Sègle XIII abC

../.. | sègle XV abC | sègle XIV abC | sègle XIII abC | sègle XII abC | sègle XI abC | ../..

Istòria

Sègle XIII : emergéncia d'una dinastia poderosa en Elam a l'entorn de la vila de Susa.
Sègle XIII : en Mesopotamia, premiera mencion deis Aramèus, un pòble semitic que viviá au nòrd d'Eufrates.
1308-1275 : en Assur, rèine de Adad-nerari I^èr que marquèt la restauracion de la poissança assiriana amb de succès importants còntra Babilònia au sud e Mitanni a l'oèst. Annexèt una partida d'aqueu darrier. Dins aquò, aquelei victòrias inquietèron leis Ititas e leis Egipcians que concluguèron un acòrdi de patz a la fin deis ans 1270 per faciar aquel expansionisme.
1275-1245 : rèine de Salmanazar I^èr en Assiria. Durant aqueu periòde, capitèt de rebutar leis atacas d'una coalicion formada per leis Ititas e leis Egipcians.
1245-1208 : rèine de Tukulti-Ninurta I^èr, rèi d'Assíria. Rèi guerrier, contunièt d'estendre son reiaume vèrs lo sud au detriment de Babilònia.

Esquèma generau dei migracions dei Pòbles de la Mar

Article detalhat: Pòbles de la Mar.

v. 1230-1190 : començament de la crisi entraïnada per leis invasions d'un ensems de pòbles indoeuropèus dichs Pòbles de la Mar. D'origina desconeguda (benlèu Grècia e Anatolia), dispausavan de flòtas e ataquèron lei reiaumes dau litorau de la Mediterranèa Orientala. En particular, destruguèron lo Reiaume Itita avans de se dirigir vèrs Siria, Palestina e Egipte onte se turtèron ai tropas dau faraon Ramsès III (→ 1191 avC).
1208 : assassinat de Tukulti-Ninurta I^èr durant una revòuta menada per son fiu Assur-nadin-apli (1207-1204 avC). Aquò entraïnèt de trèbols intèrnes per la succession e afebliguèt grèvament lo reiaume permetent a seis adversaris de se redreiçar.

Sciéncias e tecnicas

v. 1300 : dins la region indiana, descubèrta – probablament realizada d'un biais independent – d'un metòde de produccion de fèrre.
v. 1300-1200 : aparicion de l'escritura alfabetica d'Ugarit.

Decès

• Adad-nerari I^èr, rèi rèi assirian.
• Assur-nadin-apli, rèi rèi assirian.
• Salmanazar I^èr, rèi rèi assirian.
• Tukulti-Ninurta I^èr, rèi rèi assirian.