|-
| [[Lista dels presidents d'Albania|President]]
| [[
|-
| [[Lista dels primièrs ministres d'Albania|Primièr ministre]]
Linha 53 :
=== Istòria ===
Lo pòble mai ancian conegut qu'abitèt l'actual territòri d'Albania foguèt lo dels [[illiris]], que los ''shqipëtars'' o albaneses ne son dirèctes descendents; los [[anciana Grècia|grècs]] colonizèron las còstas e lo sud del territòri, que demorèt en granda part comprés dins del [[reialme de l'Epir|Epir]]. Freqüentment Los illiris efectuavan d'incursions dins los estats [[ellenic]]s de Molossia]], Peònia e quitament la [[Macedònia (territòri istoric)|Macedònia]]. L'an 35 Ab JC los [[Empèri Roman|romans]] ne conquistèron los luòcs mai accessibles e civilizats e i formèron las províncias de la [[Illíria|Illyricum]] e l'Epir, e mai se los territòris mai montanhuts e remòts arribèron jamai a èsser jos contraròtle del [[empèri Roman]], la que causa explica en granda manièra la supervivència de l'idiòma [[albanés]].
Los airals contarotlats abans per grècs e romans passèron après a èsser part de la [[empèri Bizantin]], los territòris controtlats pels bizantins foguèron ocupats pels [[Eslau|eslaus]] al [[sègle VI]] e a aqueles los seguiguèron los [[Bulgar (pòble)|bulgars]], que van annexar part del país a l'Empèri Bulgar del [[sègle IX]]. Sorgiguèt après lo [[Despotat de l'Epir]], governat per princes d'origina grèga; l'invasion [[Empèri Otoman|turca]] s'inicièt lo [[1385]], se plan Albania resistiguèt, principalament jol lideratge de [[Skanderbeg|Gjergj Kastriot]], acompanhat per l'etnia albanesa dels mirditas.
Entre [[1443]] e [[1468]], [[Gjergj Kastriot]], conegut jol nom de [[Skanderbeg]], dirigiguèt al nom dels albaneses las luchas conjonchas dels [[Serbia|sèrbes]], [[Bulgaria|bulgars]], [[Romania|romaneses]] e d'autres pòbles de la zòna contra los [[Empèri Otoman|turcs otomans]], e aital venguèt l'eròi nacional e una icòna de la lucha contra l'envasidor islamic. [[Antonio Vivaldi]] consacrèt una [[opèra]] a Skanderbeg amb lo meteis nom. D'aquesta epòca datan los primièrs documents escriches en [[lenga albanesa]], en alfabet cirillic.
A aqueste long periòde d'ocupacion succediguèron divèrses faches determinants per la cultura albanesa actuala: granda part de la populacion urbana ortodòxa s'exilhèt, principalament al sud d'[[Itàlia]] e en [[Grècia]], del temps que la majoritat de la populacion que demorava dins lo país foguèt convertida a l'[[islam]], al cors dels sèt sègles d'ocupacion. Après la conversion progressiva a l'islam (per interès e subrevivença) e l'assimilacion turca d'una granda part dels albaneses, Albania se convertiguèt en un Estat privilegiat e leial a l'Empèri, en assegurant de nautas cargas dins l'administracion de l'Empèri e tanben coma de fòrças de laspanada per manténer lo contraròtle sus [[Grècia]], [[Serbia]], lo territòri de l'actuala [[Republica de Macedònia]] e [[Bulgaria]].
En [[1912]], davant las desbrandas successivas que sofriguèron los turcs dins los [[Balcans]], Albania obtenguèt en fach l'independéncia, e mai se se temiá la menaça de la expansionisme [[Àustria-Ongria|austrian]] e lo dels estats vesins: ([[Itàlia]], [[Grècia]], [[Serbia]], [[Montenegro]]). Entre [[1914]]-[[1918]], pendent la [[Primièra Guèrra Mondiala]], la empobrit territòri albanés foguèt camp de batalha entre las fòrças de la ''[[Entente Cordiale]]'' e las dels autoanomenats [[Empèris Centrales]]. En acabar la guèrra se ratifiquèt lo contraròtle serbomontenegrin sus [[Kosovo]] e las zònas de majoritat albanesa de la Macedònia septentrionala; Grècia obtenguèt fins a la [[Segonda Guèrra Mondiala]] lo contraròtle del [[Epir del Nòrd]], al meteis temps que deportava o obligava al'ellenizacion las nombrosas comunitats albanesas existentas al territòri grèc classic (es a dire, al sud de la [[Linha d'Estrabon]]). Lo [[1918]], a [[Gjirokastër|Argiròpolis]] (malgrat qu'aquela vila se trobava dins la zòna de contraròtle grèc) se proclamèt l'independéncia formala d'Albania, e mai se la «Albania independenta» passèt lèu a èsser en la practica un [[protectorat]] [[Itàlia|italian]] jol comandament inicial de Ahmet Zogu.
=== Politica ===
Albania es una [[republica]] [[parlamentarisme|parlamentària]] [[democracia|democratica]] representativa, que lo [[Lista de Primièrs Ministres d'Albania|Primièr Ministre]] es a travèrs d'el lo [[cap de govèrn]]. Lo [[poder executiu]] es exercit pel [[govèrn]]. Lo [[poder legislatiu]] li es conferit al [[parlament]], nomenat l'Assemblada d'Albania (''Kuvendi e Republikës së Shqipërisë'').
=== Geografia ===
Linha 76 ⟶ 80:
=== Economia ===
Albania es lo país ont persistiguèt lo mai lo regim comunista d'economia centralizada e estatizada d'Euròpa tota. L'economia i es basada mai que mai sus l'[[agricultura]] e las [[mina]]s, amb de grandas centralas siderurgicas, un escàs comèrci exterior e d'infrastructuras absoludament insufisentas, e las timidas reformas iniciadas en [[1985]] desboquèron sus un reajustament economic dificil dins lo [[decenni de 1990]].
=== Demografia ===
{{païses d'Euròpa (COE)}}▼
=== Cultura ===
=== Nòtas & referéncias ===
{{reflist}}
▲{{païses d'Euròpa (COE)}}
[[Categoria:Albania|*]]
| |||