Daire III : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Vivarés (discussion | contribucions)
m a renomenat Darius III en Dàrius III : Alibèrt, CLO
Vivarés (discussion | contribucions)
m Dàrius, Artaxèrxes
Linha 1 :
{{AbC}}
[[fichièr:Meister der Alexanderschlacht 003.jpg||300px|thumb|right|Darius III a la batalha d'Issos]]
'''DariusDàrius {{III}}''' '''''Codoman''''' (v. [[-380|380]] - [[-330|330]]) foguèt rei de [[Pèrsia]] de [[-336|336]] a sa mòrt en [[-330|330]]. Vencit per [[Alexandre lo Grand]], foguèt lo darrièr rei de la dinastia [[aquemenida]].
 
== Originas de son reialme ==
 
DariusDàrius èra d'una branca collaterala de la dinastia dels [[Aquemenidas]], èssent lo filh d'Arsamés e de [[Sisigambis]] e lo pichon fihsfilh d'Ostanés, el meteis filh de [[DariusDàrius II]] e fraire d'[[ArtaxerxésArtaxèrxes II]]. Accediguèt au tròn aprèp los crimes de l'eunuc [[Bagoas]] qu'assassinèt, en [[-338|338]], [[ArtaxerxésArtaxèrxes III|ArtaxerxèsArtaxèrxes III{{n}}]] alara qu'èra son favorit e le filh d'aqueste, [[Arsés]], en [[-336|336]]. Bagoas prevegèt lo meteis per DariusDàrius, mas aquel anticipa son empoisonament fasent el meteis beure a l'eunuc la copa fatala que li èra destinada. Considerat coma un guerrièr digne d'elogi<ref>Diodoro de Sicília e Jistin (istorian)</ref> per aver vencit en combat un gigant Cadusian, DariusDàrius semblava de comptar amb lo supòrt d'una granda partida de l'aristocracia e de l'armada. Une tradicion antica, dels Macedonians, ditz que DariusDàrius seriá estats un dels esclaus de Bagoas<ref>[[Plutarco]], ''De las vertuts moralas'', 326e, 337e, 340b ; Elian ''Istòrias variadas'', XII, 43.</ref>.
 
DariusDàrius, pasmens que foguèt [[satrapa]] d'[[Armenia]], aguèt encara pauc d'experiéncia dins le govèrn de l'empèri. CaptètCapitèt pasmens de far de [[Fenicia]] une satrapia e a tornar ordenar [[Egipte antica|Egipte]]. Temptèt d'impausar la dominacion pèrsiapèrsa dins un empèri totjorn mai alflaquit per las ambicions dels satrapas e menaçat per l'expancionisme macedonian...
 
== Luta contra Alexandre ==
 
Per manca de font documentari e subretot d'inscripcion reiala, lo reialme de Darius III es conegut sonque amb los escriches grècs que contan la conquista de l'empèriEmpèri Pèrsa pels Macedonians. Dempuèi [[-336|336]], [[Felip II de Macedònia]] envièt un còrs expedicionari en [[Asia MinoraMenora]] mas son assassinat retardaretardèt los projèctes d'invasion. Quand Alexandre traversèt l'[[Ellespont]] a la prima de [[-334|334]], DariusDàrius foguèt pas aviat a mesurar la mesura de l'eveniment; Daissèt als satrapas e a [[Memnon de Ròdes]], cap dels mercenaris grècs, lo trabalh d'arrestar l'[[armada macedoniana]]. Pas plan preparats, aqueles perdèron la [[batalha du Granica]] en mai 334.
 
DariusDàrius concentrèt alara una novèla armada a [[Babilònia (reialme)|Babilònia]] e faguèt, en [[Siria]], lo jonhent amb los mercenaris grècs. DariusDàrius, que comandava el meteis, foguèt vencit a la [[batalha d'Issos]] (entre los monts Taurus e la mar) lo [[1er1èr de novembre]] de [[-333|333]]. Malgrat que temptèt de resistir a l'assalt de la cavalariacavalariá pesuca macedoniana, fugiguèt, daissant son carri e los attributs reial (arc, boclièr e mantèl), çò que segon los Grècs, constituavaconstituissiá un vertadièr desonor. Segon los meteisses, DariusDàrius auriá abandonat la familha reiala: sa maira, son esposa [[Stateira]] e lors enfants que serián estats capturats per Alexandre.
 
Podent pas empachar Alexandre de conquerir [[Fenicia]] e [[Egipte antica|Egipte]], èra temps de formar una novèla armada en enncluentinclusent, aquel còp, fòrça contingents de las satrapias orientalas amb d'[[elefants de guèrra]]). Causiguèt un terren favorable per sa nombrosa cavaleriacavalariá e pels carris de dalhas, mas foguèt definitivament vencit a la [[batalha de Gaugamèlas]] le [[1er d'octobre]] de [[-331|331]]. Fogiguèt pels montas de [[Media]] mas, abandonat parper totes sos fidèls, foguèt assassinaassassinat per [[Nabarzana]] e lo satrapa [[Bessos]] que se proclamèt rei de Pèrsia en julhet de [[-330|330]] jol nom d'ArtaxerxésArtaxèrxes V.
 
Segon Diodoro, DariusDàrius seriaseriá estat enterrat amb los onors reials per Alexandre dins la necropòlisnecropòli reiala de [[Persepòlis]]. Pas cap de rèstesrèstas arqueologic sosten aqueles escriches. Alexandre se considerèt coma successor legitim de l'aquemenida, esposèt donca sa filha [[Stateira]] en [[-324|334]]. Aquel episodeepisòdi es un acte simbolic fòrt e revelator de la volontat del rei de mesclar en un sol pòble los [[Macedonians]], [[Grècs]] e Asiatics. E mai dètz mila de sos companhons se maridèron lo meteis jorn amb de femnas asiaticas. Alexandre prenguèt doncas logicament la seguida dins las cronicas reialas pèrsiaspèrsas.
 
== Posteritat ==
 
[[Image:Battle_of_Issus.jpg|thumb|left| Mosaïca de la batalha d'Issos, ostal del Fauna a [[Pompèi]], musèuMusèu nacionalNacional d'arqueologiaArqueologia de Nàpols]]
 
La tradicion istorica tend fa de DariusDàrius un rei cobardcovard e pas fin estratègi. Se deu far de nuanças a causa de la flaquesa de l'Empèri Pèrsa el meteis al respècte de l'expansionisme macedonian. DariusDàrius se vei amb un talent militar quand per exemple capitèt a se plaçar enrè de l'armada macedoniana abans la batalha d'Issos.
 
Subretot cal solinhar l'inadaptacion de la tactica militarmilitara pèrsa sul camp de batalha. Segon un còdi fòrça ritualizat, DariusDàrius se teniá al suc de son carri al centre de l'armada, ieratic e majestòsmajestós, aparat pel batalhon dels {{Unitat|10000|[[Meloforas|Immortals]]}} e la garda a caval dels « Parents del Rei ». PodavaPodiá pas, paralisat dins un dispositiu fijat, resistir vertadièrament a la carga de la cavaleriacavalariá dels [[Companhons]]..
 
== Notas ==
Linha 37 :
== Vejatz tanben ==
* [[Alexandre lo Grand]]
* [[AqumenidasAquemenidas]]
* [[Batalha d'Issos]]
* [[Batalha de Gaugamèlas]]