Hernán Cortés : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Vivarés (discussion | contribucions)
m clean up using AWB
Linha 9 :
Nascut dins lo [[Reiaume de Castelha]], traversèt l'ocean per faire fortuna e visquèt dins l'illa d'[[Hispañola]] puei a [[Cuba]] onte recebiguèt una proprietat coloniala (una ''encomienda'') e organizèt una expedicion de conquista dau continent maugrat l'ostilitat persistenta dau governador de la colonia, [[Diego Velázquez de Cuéllar]].
 
Estrategicament e tacticament, comprenguèt l'ostilitat de grops indians còntra la supremacia astèca e seis aliats, l'avantatge donat per l'explecha de mites de la religion astèca e la poissança deis armas europeanaseuropèas a respèct deis armas tradicionalas utilizadas en America Centrala. En mai d'aquò, aguèt una mestrejamestressa indiana, coneguda dins l'Istòria coma [[Malintzin|Doña Marina]] que foguèt tanben son conselhier e son interprèta. Fin finala, maugrat quauquei desfachas importantas e una resisténcia acarnada (''[[Nuech Trista]]''), capitèt la conquista rapida dei territòris astècs. Coma recompensa, foguèt nomat duc de Oaxaca per lo rèi d'[[Espanha]] e rintrèt au país vèrs [[1540]] ambé de riquessas importantas.
 
== Familha e jovença ==
Linha 15 :
Hernán Cortés èra lo fiu unic d’una familha de l’aristocràcia auta d’[[Espanha]] entre [[1483]] e [[1485]]<ref>La màger part dei fònts donan l’annada 1485 coma data de naissança.</ref>. Son paire, Martin Cortés de Monroy, foguèt Procuraire generau, e divèrsei membres de la familha participèron ambé succès a la [[Reconquista]], especialament dins la província d’Estremadura. I obtenguèron de fèus.
 
A 14 ans, Cortés foguèt mandat per doas annadas a l’Universitat de Salamanca avans d’abandonar seis estudis per començar una carriera dins l’armada. En [[1504]] o [[1506]], s’embarquèt per l’AmericaAmerica per participar a la colonizacion de l’illa d’[[HisponiolaHispaniola]]. I recebiguètrecebèt de tèrras, d’esclaus e la carga de notari.
 
En [[1511]], participèt a una campanha de conquista de l’illa de Cuba e recebiguètrecebèt d’autrei tèrras. Venguèt tanben cònsol de Santiago de Cuba. En [[1518]], après leis expedicions dins loen Yucatan e lei racòntes de Francisco Hernández de Córdoba ([[1517]]) ete Juan de Grijalva ([[1518]]) a prepaus d’aur dins lei ciutats de la region, se decidiguèt de preparar a son torn una expedicion dins la region.
 
== La conquista de Mexic ==
 
=== Lei premiers contactscontactes ===
 
En causa de la mesfisança dau governador de [[Cuba]], Cortés foguèt obligit de precipitar sa partença ambé solament onze naviris e mens d’un milier d’òmes. Pasmens, la màger part èran de soudats experimentats qu’avián ja participat ai guèrras d’Itàlia. Lo 22 d’abriu de [[1519]], desbarquèron pròche dau luòc ocupat per la vila modèrna de Veracruz.. Lei premiers contactscontactes ambé lei Maias foguèron relativament bons e CortesCortés descurbiguèt doas personas que van aver un ròtle primordiau dins la perseguida de son expedicion.
 
Lo premier foguèt lo capelan espanhòu [[Gerónimo de Aguilar]] qu’èra un presonier ancian d’una tribú d’Indians. Lo segond èra una eslavaesclava, dicha [[Malintzin]]. Lei dos avián una conoissançaconoissença fòrça importanta dei lengas, dei populacions e de la politica de la region. Venguèron de membres majors de l’expedicion. Puei, Cortes aprendiguètaprenguèt l’existéncia d’un país dich ‘’Mexico’’, en fach l’[[Civilizacion astèca|Empèri Astèc]], que sembla d'èsser lo centre dei riquessas circulant dins la region. De contactes foguèron donc concluchconclús ambé lei representants de son rèi, [[Moctezuma II]] e la conquista d’aquela region va venir pauc a pauc l’objectiu principau de CortesCortés.
 
=== De la fondacion de Vera Cruz a Cholula ===
 
Per començar la conquista de [[Mexic]], Cortés fondèt una vila a l’endrech dau desbarquamentdesbarcament que foguèt dicha Veracruz. Ne’n venguèt lo capitancapitani generau devenent donc independent de l’autoritat dau governador de [[Cuba]]. Aquò, e l’abséncia de resultats dins l’expedicion, entraïnèt una revòuta d’una partida dei membres de l’expedicion. Cortés deguèt eliminar lei caps principaus dau movement per tornar prendrereprendre lo contraròtle de seis òmes.
 
D’autra part, gràcias ai conseus de [[Malintzin]], lo conquistador poguèt crear de relacions diplomaticas ambé de pòples enemics deis Astècs. Descurbiguèt tanben lo dieu [[Quetzalcoatl]], divinitat principala de tota la region d’America Centrala, e lei tradicions parlant de son retorn sota la forma d’un òme blanc.
 
Lo 19 d’aost de [[1519]], acomencèt sa campanha en direccion dei territòris astècsastècas. Lo 2 de setembre, averèt una batalha còntra lei tropas de la ciutat de Tlaxcala, enemiga de la [[Tripla Aliança]] astèca<ref>La Tripla Aliança èra l'aliança entre Tenochtitlan, Texcoco e Tlacopan. Lo territòri d'aquelei ciutats formava l'Empèri astècAstèca.</ref>, e obtenguèt son aliança e son sostèn. Aprofichant aquelei renfòrç e la possibilitat de faire una pausa, leis Espanhòus poguèron contuniar d’avançar après quauquei setmanas per arribar a Cholula onte recebiguèron un acuèlh favorable per leis AstècsAstècas. Pasmens, aquela recepcion èra una leca per eliminar l’expedicion durant la nuech. Avertits, CortesCortés e sei fòrças ataquèron d’en premier e destruguèron la vila tuant entre {{formatnum:15000}} e {{formatnum:30000}} abitants.
 
=== La conquista de l’Empèri AstècAstèca ===
 
==== L’intrada dins Tenochtitlan ====
Linha 41 :
[[Fichièr:Ruta de Cortés.svg|thumb|right|Trajècte de Cortés fins a Tenochtitlan.]]
 
La destruccion de Cholula permetèt ais Espanhòus d’espaurir leis Astècs que deguèron acceptar l’intrada de CortesCortés e de seis aliats dins lor capitala Tenochtitlan lo de novembre de [[1519]]. Totei leis exigéncias de Cortés foguèron egalament acceptadas coma lo desliurament d’aur cada annadaan a CortesCortés e au rèi d’Espanha e lo remplaçament de l’estatua d’un dieu astècastècé per una escultura de la [[Maria, maire de Jèsus|Verge Maria]].
 
Enterin, de combats avián agut luòc a l’entorn de Veracruz entraïnant la mòrt de quauquei membres de la garnison. Aquò mostrèt ais [[Civilizacion astèca|AstècsAstècas]] que leis Espanhòus èran pas de dieus mai solament d’òmes normaus. De mai, a Tenochtitlan, lei relacions entre lei dos camps venguèron fòrça marridas après la descubèrta d’un tesaur escondut per de soudats de Cortes. Per empachar una ataca massiva deis [[Civilizacion astèca|AstècsAstècas]], Cortés decidiguèt tornarmai d'agir d'en premier e prenguèt lo rèi Moctezuma II coma ostatge. Aqueu darrier deguèt venir lo vassau dau rèi d’[[Espanha]].
 
==== La lucha intèrna entre conquistadors ====
 
Quauquei jorns après lo succès de CortesCortés a Tenochtitlan, una expedicion desbarquèt per esquichar la rebellion de CortesCortés còntra l’autoritat dau governorgovernador de Cuba durant la fondacion de Veracruz e la presa dau titól de capitancapitani generau. Dirigit per Panfilo de Narvaez, annoncièron la traïson de Cortes ais AstècsAstècas e li donèron lo drech de lo tuar.
 
La reaccion de CortesCortés foguèt rapida. Laissant un centenau d’òmes en garnison a Tenochtitlan, mandèt una ofensiva rapida còntra Narvaez que foguèt tuat après un auna sospresa. Lo rèsta de sei tropas acceptèt de jonherjónher l’expedicion de CortesCortés gràcias au racònte dei riquessas de la capitala astèca.
 
==== La rebellion astèca ====
Linha 57 :
[[Fichièr:The Conquest of Tenochtitlan.jpg||thumb|right|Representacion dau sètge de Tenochtitlan.]]
 
Après sa victòria còntra Narvaez, l’armada de CortesCortés intrèt tornarmai dins Tenochtitlan lo 24 de junh de [[1520]]. Pasmens, l’acuèlhl’acuelh foguèt fòrça marrit e una revòuta aguèronaguèt luòc entraïnant la mòrt de [[Moctezuma II]] e la rebellion generala de la vila dins la nuech dau 30 de junh au 1{{e}} de julhèt (''[[Nuech Trista]]''). Vencuts, leis Espanhòus deguèron se deguèron retirar en fòra de la ciutat ambé de pèrdas importantas.
 
Pasmens, lo 7 de julhètjulhet, l’ofensiva astèca foguèt replegada a [[Batalha d’Otumba|Otumba]]. Gràcias au sostèn de Tlaxcala, Cortés poguèt formar una armada novèla e enceuclar Tenochtitlan que deguèt capitular lo 13 d’aost de [[1521]] marcant la fin de l’estat astècastèca.
 
Après sa victòria còntra leis AstècsAstècas, Cortés mandèt d’autreis expedicions en America Centrala. En [[1524]], la traïson de Cristóbal de Olid durant una expedicion vèrs lo sud l’obliiguètl’obliguèt de mandar una ofensiva en fòra de Mexic. Aprofichant sa partença, de rumors d’insureccionsd’insurreccions astècas aguèron luòc au profiech dau darrier emperaire astècastèca, [[Cuauhtémoc]] ambé lo sostèn dau rèi de Tlacopan.
 
Foguèt l’occasion per Cortés d’assegurar son poder per l’eliminacion dau rèsta de l’aristocràcia auta astèca encara enemiga deis Espanhòus e per la desfacha finala de [[Cristóbal de Olid]] que foguèt egalament tuat.
Linha 67 :
== Leis expedicions vèrs Califòrnia ==
 
Entre [[1533]] e [[1540]], CortesCortés mandèt o diriguèt quatre expedicions d’exploracion e de colonizacion vèrs [[Califòrnia]]. Aqueleis operacions obtenguèron gaire de resultats mai permetèron ais EuropeansEuropèus de descubrir de territòris novèus au nòrd de [[Mexic]].
 
== L’expedicion d’Argier e sa mòrt ==
 
En [[1541]], Cortés, vengut duc de Oaxaca coma recompensas de sei conquista, foguèt volontari per dirigir una ataca còntra Argier. Pasmens, en causa d’una tempèsta, sa flòta deguèt faciar de pèrdas importantas e la vila resistiguèt au sètge. Après aquela revirada, moriiguètmoriguèt en [[1547]] a Castilleja de la Cuesta en [[Espanha]] mentre que preparèt son retorn en America.
 
== Nòtas e referéncias ==