Ròsis

una comuna francesa


Vilatge d'Occitània

Ròsis (Rosis en francés) es una comuna lengadociana situada dins lo departament d'Erau e la region d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon.

Ròsis
Rosis
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La comuna de Ròsis, a Andabra.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 40′ 04″ N, 3° 00′ 17″ E
Superfícia 52,91 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
1 123 m
770 m
272 m
Geografia politica
País  Lengadòc
Estat Bandièra de França França
Region
76
Occitània
Departament
34
Erau Armas del Departament d'Erau
Arrondiment
341
Besièrs
Canton
3431
Sant Ponç de Tomièiras (Sant Gervais abans 2015)
Intercom
243400389
CC dels Monts de La Cauna e de la Montanha del Naut Lengadòc
Cònsol Anne-Lise Sautérel
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
280 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

285 ab.
Densitat 5,75 ab./km²
Autras informacions
Còde postal 34610
Còde INSEE 34235

Geografia modificar

La comuna s'espandís suls Monts de l'Espinosa. Fa partida del territòri del Pargue Natural Regional del Naut Lengadòc.

Se l'anciana comuna de Sant Gervais Tèrraforenca (nom supausat) aviá una coëréncia perqué son centre efectiu èra la vila de Sant Gervais, n'es pas atal per Ròsis. Fòra de camins pedonièrs per la montanha, per anar del sud de la comuna (Dotz, Ròsis) al nòrd (Andabra), cal passar per Sent Gervais. Aquí perqué calguèt longtemps plaçar un ostal de la comuna annèxe a Ròsis, en mai de la qu'es a Andabra, lo vilatge principal. De registres d'estat civil èran tenguts dins cada ostal comunal, malgrat le pichon nombre d'actes enregistrats.

 
Carte

Masatges modificar

 
Glèisa romanica Nòstra Dòna de Dotz e Estela del maquís Bir-Hakeim
 
Lo masatge de Dotz
  • Andabre (en francés) ----> Andabra (probable)
  • les Avels (en francés) ----> ?
  • le Bosc (en francés) ----> Lo Bòsc (probable)
  • le Cabaret (en francés) ----> Lo Cabaret (benlèu)
  • Caissenols (en francés) ----> Caissenòls (benlèu); desabitat
  • Les Cambaults (en francés) ----> ?
  • le Carrousel (en francés) ----> ?
  • les Combes (en francés) ----> Las Combas (probable)
  • Compeyre(en francés) ----> Compèira (probable)
  • Cours (en francés) ----> Corts (latin cohortem, puèi cortem) puslèu que Cors (del latin cursus « camin »)
  • le Cros (en francés) ----> Lo Cròs (probable)
  • Douch (en francés) ----> Dotz (probable)
  • la Fage (en francés) ----> La Faja (probable)
  • le Fageas (en francés) ----> Lo Fajàs (probable)
  • la Gineste (en francés) ----> La Ginèsta (probable)
  • Héric (en francés) ----> Eric (benlèu)
  • Madale (en francés) ----> ?
  • la Matte (en francés) ----> La Mata (probable)
  • Nostre Seigné (en francés) ----> Nòstre Sénher (probable); desabitat
  • la Palisse (en francés) ----> La Paliça (probable)
  • Perpignan de la Grave (en francés) ----> Perpinhan de la Grava (probable)
  • Rosis (en francés) ----> Ròsis
  • Rogainard (en francés) ----> ?
  • Sénas (en francés) ----> Senàs (probable)
  • les Taillades (en francés) ----> Las Talhadas (probable)
  • le Tourel (en francés) ----> ?
  • le Vialais ----> ? ; desabitat

Toponimia modificar

Ròsis modificar

La prononciacion es ['ròzis] o, en posicion non-finala, ['ròzi]. Las fòrmas ancianas son : « Guillaume Molinier, habitant de Rosis » mencionat en 1346; identificacion malsegura), masage de Rosis en 1650, Rozis en 1680, Ch[âte]au de Rosis en 1740-60, Rosis en 1770-72 (mapa de Cassini)[1].

Dauzat e Rostaing prepausan doás possibilitats, mas en optant netament per la segonda : un derivat del francic raus, « canavèra », « rausa », amb sufixe -ellum, remplaçat aprèp per -icium, o l'« ancian » occitan ros, « sumac » [2] [pel sufixe -icium, caldriá supausar un reculament de l'accent]. Lo Petit Levy dona dins aquel sens ros amb o barrada (e l'etime es lo latin rhus, que dona normalament o barrada), mas lo Tresòr dóu Felibrige accèpta las doás doberturas (rous, ros).

Segon Frank R. Hamlin, lo nom de Ròsis ven del nom del riu que tresplomba, le ruisseau de Rosis, le Rosis en 1740-60, R. de Rosis en 1770-72 (mapa de Cassini). I a un autre Rèc de *Ròsis a Castanet lo Naut, a 8 km al nòrd-oèst del primièr, Rec de Rose (mapa IGN); la pronciacion es [re dĕ 'ròzis]. Seriá un tèrme idronimic vengut del tèma prelatin *rod- de valor desconeguda. A 2,5 km a l'oèst de Ròsis, i a lo riu de Rouselle, prononciat [ru'zèlĕ]; es lo diminutiu del meteis nom, amb atraccion del mot rosèla[1].

Dotz modificar

La prononciacion es [duts]. Las fòrmas ancianas son : alodes quae vocant Ductos cum ipsa ecclesia S. Maria en 966, ecclesia de Ductos quam vocant S. Maria, cum ipsa parrochia en 978, apud Doitz en 1199, parrochia ecclesie S. Marie de Doitz en 1209, de Datz en 1271, rector de Dotz en 1323, de Dots en 1361, prieur de Doutz en 1571, Doux en 1613, Doutz en 1643, la paroisse de Douts en 1740-60, Douts en 1771, Douts et Village de Douts en 1770-72 (mapa de Cassini). La mapa de Cassini marca tanben les Cabarets de Douts, ara sus la mapa actuala le Cabaret (masatge). Lo nom correspond a l'ancian occitan dotz, adotz, « fònt, corrent » (pichon Levy), dous « pichona fònt a flor de tèrra, conduch d'aiga, dobertura per ont l'aiga raja (Tresor dou Felibrige), ancian francés dois « aparicion d'una aiga que caminava jos tèrra » (Schmittlein, Revue Internationale d'Onomastique, XI, p. 200). Aqueles noms designan de ressorgéncias, d'aigas que continuan un caminament jos tèrra. Lebel interprèta lo nom coma lo resultat del latin dux, ducis, mas val mai cercar del costat del latin ductu, -a, benlèu crosat amb un tèrme prelatin[3].

Andabra modificar

Andabra seriá lo resultat de dos mots galleses, ande e briga o (Delamarre) andā brigā : lo sens es « granda tuca » ----> « granda fortalesa » [4],[5] (per los Féniés, lo resultat es donat per Labatie d'Andaure). Comparar amb aquel luòc del (Vivarés) : la diferéncia es qu'en Vivarés lo resultat de b-r pòsttonic es -ur (se ditz lo faure < faber), alluòc qu'en lengadocian de l'Erau occidentau lo resultat de b-r pòsttonic es en -br (se ditz lo fabre). Per la vocala finala, Mistral escriu Andabro per aqueste vilatge e tanben per un autre d'Avairon, e cita Gabriel Azaïs : Andabro plouro sus sa pastouro[6]. Coma Azaïs èra de Besièrs, probable qu'escriviá sus l'Andabra d'Erau.

Frank R. Hamlin fornís pas la prononciacion. Las fòrmas ancianas son : magistre Jacobi de Andabro en 1404 (identificacion malsegura), Andabre en 1740-60, 1770-72 (mapa de Cassini), Andaure en 1771. Lo nom vendriá del gallic ande (particula intensiva ?) e briga, « fortalesa ». A son epòca, Louis-Fernand Flutre (1892-1978), citat per Hamlin, vesiá encara un radical preindoeuropèu dins and-. Mai seriosament, i a la possibilitat que Andabra/e siá un manlèu a Andabra/e (comuna de Gissac, Avairon)[7].

Istòria modificar

Jos l'Ancian Regime, la comuna èra compresa mai que mai dins la comunautat de Saint-Gervais-Terre o Saint-Gervais-Terreforaine (en francés, doncas benlèu en occitan Sant o Sent Gervais Tèrraforenca), per oposicion a Saint-Gervais-Ville (en francés, doncas Sant (o Sent) Gervais Vila). Entre 1790 e 1794, la comuna de Sant Gervais Tèrraforenca annèxa Nòstra Dòna de Dotz (en francés : Notre-Dame-de-Douch) [8]. Sembla que cal diferenciar Dotz e Nòstra Dòna de Dotz, puèi que en 1801 la comuna de Tauçac èra nommada Tauçac e Dotz (en francés Taussac-et-Douch) [9].

En 1830-31, la comuna de Sant Gervais Tèrraforenca pèrd de masatges — que lor populacion totala equival a la mitat de sa populacion — al profièch de Castanet lo Naut (masatges de Ginestet, Fagairòlas, la Barraqueta e la Còsta), Sent Ginièis de Varençal (masatge d'Albes, en francés) e Sant Gervais (masatge de Les Nières, en francés). La comuna de Sant Gervais Tèrraforenca foguèt suprimida e çò que ne demorava prenguèt lo nom de Ròsis (manca de fonts, quitament dins los articles franceses Liste des Anciennes Communes de l'Hérault <re>https://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_anciennes_communes_de_l%27H%C3%A9rault#1836</ref> e Saint-Gervais-Terre-Foraine [10]). Coma Tauçac e Dotz pèrd 200 abitants entre 1821 e 1831 [9] e que Dotz es ara dins la comuna de Ròsis, probable qu'a l'ocasion annexèron Dotz, Héric, Madale (nom franceses) a Ròsis.

Dins lo masatge de Dotz se tenguèt, lo 10 de setembre 1943, un dels primièrs combats importants de la Resisténcia (mençonat per lo general de Gaulle). Opausèt un grop de 47 maquisards del maquís Bir-Hakeim dirigits per Christian de Roquemaurel a une colomna alemande de 200 òmes. Los maquisards se retirèron mas avián fach subir de grandas pèrdas a l'enemic : 8 mòrts e 12 nafrats. Los resistents agèron 2 mòrts e 4 presonièrs que foguèron fusilhats a la preson Sent Miquèl de Tolosa.

Administracion modificar

 
Ròsis
Lista dels cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
julhet de 2020 2026 Anne-Lise Sautérel    
junh de 1995 2020 ? Jacques Mendes   Vice-President de la Comunautat de comunas de la Montanha del Naut Lengadòc; Vice-President del Pargue Natural Regional del Naut Lengadòc
  1995      
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia modificar

Periòde de Sant Gervais Tèrraforenca modificar

modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 304, totala: 309
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
1 649 1 498 1 700 1 783 - -

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008




Cercar
Cercar
294
299
304
306
2009 2010
301
303
304
306
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


  • Las donadas a la drecha del grafic, plaçadas automaticament, son las de la comuna de Ròsis

Periòde de Ròsis modificar

modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 304, totala: 309
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
856 990 1 000 900 861

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
879 934 891 840 830 720 741 684 641

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
608 592 606 546 534 569 572 547 513

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
425
343
269
244
257
261
294
299
304
306
2009 2010
301
303
304
306
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


Luòcs e monuments modificar

Personalitats ligadas amb la comuna modificar

Veire tanben modificar

Ligams extèrnes modificar

Nòtas modificar

  1. 1,0 et 1,1 Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 339
  2. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 575
  3. Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 139
  4. Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 377
  5. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 50 e 323
  6. Fr. Mistral, Lou Tresor dóu Felibrige, reedicion Culture Provençale et Méridionale, Raphèle-lès-Arles, 1979
  7. Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 11
  8. http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=32159
  9. 9,0 et 9,1 http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=37143
  10. https://fr.wikipedia.org/wiki/Saint-Gervais-Terre-Foraine