Pelagrua

Pelagrua (Pellegrue en francés) es una comuna lingüisticament gascona deu Vasadés istoric, en Guiana, administrada per lo departament de Gironda e la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Pelagrua
Pellegrue

La glèisa Sent Andriu de Pelagrua

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

44° 44′ 39″ N, 0° 04′ 34″ E

Superfícia

38,18 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

132 m
100 m
33 m

Geografia politica

Guiana Vasadés

França

Lengon

Lo Reulés e las Bastidas (capluec deu Canton de Pelagrua avant 2015)

Intercom
243301116

Communauté de communes du pays Foyen (2014 ---->)

Cònsol

José Bluteau
(2014-2020)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2019)

968 ab.

Evolucion de la populacion

981 ab.

Densitat

27,16 ab./km²

Autras informacions

Còde postal

33790

Còde INSEE

33316

Geografia modificar

Mapa de Pelagrua e de las comunas vesinas

Perimètre deu territòri modificar

Comunas confrontantas de **Pelagrua**
Senta Rigonda, Sent Antòni dau Cairet, Listrac de Durèsa	Cobeirac, Massugàs	Cablong
Auriòlas		Landerroat
	Sent Fèrme, Diulivòl	Senta Colomba de Duràs (Òut e Garona), Esclòtas(Òut e Garona)

Toponimia modificar

Pelagrua modificar

I a sus lo siti municipal la compilacion d'istorietas supausadas explicar lo nom de Pelagrua e son passat, sense valor scientifica. N'i a una, inspirada de l'istòria de las aucas deu Capitòli, qu'explica que de las gruas aurién revelhat los abitants pendent una ataca de nueit ^[1]. Aqueras explicacions son deu domeni de l'etimologia populara.

Las fòrmas ancianas son Pelagrua (Ebrat de ~), en 1031-1060, Pelagrua (castrum de ~), en 1273, Pelagrua, en 1274 e 1285, Pelagrue (villa de ~), en 1307-1317, Pelegrua, en 1307-1317, Pelegrieu in Vasadesio, en 1307-1317 ^[2]. La prumèira atestacion de Pelagrua es un nom de persona, e la familha senhorala de Pelagrua es coneishuda (donèt un cardenal a la Glèisa, Arnaud de Pelagrua, mòrt a Avinhon au mes d'aost 1331). La question es de sauguer si lo nom de la familha ven de la vila, o si lo nom de la vila ven de la familha.

Dauzat explica Pelagrua per un compausat verbal de pela, deu latin pilare, au sens de « pilhar », e grua ^[3]. Jacques Astor, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, se sèrv de l'expression medievala pelar la grua, « pèrdre temps ». P.H. Billy, citat tanben per B. Boyrie-Fénié, explica l'expression per l'idèa d'una tèrra dura a trabalhar ^[2]; mes i a dins pelar la grua puslèu l'idèa d'una abséncia de trabalh utile e lo terrador de Pelagrua a pas particularament la caracteristica d'una tèrra dura a trabalhar. Tot sembla donc menar a l'idèa d'un chafre personal, d'un òme eventualament pigre o dont las iniciativas èran pas eficaças, passat après dens la familha senhorala. La tèrra de Pelagrua, vilatge probablament nommat d'après lo nom de la familha deu senhor, a pas de responsabilitat dens lo nom. B. Boyrie-Fénié desvolopa l'opinion de P.H. Billy en explicant grua per un mot peitavin, greue, qu'a lo sens d'un sòl calcari e peirós, e motiva sa preséncia per la situacion de Pelagrua dens la Petita Gavacheria ^[2]; mes, malgrat l'existéncia deu nom sentongés, Gironda, tanlèu 1087, en Entre Duas Mars, las migracions qu'explican l'existéncia de la Petita Gavacheria son sustot posterioras a la Guèrra de Cent Ans (e lo nom de Pelagrua, per la vilòta, es atestat tanlèu lo sègle XIII).

Sent Laurenç de Cervòla(s) (nom supausat) modificar

Lo nom de Sent Laurenç es lo d'un diague martirizat a Roma, en 258, en burtlant a petit fòc sus una grasilha, segon la tradicion ^[4]^,^[5]^,^[6].
Lo nom de Servol(l)e(s) (en francés), qu'es tanben lo de Sent Martin de Servoles, en direccion de l'oèst, dens la comuna de Massugàs, deu estar en rapòrt emb deus cèrvis puslèu que emb deus sèrfs; si lo nom èra *(Serv)airolles, i auré mèi de certitud, mes lo sufixe -ola, en teoria de sens diminutiu, pòt prene deus sens variats. Un pòt benlèu azardar lo sens de « bòsc (petit ?) onte i a deus cèrvis » e la grafia Sent Laurenç de Cervòlas.

Genàs modificar

I a un Genas (Ròse), que Dauzat explica, pr'amor de las fòrmas ancianas, per Junius emb lo sufixe -aceum ^[7], mes, totjorn segon Dauzat, Genac (Charanta) e Genat (Arièja) s'explican per un nom gallés d'òme, *Gennos, o puslèu per Aginus (*Aginnos segon Delamarre ^[8]), emb lo sufixe -acum, o -ate per lo segond ^[9]. Per Genàs, *Gennos o Aginnos, emb lo sufixe -ate/-ati- (puslèu que lo latin -aceum) semblan las solucions pus probablas. Quau que sisca lo nom deu mèste, Genàs es probablament una anciana granda propietat antica.

La Rèira (nom supausat, confòrme a la prononciacion e au genre femenin) modificar

I a pas de comunas d'aqueth nom. L'adjectiu femenin rèira, si aquò's eth que fau cercar, devé estar completat per un nom sosentendut, tanben femenin, coma vila. La motivacion d'un tal adjectiu es benlèu la situacion a la devisa deu Vasadés (Esclòtas, au sud-èst, es vasadés, mes Landerroat, au nòrd-èst, es agenés), aquò sense certitud, en l'abséncia de fòrmas ancianas.

Vinhòlas modificar

Vinhòlas deu estar coma Vignolles, Vigneulles, etc, un resultat deu latin vinea, « vinha », emb lo sufixe -eolum, de valor diminutiva ^[10] : quauquarren coma « petita vinha ».

Bofiaga(s) modificar

Bofiagas es format d'un nom d'òme (cognomen ?), eventualament Bufius, de bufo, « grapaud », emb lo sufixe -aca(s), varianta femenina deu sufixe -acum, latinizacion deu sufixe celtic -aco-. I a un nom sos-entendut, tèrras, vila, etc. Cf. per lo sufixe, Balaiçagas.

Istòria modificar

Lo territòri de Pelagrua a la Revolucion modificar

Segon lo siti GAEL, las parròpias Sent Andriu de Pelagrua, Sent Pèir de Genàs, Nòsta Dòna de La Rèira (nom supausat), Sent Blasi d'Esclòtas, Sent Laurenç de Cervòla(s) (nom supausat) e son annèxa Sent Martin de Cervòla(s) (nom supausat) formèren la comuna de Pelagrua a la Revolucion ^[11]. Mes si Esclòtas fut un moment dens Pelagrua, çò que farré provar, èra dejà comuna independenta en 1793 e en Òut e Garona ^[12]. Tanben, Sent Martin de Cervòla es adara dens Massugas dempuèi au mens 1806 e èra comuna en 1793 e 1801 ^[13].
Segon lo siti Cassini, Pelagrua annexèt, abans 1806, Genàs, La Rèira (nom supausat), Sent Laurenç de Cervòla(s) (nom supausat) e Vinhòlas; La Rèira e Genàs èran una sola municipalitat en 1793 ^[14] e avèvan (ensemble, un pòt supausar) una populacion de 250 abitants ^[15]. Vinhòlas èra comuna e recensada a part en 1793 ^[16]. Sent Laurenç fut pas recensat a part en 1793 ^[17](èra dejà dens Pelagrua ?). Tot aquò es coërent emb l'evolucion de la populacion de Pelagrua, 1500 abitants en 1793, 1882 en 1800 (apòrt de La Rèira, Genàs e Vinhòlas)
Lo site Cassini supausa que Bofiagas fut annexat per Sent Antòni dau Cairet ^[18]; la mapa actuala fai veire pr'aquò que lo nom de Bofiaga(s) es dens Pelagrua, exactament dens la coeta de padèla situada entre Listrac de Durèsa, Cobeirac e Sent Antòni; Bofiagas fut jamèi recensada a part, e en 1793 èra dens la municipalitat de Pellegrue et Bouffiage ^[19].
La comuna de Pelagrua es a 1 km de Landerroat; las variacions de populacion d'aquela comuna (351 abitants en 1793, 100 de mens aus recensaments de 1800 e posteriors) pòden far supausar de las pèrtas de territòri au benefici de Pelagrua.

Administracion modificar

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
març 2001	2026 ^[20]	José Bluteau	divèrs dreta puèi MoDem	artesan, conselhèir generau deu canton de Pelagrua 2008-2015
1972	junh 1995	André Goudard	aparentat PCF	conselhèir generau 1973-1988
circa 1958	1972 ?	Georges Faure		conselhèir generau 1958-1973
	?
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra capluec deu canton de Pelagrua; es adara deu canton de Le Réolais et Les Bastides (en francés), donc deu Reulés e de las Bastidas.