Pena d'Agenés

Vila d'Occitània

Pena d'Agenés (Penne-d'Agenais en francés) es una comuna agenesa situada dins lo departament d'Òut e Garona e la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Pena d'Agenés Penne-d’Agenais
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
L'ostal de comuna.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	44° 23′ 23″ N, 0° 49′ 11″ E
Superfícia	46,71 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	231 m 170 m 52 m
Geografia politica
País	Guiana Agenés
Estat	França
Region 75	Novèla Aquitània
Departament 47	Òut e Garona
Arrondiment 473	Vilanuèva d'Òut
Canton 4726	Lo País de Sèrras, burèu centralizator (Pena d'Agenés avant 2015)
Intercom 244701389	CC Fumèl Val d'Òut
Cònsol	Arnaud Devilliers (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	2 338 ab. Evolucion de la populacion 2 387 ab.
Densitat	49,99 ab./km²
Autras informacions
Còde postal	47140
Còde INSEE	47203

Geografia

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Perimètre del territòri

Comunas confrontantas de Pena d'Agenés

	Sent Salvèstre d'Òut	Trentels, Tremonts
Vilanuèva d'Òut		Dòuça
Autafaja	Aurador, Maçolés	Valelhas (Tarn e Garona)

Toponimia

La prononciacion es ['penɔ datse'nes]. Las fòrmas ancianas son Pena (de ~), en 1142, Penna Agennensi (homines de ~), en 1242-1255, Pennam (versus ~), Penne in Agenesio (castrum de ~), en 1282, Penna, Penne, Pene, La pen, La Penne, en 1307-1317, Pene in Agennesio, en 1307-1317, Penne de Agenen en 1307-1317, Pendegeneys, en 1307-1317, Pene (chasteu de ~), en 1325, Pennes sus una mapa francesa del sègle XVII.

Lo mot occitan pena a lo sens de « puèg mai o mens ponchut, ròc, pinacle, cresta de montanha, acrin, montanha », mas es d'origina diferenta segon los autors : de penna, mot prelatin, probablament ligur, per Dauzat e Rostaing , d'una basa pre-indoeuropèa *penna, segon Astor (citat per Bénédicte Boyrie-Fénié). Cossí que siá, es un oronime d'origina prelatina. Xavier Delamarre explica que lo mot penno-, ambe un sens de « cap, extremitat », es gallés e a de correspondents dins las autras lengas celticas . Lo determinant es oficial en francés dempuèi 1919 , mas es pas absent de las atestacions medievalas.

• Alamans o Alemans : Lo nom testimònia de la preséncia d'una colonia d'Alamans;
• Senta Crotz (de Pena) : Lo nom de Senta Crotz es lo de glèisas que son dedicadas al culte de l'instrument del suplici de Jèsus Crist;
• Sent Sarnin pòrta lo nom de l'avesque de Tolosa, Saturninu(m), martirizat en 257 (Saturninu > Sadornino > Saorni(n) > Sarni(n));
• (de) Manhac : los autres Manhac venon del nom latin d'òme Magnius (o eventualament Mannius), ambe lo sufixe acum , latinizacion del sufixe gallés -aco(n); Manhac èra donc probablament una anciana granda propietat antica qu'aviá per mèstre Magnius;
• Senta Fe es nommat d'après una jove agenesa de nòbla familha, senta Fe, convertida al cristianisme devath l'influéncia de l'avesque Sent Caprasi, martirizada al començament del sègle IV devath lo renhe de Dioclecian;
• Sent Leugièr (fòrma supausada) es la fòrma modèrna de Leudgari, avesque d'Autun e majordòme de palais al sègle VII ;
• (de) Magabal : nom ancian del vilatge de Sent Leugièr ? Interpretar es malaisit. Lo començament del nom fa pensar a Magalaç, d'un pregallés mag-, qu'a donat maguela « tuca, tuca escalabrosa » (lo vilatge, a 140 m, es al pè d'un planòl de 220 m e la penda es fòrta); es improbable que -bal represente val;
• Sent Martin, nom donat a plan de parròquias de las Gàllias al primièr millenari, representa Sent Martin de Tors (sègle IV);
• des Cailles (en francés). Los ausèls, que vòlan pertot, donan rarament de toponimes. L'atraccion del nom de l'ausèl modifiquèt benlèu un nom ancian (*Calhan ?). La lista de Valeri (1520) pòrta Sancti Martini de Cailhas .

Istòria

Evolucion de la composicion de la comuna

• En 1793, la municipalitat es Penne, Alemans, Ladignac, Laval, Magnac, Massoulies, Port de Penne, Saint Leger, Saint Marcel, Saint Martin, Saint Silvestre, Sainte Foy et Trenteils donc Pena d'Agenés, Ladinhac, La Val, Manhac, Maçolés, Lo Pòrt de Pena, Sent Leugièr (?), Sent Marcèl, Sent Martin, Sent Salvèstre, Senta Fe e Trentels.

• Lo siti Cassini explica que Pena annexèt « abans 1806 » Allemans / Ladignac / Magnac / Mondoulens / Port-de-Penne / Laval / Sainte-Foy / Saint-Léger / Saint-Marcel / Saint-Martin / Saint-Sylvestre-sur-Lot / Tremons / Trentels, donc en occitan Alemans o Alamans (?), Ladinhac, Manhac, Modolens (?), Lo Pòrt de Pena, La Val, Senta Fe, Sent Leugièr (?), Sent Marcèl, Sent Martin (Saint-Martin-des-Cailles), Sent Salvèstre, Tremonts [ dit Tremonts lo Petit, situat al nòrd de Sent Salvèstre près de la RD 253, diferent de Tremonts e que sembla, al mens per la glèisa, dins la comuna de Vilanuèva] e Trentels. La diferéncia ambe la situacion de 1793 es que Maçolés es dejà una comuna e probablament que Modolens, s'es pas un omonime, se mudèt dins la comuna de Tremonts, dont èra l'annèxa al punt de vista parroquial.
• En 1839, Trentels venguèt comuna e ganhèt Ladinhac e La Val. En 1852, ne foguèt atal de Sent Salvèstre , que d'après la mapa, sembla que recebèt tanben Sent Marcèl (glèisa situada près de la RD 911, en direccion de Fumèl).

Ancianas parròquias dins la comuna de Pena

• Nòstra Dòna d'Alamans o Alemans e son annèxa Senta Crotz de Pena, situada dins la vila. Alamans, situat al nòrd-èst de la vila, près d'Òut, foguèt un priorat que dependiá de Senta Crotz de Bordèu, situacion dejà anciana en 1789. La glèisa Senta Crotz aviá disparegut abans la Revolucion
• Sent Sarnin de Manhac, vilatge situat al sud-èst de la vila, aviá per annèxa Nòstra Dòna del Mercadièr. I aviá tanben, sus son territòri, una glèisa Sent Miquèl, pincada sus una tuca, arroïnada dejà en 1789
• Lo Pòrt de Pena, vilatge important e qu'aviá dejà, dins la parròquia, 400 comuniants en 1789 segon Durengues (mai de 500 abitants), situat en bordura d'Òut, en faça de Sent Salvèstre; dins la parròquia, i aviá la glèisa Sent Pèir e tanben la capèla de Nòstra Dòna de Peiraguda, que tornèron bastir, pel segond còp al mens, entre 1897 e 1948, dins l'estil romanico-bizantin (lo primièr còp foguèt entre 1653 e 1668, après que los protestants la destrusiguèron al sègle XVI) .
• Senta Fe, vilatge situat al sud-oèst de la vila, aviá una annèxa, Sent Clar de Grézac, encara mai al sud, sus l'actuala D 103, e qu'es ara dins la comuna d'Aurador .
• Sent Leugièr de Magabal, vilatge situat a l'èst-sud-èst de la vila e al nòrd de Maçolés, près del Tarn e Garona; la parròquia, qu'aviá 530 comuniants en 1789, deviá èsser pro espandida . Mès, coma Magabal es citat coma annèxa d'Autafaja, coma lo determinant de Magabal es absent de la mapa de Cassini e de las mapas modèrnas per St Léger, i a un dobte sus la bona atribucion de Magabal.
• Sent Martin des Cailles, glèisa del primièr quart del sègle XVI, agrandida e modificada al sègle XIX , situada a l'èst-nòrd-èst de Pena; la parròquia aviá una annèxa, Senta Fe des Cailles, que deu èsser diferenta de la Senta Fe precedenta.

Administracion

Lista dels cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
març de 2008	2026	Arnaud Devilliers	divèrs dreta puèi UDI, puèi LREM	quadre superior
setembre de 2004	2008	Patrick Fabre	PRG
març de 1983	setembre de 2004	Gisèle Graf	MRG puèi PRG
març de 1971	1983	Marcel Garrouste	PS	Director d'espital, conselhièr general (1976-1982), deputat de la 3na circonscription d'Òut e Garona (1978-1986)
	1971
Totas las donadas son pas encara conegudas.

• Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra canton; es adara burèu centralizator del canton del País de Sèrras.

Demografia

Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 2335, totala: 2404
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
7 164	5 054	6 239	6 172	6 005	6 125	4 605	4 555	4 464
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
2 986	3 008	2 838	2 732	2 520	2 655	2 631	2 517	2 535
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
2 532	2 547	2 413	2 065	2 038	1 971	2 014	2 088	2 030
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
2 001	2 099	1 957	2 167	2 394	2 330	2 415	2 429	2 459 2 520
2009	2010
2 431 2 506	2 402 2 475
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

• En 1793, la municipalitat es Penne, Alemans, Ladignac, Laval, Magnac, Massoulies, Port de Penne, Saint Leger, Saint Marcel, Saint Martin, Saint Silvestre, Sainte Foy et Trenteils, donc Pena, Alemans o Alamans, Ladinhac, La Val, Manhac, Maçolés, Lo Pòrt de Pena, Sent Leugièr (?), Sent Marcèl, Sent Martin des Cailles, Sent Salvèstre d'Òut, Senta Fe e Trentels;
• en 1806, ne demòra Allemans / Ladignac / Magnac / Mondoulens / Port-de-Penne / Laval / Sainte-Foy / Saint-Léger / Saint-Marcel / Saint-Martin / Saint-Sylvestre-sur-Lot / Tremons / Trentels, donc en occitan Alemans o Alamans, Ladinhac, Manhac, Modolens, Lo Pòrt de Pena, La Val, Senta Fe, Sent Marcèl, Sent Martin des Cailles, Sent Salvèstre, Tremonts lo Petit, Trentels (donc Maçolés es vengut una comuna separada de Pena);
• 1839, Trentels ven comuna e recep Ladinhac e Laval; en 1852, ne foguèt atal de Sent Salvèstre (que recebèt, d'après la mapa, Sent Marcèl) .
• En 2018 la populacion èra de 2338 abitants e la densitat èra de 50,05 ab/km².

Personalitats ligadas amb la comuna

• Uc d'Alfaro

Veire tanben

• Comunas d'Òut e Garona