Lo dualisme religiòsreligiós apareis dins diferentsdiferentas civilizacions anticas, coma [[China]] e [[Egipte]], mas subretot [[Empèri Pèrsa|Pèrsia]]. Sa religion, promoguda e reformada per [[Zaratustra]] vèrs lo sègle VI AbC., establís un principi divin del ben, Ormuz o [[Ahura Mazda]], e un altre del mal, [[Ahriman]]. Aquelas formas del dualisme se tornan trobar dins l'orfisme ([[sègle VI]] AbC.), dins lo [[gnosticisme]] ([[sègle II]] AbC.), dins lo [[maniqueïsme]], dins la doctrina gnostica-maniqueanamaniquèa de [[Priscillian]], e fins a l'[[Edat Mejana]], dins las doctrinas dels [[bogomils]] e [[catars]]. La mai influenta d'aquelas doctrinas, aprèp lo [[mazdeismemazdeïsme]] de [[Zaratustra]], foguèt lo [[maniqueïsme]].
=== Traches comuns ===
En linhas generalas, las doctrinas dualistas convergisson dins los traches segentsseguents: Lo principi del ''Ben'' es identificat peramb la ''Lutz'' e ''l'Esperit''; lo principi del ''Mal'' per las ''Tenèbras'' e la ''Matèria'', o pel [[diable]] o dimònidemòni (maniqueïsme). La matèria es, gratuita, marrida, e principi del mal; o alara creada per un [[demiürg]] diferent del Dieu bon (gnosticisme de [[Marcion]]), o pel diable, principi del mal ([[Priscillian]]) rigorista e extremista; o alara justifican la relaxacion: perque es pas possible de resistir al principi del mal que inclina a pecar, e es aquel principi, no pas la persona, qu'es responsable del pecat.
