LED : Diferéncia entre lei versions

Un '''diòde LED''', [[acronim]] de l'[[anglés]] '''''L'''ight '''E'''mitting '''D'''iode'' ([[diòde]] emitoremetor de [[lutz]]) es un dispositiu [[semiconductor]] qu'emet de lutz incoerentincoerenta d'espèctre redusit quand se polariza de forma directa l'union PN e es travessattraversat per un [[corrent electric]]. La [[color]] dependepend del material semiconductor utilizat dins la construccion del diòde, e pòt variar de l'[[ultraviolet]], passant per l'espèctre de lutz visibla, fins a l'[[infraroge]]. Dins lo darrièr cas, se nomenan '''diòdes IRED''' (per '''''I'''nfra-'''R'''ed '''E'''mitting '''D'''iode'').

Lo dispositiu semiconductor es sovent encapsulat dins una capa de [[plastic]] de mai granda resisténcia qu'aquelas de veire que s'utilizan abitualament dins las ampolas. Que lo plastic siá colorat, es sonque per de rasons esteticas. Abitualament, la capa a una fàcia plana ont es lo [[catodecatòde]], qu'es un pauc mens cort que l'[[anodeanòde]] (veire fotofòto).

Al contrari que las [[ampola d'incandescéncia|ampolas d'incandescéncia]] que pòdanpòdon èsser alimentadas amb lo [[corrent alternatiu]] o [[corrent continú|continú]], lo diòde LED fonciona pas que amb aquel darrièr, perque sonque condusís l'electricitat quand esse polariza en dirècte, coma los diòdes p-n convencionals. Se deu ben destriar lo corrent que travèrsa lo LED per n'obtenir una bona intensitat luminosa; lo [[voltatge]] deu èsser d'1.,5 a 2.,2 [[Voltvolt|V]] e la gamma d'[[intensitat electrica|intensitats]] que deu circular per el va de 10 a 20 m[[Ampèr|A]] dins los diòdes de color rogeroja e d'entre 20 e 40 mA per los autres LEDs.

ElLo primerprimièr díodediòde LED quequ'emetiá emetia endins l'espectre visible foufoguèt desenvolupatdesvolopat per l'[[enginyerengenhaire]] de [[General Electric]] [[Nick Holonyak]] elen [[1962]].

En dirècte, totes los diòdes emetanemeton una certana quantitat de [[radiacion]] quand los parelhs electron-vuèit se recombinan, es a dire, quanquand los [[electron]]s ''cason'' dempuèi la bandabenda de conduccion (de maipus gradagranda energia) a la bandabenda de la valéncia (de mendramendre energia). Indobtablament, la frequéncia de la radiacion emisaemesa e alara de sa color, dependrà de la nautor de la bandabenda enebida (diferéncias d'energia entre las bandasbendas de conduccion e valéncia), es a dire, dels materials utilizats. Los diòdes convencionals, de [[silici]] o de [[germani]], emetanemeton de radiacion infraroja fòrça alunhada de l'espèctre visible, encara que de materials especials pòdon atenheraténher de longorlongors d'onda visiblesvisiblas. Los diòdes LED e IRED, en mai an de geometriasformas especialas per evitar que la radiacion emisaemesa torne ésserèsser absorbida pel material a l'entorn del quitaquite diòde, çò qu'arriba pel convencionals.

<center>''CompausentsCompausants utilizats dins la construccion de diòdes LED.''</center>

Los primièrs diòdes construits èran los diòdes infraroges e de color rogeroja, permetent lo desevolopamentdesvolopament tecnologic posterior la construccion de diòdes per de [[longor d'onda|longors d'onda]] cada còp mendres. En particular, los diòdes blaus foguèron desevolopatsdesvolopats a la fin delsde las annadas 1990, s'apondent als roges e verds desevolopatsdesvolopats de per abans, çò que permetèt, per combinason de totes, l'obtencion de lutz blanca. Lo diòde de seleniur de zinc tanben pòt donar de lutz blanca se s'es mesclada amb la lutz blava qu'emet amb la roja e verda creada per [[fotoluminescéncia]]. La maipus recenta innovacion dins lo domènidomeni de la tecnologia LED son los diòdes ultravioletasultraviolets, que foguèron utilizarutilizats amb succéssuccès dins la produccion de lutz blanca per enlusir de materials [[fluorescéncia|fluorescents]].

Tant los diòdes blaus coma los ultraviolets son relativament cars en comparason comparem amb los mai comuns (roge, verd, jaune ie infraroge) son atal mens utilizatutilizats per las aplicacions comercialas.

Los LED comercials tipics son dessenhats per de [[Poténcia fisica|poténcias]] de l'òrdre de 30 a {{unitat|60 m|[[Wattwatt|WmW]]}}. Vèrs 1999 foguèron introdusits sul mercat de diòdes capables de trabalhar amb de poténcias d'{{unitat|1 |W}} per usatge de contunh; aqueles diòdes an plan segur de matrialsmaterials semiconductors de dimensions encara mai grandgrandas per poder suportar de talas poténcias e incorporan en mai alatas metallicas per dissipar la calor (veire [[conveccion]]) generada per l'[[efècte Joule]].

Al començament del sègle XXI apareguèron los [[OLED]] (diòdes LED organics), fabricats amb de polimèrs organics semiconductors. Malgrat que l'eficiéncia capitada amb aqueles dispositius es luenh d'aquela dels diòdes anorganics, sa fabricacion promet d'èsser considerablement mens cara, se pòdanpòdon tanben las dipausardispausar en grangranda quantitat sus una superfícia quina que siá superfícia utilizant de tècnicastecnicas de pintura per crear d'ecrans de color.

Los diòdes d'infraroges (IRED) s'usan dempuèi la mtitatmitat del sègle XX per las [[telecomanda]]s de las [[televisontelevision]]s, l'usatge se generalizèt per d'autres equipaments electrics domesticdomestics.

Los diòdes LED s'utisanutilizan amb profusion dins totes tipes d'indicadors d'estat (alucat/apagat) dins de dispositius de senhalizacion (de transporttranspòrt, d'urgéncia, eca.) e dins los panèls d'informacion (lo maipus grand del mondemond, aquel del [[NASDAQ]], a 36.,6 mètres de naut e es a [[Times Square]], [[Manhattan]]). Tanben s'utilisanutilizan per enlusir los ecrans de cristal liquid de televisions, telefòns mobils, calculadoiras, agendas electronicselectronicas, eca. atale comamai per las bicicletas, semafòrs, indicadors logistics e de transporttranspòrt de tot biais.

La [[Torre Agbar]] utilitzautiliza mai de 4.0004000 luminaris qu'enclusisson de LEDs per enlusir sa façiadafaciada amb diferents imatges.

L'usatge d'ampolas LED lo domènidomeni de las illuminacions (senhalizacion de transpòrt enclusa) poiriá aumentar encara dins lo futur perque presenta d'avantatges indiscutableindiscutibles fàcia als sistèmasistèmas d'incadescénciaincandescéncia subretot mercé sa longa vida utilutila, e sa mendre fragilitat mendre.

La [[conservacion de l'energia|baissabassa consumacion d'energia]], lo manteniment aisit e la talha reduita dels LEDs modèrnsmodèrnes donan luòc a d'aplicacions coma indicators d'estat e es presenta dins una granda varietat d'equipaments e installacions. Los [[ecran LED|ecrans LED]] de zona larga s'utilizan coma ecrans staticsestatics e dinamics d'usatge decoratiu. EcransD'ecrans maipus leugièrleugièrs e prims que mostranmòstran de messatges s'utilizenutilizan dins los aeroports e las estacions de tren, e donan al piblicpublic d'informacions sus la destinacion dels trens, autobuses, trams e mai.