Maria (maire de Jèsus) : Diferéncia entre lei versions

'''Maria''' (en [[aramèu]] '''מרים''' ''Maryām'', en [[ebrieu]] '''מִרְיָם''' ''Miryām'', en [[grèc]] ancian '''Μαριαμ''' ''Mariam'' e en [[arabi]]'''مريم''' ''Maryam''), coneguda dins lo [[cristianisme]] e l'[[islam]] coma a '''Santa Maria''', '''Verge Maria''' o '''Maria, maire de Jèsus''' (? - [[Jerusalèm]] o [[Efès]]?, [[-42|42 AbC]] o [[-45|45 AbC]]?) es la maire de [[Jèsus]] de Nazaret, que segon la doctrina crestiana, quand donèt naissença, èra la promesa de [[Sant Josèp|Josèp]], e esperava encara que venga lo temps de las nòças per consumir lo matrimòni; es a dire, creson que Maria èra verge quand nasquèt Jèsus. La majoritat dels crestians e musulmans creson que Maria èra [[virginitat|verge]] quand concebèt l'Esperit Sant, amb miracle de Dieu. Los cresents crestians la reconèissonreconeisson coma '''[[Maire de Dieu]]'''.

Pasmens, i a cap de referéncias o informacion verificabla levat los evangèlis, subre l'existéncia e la vida de Maria. Existís un evangèli non canonic del [[sègle II]] sus son enfança, l'evangèli de Jaume. Una granda partida de las tradicions catolicas e ortodoxasortodòxas son centradas cap a la figura de Maria, e lo long dels sègles se desvolupètdesvolopèt lo culte marial basat sus la fe, las tradicions dels [[Paires de la Glèisa]] e las interpretacions de las [[Bíblia|Escrituras]], subretot de l'[[Apocalipsi]].

[[Fichièr:Fra Angelico 069.jpg|thumb|[[FranFra Angelico]] l'Anonciacion (1395–1455)]]

Las Escrituras crestianas donan pas fòrça informacion sus la vida de Maria. Segon lo [[Nòu Testament]] èra parenta d'[[Elisabèt]], qu'èra de la linhada d'Aaron. Viviá a [[Nazaret]] amb sos pairesparents quand foguèt promesa a Josèp. Abans las nòças, l'àngel Gabriel li anoncièt que seriá la maire del [[Messias]] profetic essent verge, per l'òbra de l'Esperit Sant. (Aquel eveniment es conegut dins lo cristianisme coma "L'Anonciacion" (lo [[catolicisme]] la celèbra lo [[25 de març]], 9 meses abans de [[Nadal]]). Aprèp, visitèt Elisabèt, que viviá amb son espós [[Zacarias]]. Elisabèt la nomenava "maire del meu Senhor". Elisabèt responrespond amb un imne de gratitud a Dieu, nomenat "Magnificat".

Tres meses aprèp Maria tornèt a son ostal. Un àngel diguèt a Josep que no rebute Maria per sa condicion. Pauc aprèp del decret d'[[August]], Josèp e Maria anèron a [[Betelèm]], ont nasquèt Jèsus. Lo faguèron circoncire uèit jorns aprèp e foguèt presentat al temple, en acòrd amb la tradicion joseva. Los [[Reis Mages|mages d'Orient]] [[epifania|visitèron]] la familha, mas la novèla del "nòu rei dels josièus" provoquèt la persecucion e lo masèl dels enfants odonatordenat per [[EròdEròdes]], Josèp ne foguèt avertit per un àngel e fugiguèron en [[Egipte]]. Quand EròdEròdes moriguèt, tornèron aen Israèl, s'estabissentestablissent a Nazaret.

Aprèp, Maria apareísapareis dins lo [[Nòu Testament]], dins de situacions especialas coma dins lo viatge al Temple quand Jèsus atenguèt 12 ans, las NoçasNòças de Caná, quand Maria e los fraires de Jèsus volianvolián parlar d'el pendent son ministèri, e a l'episòdi de crucifixion. Dins los actes dels apòstols Maria es presenta pendenta [[PentecòstaPentacosta]]. I a pas mai d'informacion sus sa vida. Segon la tradicion crestiana, e a la demanda de Jèsus, l'apòstol Joan s'ocupèt d'ela.

Segon l'evangèli apocrif de Jaume, Maria èra filha de Joaquim e AnaAnna. Abans la concepcion de Maria, AnaAnna èra esterila, e sos pairesparents èran vièlhs. Coma dins l'istòria de SamuelSamuèl, fogètfoguèt presentada al Temple de Jesuralèm a l'edat de tres ans. Alara que los crestians dels primièrs sègles considerèron aquel evangèli coma a apocrif, e que uèi encara fa pas partitpartida de la compilacion del [[Nòu Testament]] crestiana, las tradicions catolicas e ortodòxas considèran que las istòrias poirián èsser vertadièras o possiblespossiblas.

Segon la Glèsia Catolica e la Glèisa Ortodòxa, 13 o 15 ans aprèp la mòrt de Jèsus, Maria moriguèt a Jerusalèm o a Efès, en preséncia dels apòstols. Qualques jorns aprèp, quand los apòstols visitèron sa tomba, èra vueita, e ne concluguèron qu'aviá ascendit còs e arma al cèl (l'[[Assompcion]]). De catolics afirman que moriguèt pas jamai.

Maria (Mariam) a una posicion d'onor entre las femnas de l'[[Alcoran]]. Es l'unica femna que son nom apareísapareis dins lo libre, e foguèt declarada, amb Jèsus (Issa), lo Senhal de Dieu per l'umanitat, que gardèt sa castetat, qu'èra obesissenta, e que foguèt causida e dedicada a Allá abans de nàisser, acceptada (l'únicaunica femna) al servici d'Allá. Los recits de la [[sora]] de l'[[Alcoran]] son gaire bengaireben identics al recit de l'[[Evangèli segonssegon Luc]], e ambedosambedós començan amb la visitacion de l'àngel a [[Zacarias]] e l'anonciacion de la naissénçanaissença de [[Joan Baptista|Joan]] (Yahya), seguit de l'anonciacion de la naissença de Jèsus a Maria. D'autras seccions son pus similaras als libres apocrifs del cristianisme, subretot del [[Evangèli del Pseudo-Matieu|pseudo-libre de Matieu]] i de l'evangèli de l'enfança de Jèsus segon [[Sant Jaume lo Juste]].

Totas las denominacions crestianas acceptanaccèptan la doctrina de la naissénçanaissença virginala de Jèsus, confirmada pel credo apostolic e lo Credo de Nicèa. Segon aquela doctrina, Maria concebèt Jèsus per l'òbra de Dieu Esperit Sant, e pas per Josèp. La negacion d'aquel dogmadògma es consideratconsiderada coma una [[eretgia]] dins lo [[catolicisme]], lo [[ortodoxia|cristianisme ortodòxortodòxe]] e lo [[protestantisme]].

Jèsus es pas l'unic fundatorfondator de religion que naísnais d'una maire verge,; aquel miracle se faguèt per fòrça religions orientalas. Las criticas sostenon que los primièrs compiladors grècs èran fòrça influenciats per aqueles cultes e que volguèron donar a Jèsus un ligam amb los grands eròis religioses coneguts pels publics. D'autres afirman que tot es provocat per una error de traduccion. Lo mot "almah" ebrieu que s'utiliza per se referir a Maria significa verge mas tanben jove. L'interpretacion josieva de la profecia afirma que lo Messias deu naissernàisser d'una femna jove, mas pas que siá verge. La traduccion en grèc la transformèt en "partenos", que sonque a lo sens de verge.

Lo [[catolicisme]] e l'[[ortodoxia]] de l'èst ensenhan que Maria èra verge abans, pendent e aprèp la naissénçanaissença de Jèsus. La majoritat dels [[protestantisme|protestants]] uèi encara creson que Maria èra verge quan nasquèt Jèsus, que foguèt concebut per l'òbra de l'Esperit Sant, mai que aprèp aguèt de filhs de Josèp, perque lo [[Nòu Testament]] menciona los fraires de Jèsus, e Jaume, dins sa letra, es considerat coma lo fraire de Jèsus. Los catolics considèran que lo tèrme "fraire" de Jèsus, dins lo [[Nòu Testament]] fa referéncia als cosins o benlèu mièg fraires de Jèsus, filhs de Josèp d'un matrimòni davancièr del matrimòni amb Maria. Lo catolicisme associa aquela virginitat eternala a la puretat e per aquò es totjorn vestida delsde las colors blaublava e blancblanca.

Lo concèpte de l'immaculada concepcion de Maria, es una doctrina del [[catolicisme]] qu'afirma que Maria foguèt preservada per Dieu del [[pecat orginaloriginal]] quand foguèt concebuda, rason per que foguèt pas atenguda pel pecat nimai de la privacion de la gràcia de santedatsantetat, e visquèt una vida liura del pecat. Aquel concèpte foguèt afirmat coma un dògma pel [[Papa]] [[Pius IX]] lo [[8 de decembre]] de [[1854]], concèpte que nasquèt de sègles abans. Lo [[protestantisme]], al contrari, rebuta aquela doctrina, subretot basada sul "[[Magnificat]]", perque Maria canta "Mon esperit s'alègra en Dieu mon salvador", que per eles, mòstra que Maria tanben aviá besonh del Salvador. E mai, considèran que totes los èssers umans naisson amb una natura de pecat, e an besonh de l'òbra redemptritz de la [[crotz]], Maria enclusa. Jèsus, segon los protestants, per la vertut de sa concepcion de l'[[Esperit Sant]] foguèt l'unic òme que foguèt liure del pecat, per aquò, poguèt prendre al luòc de castig e de mòrt aqueles de l'umanitat, e véncer la mòrt, ressuscitant e prometent la [[resurreccion]] als cresents de son òbra de redempcion. Se Maria seriá estat una femna amb gracia especiala sul pecat, doncas, per la teologia protestanta, lo sacrifici de Jèsus seriá pas estat global, perque una gràcia especiala poiriá restaurar la condicion de pecat de l'òme sense necessitat d'aplicar la justícia divina (mòrt) sul pecat de tota l'umanitat. Un dògma parallèl es aquel de l'assompcion, qu'indica que Maria pugèt al cèl còs e [[arma]] e pas sonque en arma coma las autras personas.

Los primièrs crestians consideravan que Maria èra la maire de Jèsus, Dieu Filh, sus la Tèrra. Aprèp lo III{{en}} [[concili ecumenic]], lo Concili d'Efès, en [[431]] ApC, se considerèt correctecorrècte de se referir a Maria coma ''theotokos'', "[[maire de Dieu]]", per solinhar que Jèsus èra Dieu (segonda persona de la Trinitat), en oposicion al nestorianisme, l'arrianisme e mai eretgias que negavan la divinitat de Jèsus. Pasmens, aquel títol creèt una confusion, foguèt objècte de controvèrsia entre los crestians d'aquela epòca, e aprèp entre [[protestant]]s e [[catolic]]s, perque supausava la superioritat e preeminéncia de Maria sus l'eternitat de Dieu. Pels protestants Maria, es maire de Jèsus, la femna mejans que gràcias a ela Dieu Filh arribèt sus Tèrra, mas qu'es pas Maire de Dieu (trinitat).

Lo [[catolicisme]] e lo [[ortodoxia|cristianisme ortodòx]] acceptanaccèptan la veneracion a Maria, qu'esque se realiza mejansper mejan d'oracion e d'intercession (o qu'ela faga intercession de las demandas dels òmes davant Jèsus), atale comamai lolos cantics, poëmaspoèmas, pinturas e icònas. Tanben se prosternanprostèrnan dabansdavant estatuas o imatges en senhal de respècte e veneracion. Maria tanben recèp los títols d'exaltacion superiòrasuperiora a totes los sants, e que los protestants atribuisson a Jèsus. Lo segond concili del Vatican ([[1962]]-[[1965]]) descriu a Maria coma èssentessent superiora a totes los èssers creats, inclosentinclusent los àngels, al dessús de totas las criaturascreaturas dedel cèl e de la Tèrra. Pasmens, l'analisi finala la declara umana e non divina de natura. La creissénçacreissença del culte Marial, comencèt a l'[[Edat Mejana]], subreotsubretot mejansgràcias dea [[Bernat de Claravals|Bernat]] de [[Claravals]]. Bernat declarèt que la {{cita|Verge es la via reiala *mejans que lo Salvador vei nostra vida}}.

Lo [[protestantisme]], al contrari del que s'afirma sovent, rebuta pas la veneracion nimai lo respècte degut a Maria (o als sants),<ref>Los protestants critiquèron l'excessiva veneracion que fasián los catolics, que consideravan que depassavadespassava lalo limitalimit de l'idolatria e veniá adoracion, enebida dins los primièr e segon dels [[dètz comandaments]]. Alara, e per evitar confusions, los protestants utilizan pas lo tèrme de "veneracion" mas d'autres coma "respècte" o "onor".</ref> En cambi, rebuta l'intercession dels sants e de la Maire de Dieu: creson pas que pòsca escotar nimai far de miracles dempuèi lo cèl, perque aquò implica qu'ela (e los sants) partejan los atribúsatributs divins que sonque son aqueles de Dieu, coma l'omnisciéncia (poder escotar las preguièras de tota l'umanitat, tanben lalas preguièras mentalas), omnipreséncia (poder escotar e respondre a las preguièras dels òmes per tot lo monde) e omnipoténcia (se los miracles son faches per eles e non per Dieu d'esperel). En consequéncia es la persona que deu parlar directament amb Dieu, sens necessitatnecessitar cap d'intercession.

Las personas que son pas crestianas nimai musulmanas generalament dobtan de la concepcion virginala de Maria. Una teoria non crestiana suggerís que Maria auriá agut de relacions amb un soldat roman, e maipus tard se maridèt amb Josèp quinque l'aparèt de las leis josievas que l'aurián condemnada a mòrt. Aquela version foguèt prepausada pel primièr còp al [[sègle III]] per [[OrigènasOrigènes]], que diguèt que l'aviá entendutausida d'autres romans, e aqueles de josieus contemporanèus.

== VegeuVejatz també ==

* [[MareMaire de Déu]]