Tectonica de las placas : Diferéncia entre lei versions

{{1000 fondamentals}}

 

La '''tectonica de las placas''' (var. '''tectonica dei/daus/deus/deras placas''')(del [[latin]] tardiu ''tectonicus'') es una teoria scientifica que descriu los movements a granda escala de la [[litosfèra]] [[tèrra|terrèstra]]. La teoria es bastida sul concèpte ja ancian de la [[deriva dels continents]], desvolopat pendent los primièrs decennis del [[sègle XX]] (que un dels pus famoses avocats èra [[Alfred Wegener]]), e foguèt acceptada per la majoritat de la comunitat geoscientifica quand lo concèpte d'[[expansion dels fons oceanics]] èra desvolopat a la fins dels ans 1950 e la debuta dels ans 1960.

 

Las placas tectonicas son compausadas de dos tipes de litosfèra: la continentala pus espessa e l'oceanica pus prima. La part pus nauta es dita [[Escòrça terrèstra|escòrça]], sempre de dos tipes (continentala e oceanica).

Aquò significa qu'una placa pòt èsser d'un, o de dos tipes. Un del punts màgers de la teoria es que la quantitat de superfícia de la placa (continentala e oceanica) que desapareis dins lo mantèl al long dels limits convergents per [[subduccion]] es mai o mens en equilibri amb l'escòrça nòva (oceanica) que s'es formada al long del limit divergent per expansion del fons oceanic.

Las [[Estructura de la Tèrra|sisas extèrnas de la Tèrra]] son devesidas en [[litosfèra]] e [[astenosfèra]]. Aquò se basa sus las diferéncias de proprietats mecanicas e sus lo metòde de transferiment de calor. Mecanicament, la litosfèra es pus freja e pus rigida, mentre que l'astenosfèra es pus cauda e raja pus aisidament. En tèrmes de transferiment de calor, la litosfèra perd la calor per [[conduccion]] mentre que l'astenosfèra transferís la calor per [[conveccion]]. Aquesta division es pas de confondre amb la subdivision ''quimica'' d'aquestas meteissas sisas dins lo mantèl (que comprenon a l'encòp l'astenofèra e la part de mantèl de la litosfèra) e l'escòrça: un tròç de mantèl donat pòt èsser una part de la litosfèra o de l'astenosfèra a de moments diferents, en foncion de sa temperatura e de sa pression.

 

Lo principi clau de la tectonica de las placas es que la litosfèra es formada de placas distintas e separadas, que se mòvon sus una astenosfèra gaireben fluida. Lo movement de las placas atenh entre 10–40 mm/[[Annum|a]] ([[Dorsala mesoatlantica]]; aperaquí tant rapid coma la creissença de las onglas), e aperaquí 160 mm/a ([[Placa Nazca]]; velocitat de creis dels cabels)

 

aquesta espessor es foncion de son edat: quora lo temps passa, se refreja e ven pus espessa.

Coma se forma al nivèl d'un dorsala oceanica e desvia cap a l'exterior, son espessor es tanben foncion de la distància amb la dorsala oceanica que s'i formèt la litosfèra. Per aténher una distància representativa la litosfèra oceanica deu viatjar abans la subduccion, l'espessor varia doncas entre aperaquí 6 km al nivèl de la dorsala dusca mai de 100 km al nivèl de la zona de subduccion.

[[mk:Тектоника на плочи]]

[[ml:ഫലകചലനസിദ്ധാന്തം]]

[[ms:Plat tektonik]]

[[nl:Platentektoniek]]