Yin e Yang : Diferéncia entre lei versions

Dins la filosofia chinesa, lo '''yin''' ([[chinés]] tradicional: 陰, simplificat: 阴); e lo '''yang''' (chinés tradicional: 陽, simplificat: 阳), son doas categorias complementàrias, que se pòt trobar dins totes los aspèctes de la vida e de l'[[univèrs]]. Aquela nocion de complementaritat es pròpia a la pensada orientala que pensa puslèu la dualitat jos forma de complementaritat.

Lo symbòl del Yin e del Yang, lo [[taijitu|tàijí tú]] (sovent enrodat de 8 [[trigrams]]) es plan conegut dins lo monde occidental dempuèi la fin del [[sègle XX]]. Lo yin representa entre autres, lo negre (o sovent lo blau), lo feminin, la luna, l'escur, lo fred, lo negatiu, eca. Lo Yang, el, representa entre autres lo blanc (o sovent lo roge), lo masculin, lo solelh, lo clarum, la calor, le positiu, etceca.

Dins la cosmologia chinesa, Yin e Yang son doas entitats que segissonseguisson lo soplebuf original ''[[Qi (esperitualitat)|qi]]'' en òbra dins totas causas.

Per contra pels caractèrs chinesechineses tradicionals, également tanben utilizats dins lo japonés, lo corean e abans en vietnamian :

Segon lelo ''[[Shuowen jiezi]]'', diccionari de la [[dinastia Han]], lo sens de ''yin'' es: « escur, [coma] lo sud de l'aiga o lo nòrd de la montana » <ref>暗也，水之南山之北也}}</ref>; aquel de ''yang'' es « fòrta brilhança » <ref>高明也</ref>.

Se prepausèt que los tèrmes ''yin'' e ''yang'' vendián dels mots [[sanskrit]]s [[linga]] e [[yoni]]. Pasmens, apareguèron abans l'introduccion du [[bodisme]] (veïcul de la cultura indiana) en China. Se los trovan en efècte aual capítol 42 del ''[[Dao De Jing]]'' : « Lo [[Dao]] dona naissença a l'un, l'un al dos, lo dos al tres, lo tres als detz mila causas e essères, las detz mila causas e essères suportan lo yang e empachan lo yin » <ref>道生一，一生二，二生三，三生万物。万物负阴而抱阳</ref>.

Lo simbòl yin-yang, nomenat en China « peis yin e yang » <ref>陰陽魚</ref>, forma la mai espandida del ''[[Taijitu|tàijítú]]'' dels [[Taoïsme|taoïstas]] e dels [[neoconfucianisme|neoconfucianistas]], representa lo [[DàoDao|Tao]] resultant de la dinamica d'aqulesaqueles dos principis, l'unitat al delà demdel [[dualisme]].

Los punts de colors opausats, nomenat ''biaoli'' dins la medecina chinesa, remembraremembran qu'ambedos concèptes son ligats, que se succèdon l'un l'autre e que qu'un existís mercé a l'autre.

A partir de l'apròcha analitica, que consistís a considerar separadament lo [[Yin]], puèi lo [[Yang]], lo ''biaoli'' sufisís a caracterizar la pensada confucianista, e son avantatge especific - l'[[amistiat]] – al respècte del [[dualisme]] qu'esçò a que tròp sovent es redusit dins la cultura occidentala, e sas apròchas crestiana o cartesiana – autre [[dualisme]], font de [[doble constrencha]].

Lo biaoli significa tanben que dins touttot çò qu'es blanc i a de negre, e lo contrari; qu'existís pas de negre total o de blanc immaculat; e qu'atal, degun se pòt considerar coma entièramententierament marrit o bon.

* ''Tàijítú'' :☯ (position : U+262F) ;

* ''Yin'' : 陰 e 阴 (respectivament code U+9670 e U+9634) ;

* ''Yang'' : 陽 e 阳 (respectivament code U+967D e U+9633) ;

* ''Qi'' : 氣 e 气 (respectivament code U+6C23 e U+6C14) ;

De fach, se pòt pas vertadièrament dire qu'una causa es Yin, qu'una autra es Yang. Seriá mai exacte de dire qu'una causa es mai Yin al respècte de l'autre qu'es mai Yang. Per exemple, lo movement de la pujada es Yang al respècte del movement de la davalada, qu'es Yin. Dins tota causa i a de Yin e de Yang, coma l'illustreillustra lelo famòs simbòl del Tai Ji, perque es l'interaccion de las ambedoas fòrças que provòca lo movement, lo [[Qi (espiritualitat)|Qi]], l'energia.

Existís un autre aspècte de l'inter-relacion Yin e Yang: la divisibilitat infinida. Coma los savis Taoïstas l'esprimiguèron dins lorlors simbòls del Tai Ji pel punt blanc (roge a l'origina) e negre al sen de la color complementària, i a totjorn del Yin al sen del Yang, e lo contrari. Per aquò, dins tota causa o tota situacion, seriá possible de trobar a l'encòp lo Yin e lo Yang.

Prenem per exemple un pendul que se considererà jols aspèctes de l'energia cinetica (Yang) contra l'energia potenciala (Yin). Lo moment onte lo pendul es en naut, prèp de tornar davalar, seriá lo moment Yin del movement del pendul. Tota l'energia es alara potenciala, prèsta a èsser largada. Al moment onte lo pendul torna davalar, aquela energia potenciala se transforma en energia cinetica. I a alara transmutabilitat, creissénça del yang al sen del Yin. Al contrari, quand aquel pendul torna pujar, aquela energia cinetica se transforma de nòu en energia potenciala, pendent la pujada. L'energia potenciala, Yin, existís alara sonque perque una fasa d'energia cinetica existissiá. Aquela energia cinetica seriá estat possible sonque perque d'energia potenciala s'accumulèt. Aquel exemple celèbra que dins tota causa Yang, i a de Yin, e lo contrari. Aquelas meteisas fasas del movement de pendul se poirián mirarregardar jos un autre angle, çò que cambiariá tot. Poiriam per exemple considerar lo movement (yang) contra l'imobilitat (Yin), o encara lo punt mai naut qu'atenh aquel pendul (Yang) contra lo punt mai bas (Yin). La reflexion seriá alara tota autre.