Olympe de Gouges
Marie Gouze, dita Olympe de Gouges (prononciat /ɔlɛ̃p də ɡuʒ/; Montalban, 7 mai de 1748 - París, 3 novembre de 1793), foguèt una femna de letra e femna politica francesa. En 1791, escrivèt la Declaracion dels Dreits de la Femna e de la Ciutadana[1] que la tòca èra de denonciar la manca de libertat e d'oportunitat de la femna de son epòca. Es considerada coma l'una de las pionièras francesas del feminisme.
  | |
| Biografia | |
|---|---|
| Naissença | 7 de mai de 1748 Montalban |
| Mòrt | 3 de novembre de 1793 (45 ans) París |
| Donadas personalas | |
| Nacionalitat | Francesa |
| Religion | deïsme |
| Activitat | |
| Partit | Girondins |
| Òbras principalas | Declaracion dels Dreits de la Femna e de la Ciutadana e Zamore et Mirza ou l'Esclavage des Noirs |
| Autres | |
| Conjunt | Louis Aubry (ca)  (1765–) |
| Descendéncia | Pierre Aubry de Gouges (ca) |
| Condemnat per | tradiment |
Signatura  | |
Biografia modificar
Marie Gouze nasquèt a Montalban, filha de Pierre de Gouze e d'Anne-Olympe Mouisset dins una familha menestrala. Afirma pasmens qu'es la filha del marqués Jean-Jacques Le Franc de Caixe de Lisle de Pompignan, un noble que non la reconeguèt jamai coma e enfant legitim. Se maridèt plan jova e foguèt veusa après dos ans amb un mainatge a sa carga. En 1770, s'installèt a París ont comencèt una carrièra literària en escrivent de pèças de teatre. Èra una brilhanta cronicaira e oratritz, malgrat qu'aguèsse pauc d'educacion e non aguèsse jamai après a escriure corrèctament.[1]
Question coloniala modificar
Olympe de Gouges publica en febrièr de 1788 de Reflexions suls òmes negres:
| « | L'espècia d'òmes negres, çò escriviá abans la Revolucion, m'a totjorn interessada a son deplorable sòrt. Los que poguèri interrogar contentèron pas jamai ma curiositat e mon rasonament. Tractavan aquelas gents de bèstias, d'èssers que lo Cèl aviá renegats; mas en avançant en edat, vegèt clarament qu'èra la fòrça e lo prejutjat que los avián condemnats a aquel òrre esclavatge, que la Natura non i aviá pas cap de part e que l'injust e poderós interès dels Blancs aviá tot fait.[2] | » |
Aquel tèxte la metèt en contacte amb la societat dels amics dels Negres que pasmens n'en poguèt jamai èsser sòcia per encausa de sas cotizacions nautas e de son reglament interior exclusiu. En genièr de 1790, siá près de dos ans après la naissença d'aquela societat, negava —en responsa a las imputacions d'un colon— li deure sas idèas:
| « | Non es pas la causa dels filosòfs, dels Amics dels Negres qu'entrepreni de defendre mas la miá pròpria, e me volretz plan permetre de me servir de las solas armas que son en mon poder… Vos pòdi donc atestar, Sénher, que los Amics dels Negres non existissián pas quand ai concebut aquel subjècte, e deuriatz puslèu presumir, se la prevencion non vos aguèsse pas eissorbat, qu'es benlèu segon mon drama qu'aquela societat s'es formada, o qu'ai agut l'urós meriti de m'encontrar noblament amb ela.[3] | » |
Revolucion francesa modificar
En 1788, publiquèt dos panflets politics que suscitèron esmai e debat, sustot dins lo Jornal general de França. Olimp desvolopèt alara un projècte d'apròchi patriotic dins sa celèbra Letra al pòble,[4] prepausant un vast programa de reformas socialas e societalas dins sas Observacions patrioticas.[5] Aqueles escrits son seguits d'autras novèlas brocaduras adreçadas als representants de las tres principalas legislaturas de la revolucion, als clubs patriotics e a mai d'una personalitat dont Mirabeau, Lafayette e Necker qu'admira particularament. Sas posicions son totjorn plan pròchas de las dels convidats del salon d'Auteuil de Dame Helvétius, l'esposa del filosòf Adrien Helvétius. S'opausant a una lei de març de 1793 sus la repression dels escriches, Olimp denóncia lo fait que la lei contravenga als principis republicans. Redigís alara un manifèst d'inspiracion federalista, entitolat «las tres urnas o la salutacion de la patria, per un viatjaire de l'aire». Foguèt arrestada e deferida al tribunal revolucionari lo 6 d'agost de 1793 ont es acusada per las posicions qu'a presas[6]
Es embarrada dins la preson de l'abadiá de Saint-Germain-des-Prés, demandant de badas un tractament adeqüat. Enviada a la Fòrça pichona, partejèt una cellula amb Madame de Kolly, una femna emprenhada ja condemnada a mòrt. En octobre segon, obten un transferiment a la pension de Madame Mahay, mena de preson per ricas ont lo regim carceral èra mai clement e tolerant e ont, se ditz, auriá agut una ligason amb un autre detengut. Olimp la convenç de temptar de s'evadir, mas preferís seguir la via legala en opausant las pesugas acusacions portadas contra ela, reclamant publicament la demarcha de doas manifèstas plan coratjós qu'a capitat a far sortir clandestinament de preson.
Traduita en justícia lo matin del 2 de novembre, quaranta uèit oras solament après l'execucion de sos amics girondins, foguèt condemnada a mòrt. Al contra de çò qu'escriviá al sègle seguent coma lo biograf postum Jules Michelet, los testimoniatges de l'epòca afirman que montèt al cadafalc sens cap de crenhença, amb fòrça coratge e de la dignitat.[7] Sa darrièra letra es adreçada a son filh, l'adjudant general Aubry de Gouges, que l'a ignorada de crenhença d'èsser perseguit. Dins sa Declaracion dels Dreits de la Femna, reïtèra: «Aital coma las femnas an lo dreit de montar sul cadafalc, devon tanben aver lo dreit de montar a las mai autas cargas». Mas lo procuraire de la Comuna de París, Pierre-Gaspard Chaumette, dins son discors als republicans, s'èra trufat de sos prepauses e s'èra felicitat de la condemnacion a mòrt, meritada segon el, non seriá- pas çò que perque aviá oblidat "las vertuts que convenián a son sèxe".
Olimp es inumada al cementèri de Magdalena.
Òbras modificar
Teatre en lenga francesa:
- l'Esclavage des Noirs ou l'heureux naufrage (1786)
- L'Homme généreux (1786)
- Les Démocrates et les aristocrates, ou les curieux du champ de Mars (1790)
- La Nécessité du divorce (1790)
- Le Couvent, ou les vœux forcés (1790)
- Mirabeau aux Champs Élysées (1791)
- La France sauvée, ou le tyran détrôné (1792)
- L'Entrée de Dumouriez à Bruxelles, ou les vivandiers (1793)
- Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne (1791)
Referéncias modificar
- ↑ 1,0 et 1,1 Muñoz Páez, Adela, p. 223-225.
- ↑ de Gouges, Olympe; Sylvie Chalaye & Jacqueline Razgonnikoff. L'Esclavage des Nègres : version inédite du 28 décembre 1789 suivi de Réflexions sur les hommes nègres. París: L'Harmattan, febrièr de 1788 (Autrement Même).
- ↑ Réponse au Champion américain, ou Colon très aisé à connaître, 18 de genièr de 1790.
- ↑ Olympe de Gouges, op. cit., p. 69.
- ↑ Ibidem, op. cit., p. 73.
- ↑ Ibidem, op. cit., p. 167.
- ↑ Ibidem, op. cit., p. 184.
Bibliografia modificar
- Blanc, Olivier. Olympe de Gouges. París: Syros, 1981.
- Muñoz Páez, Adela. Sabias. La cara oculta de la ciencia (en espanhòl). Penguin Random House, 1 de març de 2017. ISBN 9788499927022.