Version del 8 genièr de 2012 a 18.46 Modificar Vivarés (discussion \| contribucions) 57 567 modifications m →‎Primièrs abitants (800-1778) ← Cambiament precedent		Version del 8 genièr de 2012 a 18.50 Modificar desfar Vivarés (discussion \| contribucions) 57 567 modifications m tipografia Diferéncia seguenta →
Linha 39 : ==Etimologia== Lo mot [[hawaiian]] ''Hawai'i'' ven del [[protopolinesian]] *''Sawaiki'', amb lo sens tornar bastit de "la nòstra tèrra";<ref>:<small>Pollex—a reconstruction of the Proto-Polynesian lexicon, Biggs and Clark, 1994. The asterisk preceding the word signifies that it is a reconstructed word form.:</small></ref>. De mots eissits de la meteissa etimologia se ~~retroban~~retròban ~~din~~dins totas las lengas polinesianas, coma lo [[Maòri (lenga)\|Māori]] (''Hawaiki''), lo [[tongan]] (''ʻAvaiki''), e lo [[samoan]] (''Savai'i''). == Istòria == ===Primièrs abitants (800-1778) === Los primièrs poblaments atestats per de pròvas arqueologicas datan de l'an [[300]], probablament per de colons venguts de las [[Illas Marquesas\|Islas Marquesas]], seguits per una segonda èrsa de migracion de Raiatea e Bora Bora al sègle XI. Los polinesians de las Marquesas e benlèu de las Islas De la Societat pòdon aver poblat las islas hawaiianas d'en primièr entre los ans 300 e 500. Mas aquesta ipotèsi es sempre un subjècte de discussion.<ref>:<small> {{Edicion \| autor = Patrick Vinton Kirch \| coautors = Colin Renfrew, Clive Gamble \| títol = The Evolution of the Polynesian Chiefdoms \| editor=Cambridge University Press \| annada = 1989 \| paginas = 77–79 \| isbn = 0521273161}}:</small></ref>. D'unes [[Arqueologia\|arqueològs]] e [[istorian]]s pensan qu'un primièr poblament eissit de las Marquesas e una segonda èrsa d'immigrants de [[Tahiti]], en l'an 1000, introdusiguèron una nòva linhada de caps, lo sistèma [[Kapu]], la practica de sacrificis umans e la basteson de ''[[heiau]]s''. Aquela immigracion tardièra es detalhada dins la mitologia hawaiiana de [[Pa'ao]]. Per d'autres autors existís pas de pròva arqueologica o linguistica per una arribada tardièra de colons tahitians, e Pa'ao es un mite. [[File:King Kalaniopuu Greeting Cook 1781.png\|thumb\|upright\|[[Kalaniʻōpuʻu]], rei d'Hawaii porgissent un present al capitani [[James Cook\|Cook]]. Illustrat per [[John Webber]], artista present a bòrd del vaissèl de Cook.\|alt=Drawing of single-masted sailboat with one spinnaker-shaped sail, carrying dozens of men]] Linha 51 ⟶ 52: ===James Cook, arribada dels europèus al reialme d'Hawaii (1778–1893)=== Lo primièr contacte europèu conegut amb l'isla foguèt en 1778 per l'explorador britanic [[James Cook]]. Cook bategèt l'archipèla [[Islas Sandwich]], en onor del lord britanic [[John Montagu]] que financèt son viatge. Cook visitèt las islas dos còps. Durant sa segonda visita en 1779, ensagèt de sequestrar lo rei (Alii Aimoku) de l'isla granda, [[Kalaniopu`u\|Kalani'ōpu'u]], e lo retenguèt en ostatge per se far tornar un galup qu'èra estat raubat, una tactica qu'aviá capitat a Cook en Tahiti e dins d'autras islas.<ref>:<small>Kuykendall, "The Hawaiian Kingdom Volume I: Foundation and Transformation", p18 "Cook's plan was to get the king on board the Resolution and keep him there until the stolen boat was returned—a plan that had been effective under similar circumstances in the south Pacific".:</small></ref>. Kalani'ōpu'u e sos òmes combatèron e Cook e quatre de sos marins foguèron tuats alara que se retiravan per la plaja e bandissián sos galups. Après la visita de Cook e la publicacion de mantun libres contant sos viatges, las islas ~~hawaianas~~hawaiianas recebèron fòrça visitaires europèus: exploradors, mercants, e mai pescaires de [[balena]]s que trobavan dins las islas un pòrt e una font d'aprovesiment. Lèu l'influéncia britanica se poguèt veire sus la bandièra de Hawaii amb l'''[[Union Flag]]'' dins lo canton. Aqueles visitaires introdusiguèron de [[malautiá]]s subre las islas pus isoladas e fòrça hawaians tombèron malauts<ref>:<small>{{Ligam web\|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/257332/Hawaii \|títol=Hawaii (state, United States) \|publisher=Britannica.com \|accessdate=2011-11-05}}:</small></ref> perque possedissián pas de resisténcia a la [[gripa]], la [[veròla]], e al [[sarrampiu]], entre d'autres. Pendent l'annada 1850, lo sarrampiu tuèt un cinquen de la populacion hawaiana .<ref>:<small>[http://www.nlhistory.uh.edu/database/article_display.cfm?HHID=422 Migration and Disease]. ''Digital History.'':</small></ref>. ====Dinastia Kamehameha==== Linha 69 ⟶ 70: [[File:Ustroopshawaiirevolution.jpg\|thumb\|Ship's landing force at the time of the overthrow of the Hawaiian monarchy, January 1893.\|alt=row of men with rifles]] En 1893, la reina Lili'uokalani anoncièt un projècte de nòva constitucion. Lo 14 de genièr de 1893, un grop d'òme d'afars e de residents euroamericans formèron lo "Comitat de Securitat" per reversar lo Reialme d'Hawaii e obténer l'annexion pels Estats Units. [[John L. Stevens]] lo ministre american respondiguèt a aquesta demanda per lo mandadís d'una companhiá de ''marines'' americans. Coma o notèt un istorian, la preséncia d'aquestas tropas of faguèt efectivament ~~impossible~~impossibla la proteccion de la monarquia.<ref name="Adam"><small>{{cite book \| last = Russ \| first = William Adam \| title = The Hawaiian Revolution (1893–94) \| publisher=Associated University Presses \| year = 1992 \| page = 350 \| isbn = 0945636431 }}</small></ref>. ==Geografia==

Hawaii : Diferéncia entre lei versions