Sant Empèri Roman Germanic : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
m correccions menoras |
|||
Linha 31 :
Lo '''Sant Empèri Roman Germanic''' ([[alemand]]: ''Heiliges Römisches Reich''; [[latin]]: ''Sacrum Romanum Imperium'': Sant Empèri Roman de la Nacion Germanica) èra una union de territòris d'Euròpa Centrala entre l'[[Edat Mejana]] e l'[[Edat Modèrna]] plaçats jos l'autoritat d'un emperaire roman germanic. Lo primièr emperaire roman germanic foguèt [[Otto I]] en 962 de l'èra crestiana. Lo darrièr foguèt [[Francés II]], qu'abdiquèt e dissolguèt l'empèri en 1806 durant las [[Guèrras Napoleonencas]].
Lo Sant Empèri
Al [[sègle XVIII]], compreniá la
== Istòria ==
Linha 42 :
La formacion dau Sant Empèri Roman Germanic acomencèt en [[843]] pendent lo partiment per lo [[Tractat de Verdun]] de l'Empèri Carolingian entre lei tres fius de Loís I{{e}} lo Piós ([[814]]-[[840]]). Tres estats foguèron formats :
* [[Francia Occidentala]] que
* [[Francia Mediana]] que
* [[Francia Orientala]] que
Aquela division dau territòri carolingian va venir permanenta e l'autoritat dei govèrns centraus va
La Francia Mediana dispareguèt totalament tre la fin dau sègle IX quand son unitat se descompausèt en causa dei partiments entre leis eiretiers de la dinastia e de l'influéncia de l'aristocràcia locala que desirava venir autonòma. En Francia Orientala, lei ducs foguèron elegits per lei
=== La dinastia otoniana ===
Linha 53 :
[[Fichièr:Holy Roman Empire 1000 map-fr.svg|thumb|right|Extension dau Sant Empèri Roman Germanic vèrs 1000.]]
De [[919]] a [[1024]], la dinastia otoniana dirigiguèt l'Empèri e consolidèt son unitat. Unei principis foguèron la basa d'aqueu procediment. Lo premier foguèt lo mantenement de l'
D'efèct, la relacion entre lo rèi e lei ducs èra l'element primordiau de l'unitat dau reiaume en formacion. Lei ducs èran quasi independents e la fònt dau poder reiau gràcias a l'eleccion dau rèi per lei senhors pus poderós. Per assegurar lor poder, leis Otonians deguèron donc se limitar a l'exercici dau poder de senhoriá sus lei ducs e reconóisser seis poders dins leis afaires
En fòra de la
D'autra part, leis Otonians utilizèron egalament la Glèisa per consolidar l'administracion dau reiaume. L'Emperaire capitèt de prendre lo contraròtle deis institucions de la Glèisa presentas sus son territòri en cambi de divèrsei recompensas. Ansin, lei membres dau clergat aut èran nomats a l'iniciativa dau poder centrau e la Glèisa foguèt donc pauc a pauc integrada dins la gestion deis afaires imperiaus. Aquela politica culminèt a la fin dau sègle X quand lo nòrd d'Itàlia èra sota la dominacion dau Sant Empèri e qu'unei papas foguèron nomats per son cap.
Linha 63 :
=== La dinastia franconenca ===
La mòrt sensa eiretier de l'emperaire Enric II en [[1024]] marquèt la fin de la dinastia otonomiana e lo començament de la dinastia franconenca après l'eleccion de Conrad II. Va dirigir l'Empèri fins a [[1125]]. L'unitat de l'Empèri foguèt renforçada
Ansin, la dinastia franconenca contunièt la politica religiosa deis Otonians per administrar l'Empèri e dirigir la nominacion dei membres dau clergat aut. Per exemple, la nominacion dau clergat dei territòris imperiaus èra pas realizada per lo papa mai solament per l'emperaire. Au contrari, lo cap dau Sant Empèri contunièt de poder nomar o destituir lo papa coma en [[1046]]. D'autra part, la dinastia assaièt d'introdurre e de propagar lo drech roman, en plaça dei lèis germanicas tradicionalas, e la patz entre lei territòris imperiaus. Per aquò, s'estendiguèt l'idèa de « Patz de Dieu » apereguda dins lo sud de França. Enfin, leis emperaires capitèron d'acabar lo procediment d'union de Borgonha dins l'Empèri. Aquela region èra ja sota lo contraròtle de l'emperaire dempuei l'adopcion d'Enric II coma eiretier per lo darrier rèi borgonhon mai lei Franconencs capitèron de l'unificar dirèctament au Sant Empèri.
Pasmens, leis emperaires deguèron acceptar una partida dei volontats d'
=== La Querèla deis Investiduras ===
La Querèla deis Investiduras se debanèt de [[1075]] a [[1122]] durant la fin dau periòde de la dinastia franconenca. D'efèct, aprofichant l'afebliment dau poder imperiau, la papautat retrobèt son
=== La dinastia dei Hohenstaufen ===
Linha 77 :
[[Fichièr:Droysens-26a.jpg|thumb|right|Territòris d'Enric XII de Baviera.]]
Après la fin de la dinastia franconenca en [[1125]], doas familhas poguèron pretendre d'èsser elegidas a la tèsta de l'Empèri. La premiera foguèt la familha Welf e la segonda aquela dei Hohenstaufen. Aquò
D'efèct, après la mòrt d'Enric IV en [[1125]], foguèt elegit Lotari III de la familha Welf que reinèt fins a [[1137]]. Au contrari dei dinastias precedentas, sa politica foguèt caracterizada per son sostèn au papa. Pasmens, a sa mòrt, lei Welf foguèron escartats e Conrad III dei Hohenstaufen foguèt elegit cap de l'Empèri. Aquò va entraïnar lo començament d'un conflicte recurrent dins lei vilas dau nòrd d'Itàlia entre lei partisans dau papa (Guelfs) e aquelei de l'emperaire (Gibelins). Aquelei trebols obligiguèron Frederic I{{e}} ([[1152]]-[[1190]]) d'intervenir dins la region per restaurar l'òrdre imperiau. Lo conflicte s'acabèt per una revirada per l'Emperaire, vencut a Legnano en [[1176]], que veguèt son influéncia demenir en Itàlia. Pasmens, Frederic aprofichèt aqueu conflicte per redurre lei possessions de la familha Welf en Alemanh. D'efèct, en [[1175]], Enric XII de Baviera, cap de l'ostau dei Welf, refusèt de l'ajudar durant sei campanhas. Aqueu refús foguèt pretèxt a un procès feodau victoriós per insubordinacion gràcias a una aliança entre lo poder imperiau e la màger part dei senhors dau reiaume. Dins aquò, sei territòris foguèron partejats entre lei senhors territoriaus de l'Empèri e lo domeni imperiau pròpri aprofichèt pas l'occasion per s'agrandir.
Linha 89 :
Après lo declin dei Hohenstaufen, la fin de l'Edat Mejana veguèt la transformacion de l'Empèri que lo poder centrau venguèt relativament feble e que se centrèt mai e mai sus lei regions alemandas. D'efèct, l'afebliment dau poder imperiau contunièt en fàcia de la formacion d'estats poderós dirigits per lei princes-electors. Aquelei darriers veguèron lor poissança aumentar quand lo papa decidiguèt de fixar lo mòde d'eleccion de l'Emperaire e que venguèron lei membres solets dau collègi electorau. De mai, lo tròne imperiau demorèt vacant durant unei periòdes. Enfin, la papautat, que se desplacèt en Avinhon a partir de [[1309]], acomencèt tornarmai de luchar còntra lo poder imperiau sus leis afaires de la Glèisa, especialament dins lo nòrd d'Itàlia.
Aqueu procediment se debanèt en parallèl d'un reculament dei frontieras imperialas e de la pèrda d'influéncia sus lei regions perifericas. Lo fenomèn foguèt fòrtament marcat dins lei regions occidentalas en causa dei trebols de la [[Guèrra de
Lo centre dau Sant Empèri se desplacèt donc dins lei regions alemandas a l'entorn dei familhas majoras de l'Empèri (Luxemborg, Wittelsbach e Hamsborg). Dins aquò, l'afondrament de l'Ostau dei Luxemborg vèrs la fin dau sègle XIV marquèt l'ascension dei Hamsborg que prenguèron lo poder dins leis institucions imperialas e lo gardèron quasiment fins a la fin de l'Empèri. Òr, lei possessions d'aquela familha èran principalament situadas dins lei regions orientalas de l'Empèri que van venir la fònt de la monarquiá poderosa austriana.
Linha 151 :
==== L'Emperaire ====
L'Emperaire èra lo cap oficiau dau Sant Empèri Roman Germanic. Se considerava coma lo successor deis emperaires romans e carolingians e son títol oficiau èra « Rèi dei Romans ». Èra elegit per l'aristocràcia imperiala segon un sistèma que foguèt definitivament organizat per la [[Bula d'Aur]] en [[1356]]. Segon lei periòdes, lo poder de l'Emperaire foguèt mai o mens poderós. Pasmens, d'un biais generau, son autoritat demeniguèt pauc a pauc e leis estats imperiaus obtenguèron una quasi-
==== L'Arquevesque de Maiança ====
L'Arquevesque de Maiança èra un Prince-Elector qu'aviá un ròtle especiau, e principalament simbolic, segon la Bula d'Aur. Èra lo president dau collègi electorau e
==== La Dièta imperiala ====
La Dièta d'Empèri faguèt son aparicion dins lo corrent dei reformas de la fin dau sègle XV e dau començament dau sègle XVI. Inicialament assemblada legislativa e forum de discussion entre representants dei territòris imperiaus, vendriá pauc a pauc l'institucion constitucionala e juridica suprèma de l'Empèri. Se
==== Lei Ceucles imperiaus ====
Linha 165 :
[[Fichièr:Cerclesimperiaux.svg|thumb|right|Lei Ceucles imperiaus au començament dau sègle XVI.]]
Lei Ceucles imperiaus apareguèron a partir de la fin dau sègle XV. Gropèron uneis estats mai pas aquelei dei Princes-Electors. Sièis foguèron formats en [[1500]] e s'apondiguèron quatre novèus en [[1517]]. Lei fèus italians e la Cavalariá d'Empèri demorèron en fòra d'aquela organizacion. Avián per objectiu de desvolopar la solidaritat entre estats vesins, de protegir la patz dins l'Empèri, d'aplicar lei lèis, d'obtenir lo pagament deis impòsts e de condurre una politica comerciala. Avián una Dièta e venguèron d'elements importants per lo reglament deis afaires juridics au costat de la Chambra Imperiala de
==== La Chambra
La Chambra Imperiala de
==== Lo Conseu aulic ====
Creat en [[1501]], lo Conseu aulic èra l'
=== Organizacion territoriala ===
Linha 182 :
* lei Princes-Electors èran la basa de l'Emperaire e lei membres dau collègi electorau per la designacion de l'Emperaire. Èran inicialament sept : tres princes-arquevesques (Maiança, Trèva e Colonha) e quatre senhors laïcs (Boèmia, Saxe, Brandeborg e Palatinat). En [[1632]], lo rèi de Bavièra venguèt tanben Prince-Elector per decision de l'Emperaire Ferdinand II. Puei, en [[1692]], foguèt lo torn dau duc de Brunswick-Luneborg. Perdiguèron una partida de lor influéncia politica a partir dau desvolopament de la Dièta Imperiala dins leis annadas 1680 mai demorèron un grop poderós fins a la fin de l'Empèri.
* lei Princes d'Empèri que son lei senhors dei fèus dirèctament dependents de l'Emperaire. Lor nombre evolucionèt segon lei periòdes. Pasmens, durant lo periòde d'existància de l'Empèri, lo nombre de vassaus laïcs aumentèt pauc a pauc mentre qu'aqueu dei vassaus eclesiastics demeniguèt.
* lei Prelats d'Empèri son compausats deis entitats eclesiasticas que son senhors d'un territòri pichon coma una [[abadiá]]. Aqueu grop veguèt lo nombre de sei membres demenir durant tot l'Empèri. Pasmens, dins la Dièta Imperiala, capitèt de formar un grop que
* lei Còmtes d'Empèri que son lei senhors dei fèus pus pichons de l'Empèri.
* lei Vilas d'Empèri qu'an l'Emperaire per sobeiran. Dins lei fachs, formavan de vilas liuras dependentas d'un conseu autonòm.
Linha 188 :
==== Leis autrei territòris autonòms de l'Empèri ====
En fòra deis estats imperiaus,
* la Cavalariá d'Empèri qu'èra formada per l'aristocràcia bassa. Assaièt de s'organizar a partir de la fin de l'Edat Mejana per protegir sei drechs e gardar lor
* lei Vilatges d'Empèri qu'èran d'ensems fòrça pichons sota la sobeiranetat dirècta de l'Emperaire. Avián de sistèmas d'
== Ligams
* [[Guèrra de Trenta Ans]].
| |||