|
|}
La '''classificacion filogenetica''' es un sistèma de classificacion [[sistematica]] dels èssers vivents. Remplaça la [[classificacion scientifica|classificacion tradicionala]] basada sus de traches fenotipics e de preferéncias nutricionalas. Una de las grandas evolucions de l'apròchi filogenic es que qu'aquesta classificacion boleversaborrola las classificacions fixistas coma las desvolopadas per [[Linné]]. La classificacion binomiala de Linné èra basada sursus l'adatgeadagi que totas las espècias son aparegudas en meteis temps e que aceistasaicestas èran fixas. Alara que la classificacion filogenetica ilustraillustra los principis d'evolucions e de parentat de las espècias.
== Presentacion ==
La classificacion filogenetica foguèt iniciada per Willi Hennig en 1950, que revolucionèt, aprèp la traduccion en anglés de son òbra, tota la sistematica a partir de la fin de las annadas seissanta. Los caractèrs anatomics dels èssers vivents foguèron alara analisats diferentament, rejonhsrejonchs lèu per laslos caractèrs moleculars.
La classificacion filogenetica es un sistèma de classificacion dels èssers vivents d'abord fondat en primièr sus çoçò que los èssers vivents an (al nivèl morfologic coma al nivèl molecular), e non pas, en primièra instància, sus çoçò qu’an pas (òm evitaraevitarà alara « invertebrats ») o sus çoçò que fan (òm evitaraevitarà alara « vivipars », « foissorsfoseires »). Es pas une classificacion ecologica ni antropocentrica. Recampa los èssers vivents sus un tipe particulièrparticular de ressemblançasemblança evolutivament inovantasinnovanta al còr de l'echantilhonla mòstra d'espècias ade classar. S'opausa a las classificacions fenetiquesgeneticas que trigan pas la ressemblançasemblança e fan de classaments a partir de la ressemblançasemblança globala. Remplaça la classificacion traditionala basada sus un fum de critèris, morfologics mas tanben ecologics, etologics, antropocentrics, e de preferéncias nutricionalas.
La classificacion filogenetica valida que de gropes monofiletics, qualsquins que sián los caractèrs utilisats, moleculars, morfologics, anatomics, cariologics, genomics. LosUn caractèrscaractèr utilisatsutilisat per construire un arbre filogenetic es valable pas que se s'aqueste es un caractèr apomòrf pertajatpartejat per al mens dos taxons almens. (Un caractèr apomòrf es un caractèr ancestral que qu'es estat transformat). Aqueste caractèr apomòrf partajatpartejat es una sinapomorfia. SolSolas las sinapomorfias (o caractèrcaractèrs derivatderivats) caracterisacaracterisan un clad o grope monofiletic. Un grope monofiletic (o clad) es un grope comprenantcomprenent un ancèstre (o nudnos) e totes sos decendentsdescendents.
# [[Archaea|Arqueobacteria]]s
# [[Euryarchaeota|Eubacteria]]s
# [[EucaryoteEucariòta]]s
Saber losqualsquins d'aquestes tres gropes partajanpartejan un ancèstre comun que los distingondestria del tresen es un sunjèctesubjècte de recèrca.
La sistematica [[filogenia|filogenetica]] dins sa version modèrna rejètaregeta tota categorisacion dels nivèls ierarquics. Per de rasons practicas, l'arbre del vivent balha ele-meteisde per el la ierarquia qu'ensajavan de balhar las ancianas categorias. L'arbre del vivent es, en efècte, un ensemble de punts de brancament. Cada nivèl es assimilat a un taxon. Un taxon es un regropament d'organisme definit per un ensemble de sinapomorfias. Los punts o nudsnoses son obligatoriàment un organisme teoric qu'auriá las sinapomorfias dels nudsnoses posteriors dins lo cladogramcladograma. Se S'aqueste organisme es descobèrt (fossils o autres), un novèl arbre novèl deu èsser construïtconstruit.
A tèrme, se l'arbre restituís la totalitat de las relacions de parentat, totes los brancaments deurián èstre binàrisbinaris. Lo sentitsens de las dicotomias a pas res ade vèire amb la sexualitat ni amb d'especiacions binàrias, car l'arbre es pas une genealogia ("quiqual descendescend de quiqual"), mas reflètarebat unicament un poder explicatiu maximal de l'arbre : un arbre totalament dicotomic arriba ade restituir totas las relacions de parentat ("quiqual es mai pròche de quiqual").
La sistematica modèrna pren en compte totes los caractèrs eritableseretables, dempuèi ço queçò qu'es visible (anatomia e morfologia, basa de la classificacion tradicionala) fins a las seqüéncionssequéncias d'[[Acid desoxiribo-nucleic|ADN]] e '[[Acid ribonucleic|ARN]], en passant per les [[proteinaproteïna]]s e las donnadasdonadas de la [[paleontologia]]. Lo sequençatge de certanas partidas del [[genòmegenòma]], coma l'[[Acid desoxiribo-nucleic|ADN]] de las [[mitocondrias]] o l'[[Acid ribonucleic|ARN]] dels [[ribosòmsribosòmas]] a permés dins las darrièras annadas de far de progressesprogrèsses importants dins la classificacion e de resoldreresòlvre fòrça problèmas seculars.
L'arbre es obtengut a partir de nombroses critèris e fa apèl a d'algoritmes complèxes. D'algoritmes diferents podenpòdon donar de resultats diferents. Dins aqueste cas lo que respondrarespondrà lo maimièlhs als critèris de parcimonias sera retengut. EsÇò a direes, l'arbre que demanda lo minimumminimom de transformacion de caractèrs. La classificacion actuala es remanejada de contunh en fonccion d'informacions novèlas.
Lo siti [http://www.treebase.org/treebase/index.html treebase] fa referéncia. Los exèmples que seguisson podenpòdon aver a d'èstre modificats. ▼La classificacion actuala es continualament remaniada en fonccion de novèlas informacions.
▲Lo siti [http://www.treebase.org/treebase/index.html treebase] fa referéncia. Los exèmples que seguisson poden aver a èstre modificats.
== Exèmple de l'òme ==
Un exèmple destalhatdetalhat permetíspermet d'averde se far una idèa de la diferéncia de resultat, pera rapòrtrespècte ade l'apròchi tradicional. L'exèmple incontornableindefugible es lo de l'òme. Vaquí una partida dels nudsnoses successius permetent de classar l'òme (certans intermediàrisintermediaris son estats dobliadtsdoblidats arbitrariamentarbitràriament) tala qu'aparèissonapareisson dins ''Classificacion filogenetica del vivent'' ([[Guillaume Lecointre]] e [[Hervé Le Guyader]], edicion Belin) (la descripcion associada a cada clad es pauc rigorosa e visa just a fixar las idèas) :
* '''Espècia''' ''[[Homo sapiens]]''
* '''Genre''' ''[[Homo]]'' : incluísinclutz las espècias fossilas coma ''[[neandertal]]'' o ''[[Homo erectus|erectus]]''
* Ominins : los genres ''[[Australopithecus]]'' e ''Homo''
* Omininats : las doás espècias de chimpanzatschimpanzés e los ominins
* '''Familha''' [[Hominidats]] : gorilla e omininats
* Ominoïdats : s'ajusta l'orang-otang
* Ominoïds : s'ajusta laslos gibons
* Catarrinians : los monards de l'ancian monde
* SimiifòrmsSimiifòrmes : [[monard]]s
* Aplorrinians : singessimis e certans [[lemurians]]
* '''òrdre''' [[Primat]]s (''stricto sensu'') : la maimàger granda partidapart de l'ancian òrdre dels primats
* [[Primat]]s (''lato sensu'') : s’ajustan los [[Scandentians]] (toupayes)
* [[Arconts]] : s’ajustan los [[Quiroptèr]]s (ratapenada) e los [[Dermoptèr]]s
* Preptoterians : s’ajustans’ajusta la majèrmàger part dels mamifèrs placentàrisplacentaris
* Euterians : s’ajustan los pangolins e formilièrsformiguièrs ([[Xenartres]]) per completar los mamifèrs placentàrisplacentaris
* Terians : s’ajustan los marsupials
* '''Classa''' [[Mamifèr]]s : l'anciana classa del meteis nom, los precedents mai los [[monotrèmmonotrème]]s (ornitorincs e equidnats)
* [[AmniòteAmniòta]]s : s’ajustan l'anciana classa dels reptils e los ausèls
* [[TetrapòdTetrapòde]]s : s’ajustan en grosgròs los anfibians
* [[Sarcopterigian]]s : s’ajustan dipneustes e coelacants
* [[Osteichthian]]s : s’ajustan los actinopterigians (la majèrmàger partidapart dels « peisses ossoses »)
* '''[[Vertebrat]]s''' : s’ajustan las làmias e las lamproiaslampresas
* [[Craniats]] : s’ajustan las [[mixina]]s
* '''Embrancament''' [[Cordat]]s : s’ajustan amphioxus e ascidias
* [[Deuterostomian]]s : s’ajustan los equinodèrmsequinodèrmes (estèlaestèlas de mar, orsins, ...)
* [[Bilaterians]] : animals simetrics : s’ajustan als precedents, entre autres, los protostomians que incluenqu'incluson, entre fòrça autres, diferents gropes de versvèrmes, los artropòdsartropòdes (insèctes), los moluscsmolluscs (escagaròls)
* [[Eumetazoaris]] : animals organisats, s’ajustan als precedents los cnidàriscnidaris per exèmple
* [[Metazoaris]] : l'ancian rènhe animal, s’ajustan als precedents diferents gropes d'esponjasespongas
* [[Opistoconts]] : s’ajustan, entre autres, los campairòlscamparòls
* '''Domèni''' [[EucariòtEucariòta]]s : èssers vivents a cellulas a nucli ; s’ajustan als precedents listatsenumerats çai-dessusdessús la linhada vèrda (algas veradsverdas, algas rojas, plantas ade flors), la linhada bruna (algas brunas, ...) e tota una colleccion de groupamentsgropaments d'espècias unicellulàriasunicellularas
== Diferéncias amb l'ancian sistèma ==
CitamCitem enfin quelquesqualques exèmples de cambi espectaculars pera rapòrtrespècte ade la [[classificacion scientifica|classificacion tradicionala]].
* Totes los ancèstres dels [[dinosaur]]s son tanben d'ancèstres dels [[ausèl]]s, çoçò que mènamena a considerar aqueles coma los descendents d'un grope de pichons dinosaurs volants viventsvivent al [[cretaçatcretacèu]]. (Lo concèpte de « reptil » es abandonat.)
:PrecisamPrecisem la relacion entre ausèls e dinosaurs. Per certans autors, lo [[velociraptor]] es considerat coma mai pròche dels ausèls que lo [[tiranosaur]], e aqueste es considerat mai pròche dels ausèls que del [[diplodocus]].
* Los mai pròches parents dels [[cetaçatcetacèu]]s serián los ipopotams. (Lo concèpte d'" « artiodactils" » es abandonat.)
* Los mai pròches parents vivents dels ausèls son los [[crocodil]]s.
* Los peisses ossoses son mai pròches dels mamifèrs que de lsslas [[làmia]]s. (Lo concèpte de « peis » es abandonat.)
* L'ancian grope de las « [[alga]]s » explosaespeta en tot sentit, certanas son gropadas amb las [[planta|plantas verdas]], d'autras amb las [[bacteria]]s.
* Lo concèpte de « protista » es abandonat, al pròfitprofièch de gropes podent mesclar d'èssers multicellulars e monocellulars (per exèmple las estramenopilas regropan las algas brunas - quitament las kelpkelps, fins a 60 m de long - e las diatomèas unicellularas).
* La division entre ProcariòtsProcariòtas e EucariòtsEucariòtas es abandonada, al pròfitprofièch de la division en tres del vivent.
* L'aplicacion d'aquesta classificacion als angiospermsangiospèrmas es illustrada per la [[classificacion APG]] de ''l'angiosperms phylogeny group''.
== ADe legir ==
''[[Classificacion filogenetica del vivent]]'' / [[Guillaume Lecointre]] e [[Hervé Le Guyader]]. -Paris : [[Belin]], 2001. - ISBN 2-7011-2137-X.
| 