Presocratics
Se nomenan presocratics los filosòfs grècs anteriors a Socrates, mas aquela denominacion es pas totalament exacta, perque qualques uns serián contemporanèus d'el e pas precedent (los pluralistas). Lor preocupacion basica es ontologica, cèrcan l'esséncia o arqué de las causas, del monde, atal s'explica son origina. Aquel tèrme venguèt celèbre amb la publicacion de l'òbra Fragmente der Vorsokratiker de Hermann Diels en 1903, alara que ja existissiá dempuèi lo sègle XIX.
Son los primièrs pensadors que temptèron de donar una explicacion racionala e non a partir dels mites (encara que los podián utilizar coma de metafòras pontualas) sus la causa de çò que nos entorneja.
Certans son d'acòrdi per que los filosòfs sofistas poirián èsser incluses coma "filosòfs presocratics", encara que gaireben totes los sofistas importants foguèron, en realitat, contemporanèus de Socrates. En general, i son abitualament pas incluses perque l'interès dels uns (presocratics) per la natura e l'interès dels autres (sofistas) per la politica, lo social o l'uman es la marca d'una diferéncia notabla.
Del Mite al Logos modificar
Los mites son de legendas fantasticas que se transmeton de paires a filhs. A Milet, dins la Ionia grèga, sorgiguèt la filosofia perque fòrça òmes temptèron de donar de responsas als problèmas de l'umanitat. Lo concèpte de destin balha lo bonaür. La filosofia comença quand l'òme es el meteis. Lo primièr filosòf reconegut foguèt Tales de Milet (624-546 AbC).
Aquela expression del mite al logos fa referéncia a l'origina de la filosofia coma despassament de las formas miticas e religiosas de la pensada e a l'aveniment d'una pensada racionala qu'inclutz la filosofia coma la sciéncia. E temptèron de respondre a las questions que los preocupava sens aver recors a las Musas, cercant las causas necessàrias dels fenomèns dins la natura meteissa, ensajant de trobar una lei a partir de que s'explica racionalament, e non arbitrariament, la realitat. Logos/rason serviguèt per l'observacion e l'experiéncia.
Los filosofs presocratics dison que la coneissença umana se pòt capitar de dos biaisses:
- per mejan de las sensacions, que nos mòstra l'aparéncia, (diversitat e pluralitat).
- per mejan de la rason, que nos mòstra l'esséncia, (un, es permanent).
Miracle Grèc modificar
Lo passatge del mite cap al logos es considerat coma un miracle grèc. Dins las civilizacions ancianas precedissián las sciéncias subretot las matematicas. Las coneissenças èran dominadas pels prèires egipcians e influenciadas per la religion. La sciéncia comencèt en Grècia.
Segon se creson que totas las causas se compausan d'una esséncia unica o non, se pòdon classificar cossí:
Monistas modificar
- Escòla de Milet
- Escòla pitagoriciana
- Escòla d'Efès
- Escòla d'Elèa