Sosmarin : Diferéncia entre lei versions

L'idèa d'un naviri sosmarin apareguèt per lo premier còp durant l'Antiquitat au sègle IV avC. en Grècia puei au sègle II avC. en China. L'objectiu èra de crear un naviri leugier capable de missions d'observacions. Puei, foguèts'abandonèt abandonadal'idèa fins au periòde de la Renaissança europèa quand foguèt tornarmai prepausada per l'Anglés [[William Bourne]]. Lo premier assai capitat se debanèt en [[1620]] gràcias aua Olandèsl'Olandés [[Cornelius Jacobszoon Drebbel]]. L'interésinterès militar dau sosmarin foguèt rapidàmentrapidament comprescomprés e lei PaïsesPaís BassesBas assaièron de crear un premier modèlemodèl en [[1653]] que foguèt una revirada.

Lei premiers assais de sosmarins militars aguèron luòc a la fin dau sègle XVIII e au començament dau sègle XIX. En [[1776]], un naviri britanic foguèt atacat sensa succès per lo sosmarin estatsunidenc ''[[Turtle]]''. Aqueu darrier foguèt lo premier sosmarin vertadier capable de se desplaçar d'un biais autonòm gràcias a una eliçaeliç de propulsion. Entre [[1800]] e [[1804]], l'armada francesa assaièt un prototipe dich ''[[Nautilus]]'' qu'èra equipatesquipat de minas per destruir lei naviris enemics. Maugrat la destruccion de dos naviris durant leis assais, lo prototipe foguèt finalament pas adoptat. Puei, en [[1812]], pendent la guèrra entre Anglatèrra e leis Estats Units, una temptativa novèla d'utilizacion d'un sosmarin s'acabèt per una revirada e la mòrt de son pilòt.

Lei progrès contunièroncontunhèron durant lo començament dau sègle XIX e certanei flòtas militaras acomencèron de recèrcas seriosas sus lo subjècte. La [[Guèrra Civila Americana|guèrra de Secession]] ([[1861]]-[[1865]]) foguèt l'occasionocasion per lei dos camps d'assiarassaiar de veïculs novèus coma l'[[Alligator]], que foguèt lo premier sosmarin de l'US Navy, e lo ''[[CSS H. L. Hunley|CSS Hunley]]'' per lei Confederats. Aqueu darrier venguèt lo premier sosmarin que capitèt d'aprefondar un naviri enemic lo 18 de febrier de 1864. Pasmens, subrevisquèt pas a l'ataca.

Durant aqueu periòde, lei recèrcas regardèron egalament lo sistèma de propulsion dau sosmarin per abandonar lei sistèmas d'eliçaseliç accionats per la fòrça umana de l'equipatgeesquipatge. Lo premier assai foguèt realizat en [[1863]] per la Marina Francesa amb un motor utilizant d'èr comprimit. En [[1864]], [[Narcís Monturiol]] prepausèt un prototipe utilizant una maquina de vapor a la superficiasuperfícia de l'aiga e un motor quimic en sotada. Dins leis annadas 1860-1880, certanei flòtas militaras acomencèron de s'equiparesquipar de sosmarins. Aquela evolucion foguèt confirmada au començament dau sègle XX per l'aparicion de motors electrics puei diesel-electrics, permetent d'aumentar l'autonòmiaautonomia.

=== La Premiera guèrraGuèrra mondialaMondiala ===

La Premiera guèrraGuèrra mondialaMondiala foguèt lo premier conflicte que veguèt lei sosmarins tenir un ròtle important. Dominada per lei flòtas aliadas, la marina alemanda construguèt un nombre grand de sosmarins. Foguèron utilizats per atacar lei linhas d'avitalhament deis Aliats, mageramentmai que mai aquelei de l'Empèri Britanic. permetèron d'aprefondar {{formatnum:5000} naviris aliats o neutresnèutres dins l'Ocean Atlantic entre [[1914]] e [[1918]]. Pasmens, maugrat aquelei succès, poguèron pas empachar l'avitalhament deis illasIllas britanicasBritanicas puei l'arribada dei fòrças estatsunidencsestatsunidencas sus lo frònt francés a partir de [[1917]].

=== La Segonda guèrraGuèrra mondialaMondiala ===

=== La Guèrra Freja e lei sosmarins modèrnsmodèrnes ===