Wikipèdia

Mendelevi

Lo mendelevi (simbòle quimic : Md) es l'element quimic de numèro atomic Z = 101. Obtengut artificialament a partir de l'einsteini, foguèt descubèrt en lo 1955 dins un accelerator de particulas de l'Universitat de Califòrnia. Aquel element es radioactiu e lo sieu isotòpe mai estable a un periòde radioactiu de l'òrdre dau mes. Lo mendelevi non es present dins la natura e non a d'aplicacions conoissudas.

Istòria modificar

 
Fotografia dau ciclotron de 60 poces utilizat per la descubèrta dau mendelevi.

La descubèrta dau mendelevi foguèt l'òbra d'una còla constituida d'Albert Ghiorso (1915-2010), de Bernard G. Harvey (1919-2016), de Gregory R.Choppin (1927-2015), de Stanley G. Thompson (1912-1976) e de Glenn T. Seaborg (1912-1999) dins lo quadre de recèrcas sus l'irradiacion de nuclèus de plutòni emb de neutrons per formar d'actinides mai pesucs[1]. Per aquò, avian a disposicion lo ciclotron de 60 poces dau Berkeley Radiation Laboratory. La descubèrta si debanèt lo 19 de febrier dau 1955 après lo bombardament de nuclèus d'einsteini e l'observacion de reaccions de fission espontanea qu'èran necessariament lo resultat de la fragmentacion de nuclèus de mendelevi[1]. L'isotòpe detectat èra lo mendelevi-256.

Lu cercaires a l'origina de la descubèrta decidèron de nomar l'element noveu « mendelevi » en onor dau quimista Dmitri Mendeleïev (1834-1907), lo paire de la taula periodica. Totun, aquò non foguèt simple car, en plena Guèrra Freja, prepausar lo nom d'un Rus èra problematic[1]. Totun, Seaborg obtenguèt l'acòrdi dau govèrn american e l'Union Internacionala de Quimia Pura e Aplicada (IUPAC) acceptèt lo nom en lo 1955 emb lo simbòl « Mv » que foguèt cambiat en lo 1957 per « Md »[2][3].

Dins lo corrent de la segonda mitat dau siècle XXen, lu isotòpes 245 a 260 foguèron descubèrts. Lu mai leugiers foguèron produchs a partir dau bombardament de nuclèus de bismut-209 emb de nuclèus d'argon-40. Lu isotòpes 248 a 253 son eissits dau bombardament de nuclèus de plutòni (239Pu e 240Pu) ò d'americi (241Am e 243Am) emb de nuclèus de carbòni (12C e 13C) ò d'azòt (14N e 15N). Lu isotòpes 254 a 258 foguèron produchs en bombardant d'einsteinci emb de particulas alfa. Enfin, l'isotòpe 259 es un produch de la desintegracion dau nobeli-260 e l'isotòpe 260 es lo resultat dau bombardament de l'einsteinci-254 emb d'oxigène-18[4].

Proprietats fisicoquimiqui modificar

Proprietats fisiqui modificar

Dins li condicions ordinari de pression e de temperatura, lo mendelevi es un metau mau conoissut. Lo sieu ponch de fusion es estimat a 827 °C[5] e la sieu massa volumica entre 9,6 e 11 g.cm-3[6].

Proprietats quimiqui modificar

Coma per la màger part dei actinides, la quimia dau mendelevi es mau conoissuda. Lu nombres d'oxidacion +II e +III son estats estudiats. L'estat +I es estat senhalat, mai la sieu existença non es confirmada[7]. L'estat +III predomina en solucion aquoa, mas es possible d'obtenir l'estat +II per reduccion. Lo potenciau estandard associat a aquela reaccion si situa entre -0,10 e -0,21 V[7][8].

En lo 1973, de scientifics rus declarèron l'observacion de mendelevi(I) per reduccion emb lo samari(II). Segon aquela publicacion, lo mendelevi(I) a un comportament similar a aqueu dau cèsi(I). Totun, lu autru laboratòris non capitèron de tornar produrre aquelei observacions[7]. En teoria, l'existença de l'estat d'oxidacion +IV es finda possibla emb un potenciau E°(Md4+→Md3+) egal a 5,4 V, mas aquel estat non es encara estat observat[7].

Isotòpes modificar

Article principal : Isotòpes dau mendelevi.

En lo 2023, 16 isotòpes dau mendelevi, dau 245Md au 260Md, son estats identificats e 5 isomèrs nuclears[9][10]. Son toi radioactius e solament doi isotòpes an una mieja vida superiora a 6 h : lo mendelevi-258 (51,5 j) e lo mendelevi-260 (27,8 j). Per aquela rason, lo mendelevi non existisse dins la natura.

Produccion modificar

La produccion de mendelevi es fòrça redusida car aquel element non a d'aplicacions. La fabricacion de mendelevi es donc unicament realizada per de cercaires en vista de l'estudiar. Aquò necessita un accelerator de particulas e l'isotòp 256 es lo mai produch car son procès de produccion, per bombardament de nuclèus d'einsteini-253 per de particulas alfa, ben mestrejat.

Lu nuclèus tocats per lo bombardament an un movement de reculament e s'alunchan de l'einsteini. Aqueu fenomèn pòu èsser utilizat per depausar lo mendelevi sus una fuèlh fin de metau (berilli, alumini, platin ò aur). Aquò facilita la separacion dau mendelevi e permet de tornar utilizar l'einsteini. D'efècte, la dissolucion dau fuèlh per un acid, la coprecipitacion dau mendelevi emb lo fluorur de lantan e l'utilizacion d'una colona de separacion permèton de purificar lo mendelevi sensa dificultat particulara[11].

Toxicologia modificar

La toxicitat dau mendelevi es mau conoissuda car la sieu produccion es estat limitada. Totun, es un element fòrça radioactiu e un limit superior d'exposion es estat fixat a 6 000 Bq ò 16,5 pg per la Comission Internacionala de Proteccion Radiologica[12]. Sa manipulacion necessita donc de respectar un quadre estricte de radioproteccion.

Annèxas modificar

Ligams intèrnes modificar

Bibliografia modificar

  • Robert J. Silva, « Fermium, Mendelevium, Nobelium, and Lawrencium », The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements, Springer, 2006.

Nòtas e referenças modificar

  1. ↑ 1,0 1,1 et 1,2 Gregory R. Choppin, « Mendelevium », Chemical and Engineering News, vol. 81, n° 36,‎ 2003.
  2. ↑ Chemistry, Comptes rendus de la conférence IUPAC, 1955.
  3. ↑ Chemistry, Comptes rendus de la conférence IUPAC, 1957.
  4. ↑ Robert J. Silva, « Fermium, Mendelevium, Nobelium, and Lawrencium », The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements, Springer, 2006, pp. 1630-1633.
  5. ↑ David R. Lide, CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press Inc., 2009, 90a edicion.
  6. ↑ Jean-Marc Fournier, « Bonding and the electronic structure of the actinide metals », Journal of Physics and Chemistry of Solids, vol. 37, n° 2,‎ 1976, pp. 235–244.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 et 7,3 Robert J. Silva, « Fermium, Mendelevium, Nobelium, and Lawrencium », The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements, Springer, 2006, pp. 1635-1636.
  8. ↑ Atsushi Toyoshima, Zijie Li, Masato Asai, Nozomi Sato, Tetsuya K. Sato, Takahiro Kikuchi, Yusuke Kaneya, Yoshihiro Kitatsuji, Kazuaki Tsukada, Yuichiro Nagame, Matthias Schädel, Kazuhiro Ooe, Yoshitaka Kasamatsu, Atsushi Shinohara, Hiromitsu Haba e Julia Even, « Measurement of the Md3+/Md2+ Reduction Potential Studied with Flow Electrolytic Chromatography », Inorganic Chemistry, vol. 52, n° 21,‎ 11 d'octòbre de 2013, pp. 12311–12313.
  9. ↑ G. Audi, A. H. Wapstra, C. Thibault, J. Blachot e O. Bersillon, « The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties », Nuclear Physics A, vol. 729,‎ 2003, pp. 3–128.
  10. ↑ M. Wang, G. Audi, A. H. Wapstra, F. G. Kondev, M. MacCormick, X. Xu et al., « The AME2012 atomic mass evaluation (II). Tables, graphs and references. », Chinese Physics C, vol. 36, n° 12,‎ 2012, p. 1603–2014.
  11. ↑ Lo mai simple es d'utilizar un fuèlh d'aur e d'aiga règia coma acid per debutar lo procès.
  12. ↑ Lothar Koch, « Transuranium Elements », dins Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley, 2000.
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Mendelevi&oldid=2395950 »