Joana d'Arc
| |
| Santa de la Glèisa Catolica Romana | |
| País: | França |
|---|---|
| Data de naissença: | vèrs 1412 |
| Luòc de naissença: | Domrémy, Lorena, França |
| Data de decès: | 30 de mai de 1431 |
| Luòc de decès: | Roan, Normandia, França |
Joana D'Arc (vèrs 1412, Domrémy - 30 de mai de 1431, Rouen) es una cap militara francesa de la premiera mitat dau sègle XV e una santa de la Glèisa Catolica Romana. Nascuda dins una familha de païsans de Lorena, capitèt de rescontrar Carles VII puei de dirigir l'armada francesa còntra lei fòrças d'Anglatèrra e de Borgonha pendent la Guèrra de Cent Ans. Entre 1429 e 1430, ganhèt plusors batalhas permetent d'arrestar lei progrès anglés en direccion dau centre de França e de sacrar oficialament lo rèi Carles VII a Reims. Pasmens, après aquelei succès, foguèt capturada e liurada ais Anglés qu'organizèron un procès per mascariá e la condamnèron au lenhier. Foguèt cremada a Rouen en 1431.
Maugrat sa mòrt, son accion permetèt lo redreiçament decisiu de la situacion militara francesa durant la Guèrra de Cent Ans qu'anava s'acabar per la victòria finala de Carles VII en 1453. Après lo succès francés, son procès foguèt annulat per lo papa Calixte III en causa d'irregularitats tre 1456 e un jutjament novèu li donèt l'estatut de martir. Dins lo corrent dau desvolopament dau nacionalisme francés au sègle XIX, Joana d'Arc e son accion dins lo sauvament de l'unitat de França en fàcia d'Anglatèrra venguèt l'objècte de divèrsei mites. A partir de 1869, lei Catolics francés, sostenguts per unei grops politics dau país, demandèron sa canonizacion que foguèt prononciada en 1920.
Naissança, jovença e educacion modificar
.jpg)
Joana d'Arc es probablament nascuda vèrs 1412 en la bastida familhala de son paire, situada a costat de la glèisa de Domrémy, vilatge dei marchas de Champanha, de Bar e de Lorena. Son paire èra dich Jacques d'Arc e sa maire Isabelle Romée. Lo pareu teniá cinc autreis enfants. Durant sa jovença, Joana foguèt descricha coma fòrça piosa. Lei testimònis de sei vesins durant sei procès raportan que Joana realizava de trabalhs coma leis activitats domesticas, lo filatge de la lana e dau canebe, e ajudava per lei meissons e, de còps, per la gàrdia dau bestiau. D'un biais generau, son enfança foguèt pas diferenta d'aquelei deis autrei filhas dau vilatge.
Se fau notar que la preséncia de la particula dins son nom indica ren a prepaus d'una origina nobla car una particula pòu èstre utilizada tant per de roturièrs o de nobles. De mai, dins lei documents contemporanèus, lo nom de la familha es escrich d'unei biais diferents coma Day, Tare o encara Tarc.
Contèxte politic modificar
.png)
A la naissança de Joana d'Arc, lo reiaume de França èra fòrça afeblit per la foliá dau rèi Carles VI e la guèrra civila entre Armanhac e Borgonha. Aquela situacion permetèt ais Anglés d'Enric V d'atacar lo nòrd de França. Lo 25 d'octòbre de 1415, sei fòrças destruguèron l'armada reiala francesa a Azincourt[1]. Puei, enregistrèron mai d'un succès coma la presa de París e la signatura de la patz de Troyes en 1420 que li permetèron de venir l'eiretier oficiau dau rèi Carles VI. Una aliança ambé Borgonha permetèt de s'aparar còntra tota menaça venguda de l'èst.
En 1422, a la mòrt quasi simultanèa de Carles VI e d'Enric V, lei partits francés e anglés poguèron proclamar rèi sei pretendents : Enric VI per leis Anglés e lei Borgonhés e Carles VII, replegat a Borges, per lei Francés. Aquò entraïnèt una division territòriala dau Reiaume de França entre un nòrd ocupat per leis Anglés, un èst tengut per lei Borgonhés e un sud totjorn gardat per lei Francés.
Carriera militara modificar
La carriera militara de Joana d'Arc foguèt relativament brèva que durèt de 1429 a 1430. Pasmens, maugrat sa revirada finala e sa captura, ocupèt una plaça importanta dins lo redreiçament francés dei darriereis ans de la guèrra gràcias au succès decisiu de sa campanha per liberar Orleans, arrestar la contra-ofensiva anglesa dins la vau de Léger e permetre lo sacre de Carles VII a Reims.
« L'Apèu » modificar
Vèrs 1425, dins lo contèxte de la revirada francesa de la patz de Troyes, Joana comencèt d'ausir de votz d'àngels e de sants li donant l'òrdre d'anar en França per expulsar leis Anglés e sacrar lo daufin Carles VII a Reims. Espaurida e persuadida que son sèxe e son temps rendián aquela mission impossibla, assaièt de resistir a aquel apèu. Pasmens, lei votz venguèron mai importantas après lo començament dau sètge d'Orleans e Joana finiguèt per fisar son secrèt a son cosin que la conduguèt pròche de Robert de Baudricourt, capitani de Vaucouleurs. Après un premier refús, acceptèt de li donar una espasa e una escòrta per anar a la fortalesa reiala de Chinon.
Presentacion au rèi Carles VII modificar
Abilhada de vèstits d'òme sus lo conseu de sei votz, Joana e son escòrta agantèron Chinon lo 23 de febrier de 1429. Lo rèi acceptèt de la recebre en causa d'una profecia annonciant la pèrda dau reiaume en causa de l'accion d'una frema, probablament Elisabeta de Bavièra, e son sauvament per una verge. Escondut entre lei membres de sa Cort, Carles VII foguèt pasmens reconegut per Joana que capitèt de lo convéncer de sa legitimitat après una entretenança secrèta.
Puei, Joana deguèt faciar una comission de teologians pendent tres setmanas. Confiermèron l'autencitat de sa fe e un grop de matronas verifiquèt de son caire sa virginitat per demostrar son abséncia de relacions amb un demòni. Foguèt donc autorizat d'anar a Tors. I recebiguèt una espasa e una armadura e Carles VII la mandèt vèrs Orleans amb un convòi d'avitalhament.
La liberacion d'Orleans e la campanha sus Léger modificar
Sota la direccion de Joana d'Arc, lei tropas reialas formant lo convòi d'avitalhament arribèron dins la region d'Orleans en abriu de 1429. Lo 29, capitèron d'intrar dins la ciutat onte foguèron aculhidas per Jan d'Orleans, futur còmte de Dunois, e una fòga estrambordada. Joana ganhèt pauc a pauc la fisança dei capitanis comandant la garnison e motivèt lei soudats francés constrenhent leis Anglés a la retirada après una tièra d'assauts replegats lei 7 e 8 de mai. Après aqueu succès defensiu, foguèt cargada de la presa dei plaças tengudas per leis Anglés a l'entorn d'Orleans amb una armada dirigida per lo duc d'Alençon.
Dins lo corrent dau mes de junh, lei Francés capitèron de conquistar Jargeau lo 12 onte foguèt capturat lo duc de Suffolk, lo pònt de Meung lo 15 e Beaugency lo 17. Puei, lo 18, l'armada de secors anglesa de John Fastolf (5 000 combatents) foguèt anientada per solament 2 000 òmes a Patay. Aquela campanha sus Léger marquèt ansin lo començament dau redreiçament francés. Leis Anglés i perdiguèron de milièrs de soudats, especialament au sen de son còrs d'elèit d'arquiers, e sa reputacion d'invencibilitat. Enfin, foguèron pas capables de mandar de renfòrç per empachar l'avançada de Carles VII vèrs Reims.
La campanha vèrs Reims e lo sacre dau rèi modificar
Gràcias au succès de la campanha de Léger e au sostèn entosiasta d'aquelei qu'èran convencuts per l'aspèct miraculós de son aventura, Joana capitèt de constrénher lo Conseu Reiau d'acceptar l'organizacion d'una expedicion vèrs Rems per sacrar oficialament lo rèi Carles VII. Gràcias a la diplomacia reiala, que capitèt de neutralizar lei fòrças de Borgonha[2], l'armada francesa partiguèt de Gien lo 29 de junh de 1429 e rescontrèt gaire d'oposicion. Troyes capitulèt lo 10 de julhèt, Chalons lo 14 e Reims lo 16. Lo 17, se debanèt lo sacre de Carles VII que demostrèt sa legitimitat e obtenguèt rapidament lo raliment de divèrsei províncias.
Lo sètge de París e sa captura modificar
Après lo succès de Reims, Joana d'Arc e Carles VII s'opausèron sus la politica d'adoptar. La premiera desirava contuniar l'ofensiva militara còntra leis Anglés dins la region de París. Pasmens, lo segond preferiguèt d'en premier negociar la patz ambé Felipe de Borgonha per rompre l'aliança entre Borgonhés e Anglés. En consequéncia, Joana d'Arc veguèt sei mejans militars demenir après la dispersion de l'armada reiala lei 21 e 22 de setembre de 1429. Son ataca còntra París foguèt donc rebutada e Joana i foguèt bleçada per una sageta. Puei, son expedicion còntra La Charité-sur-Loire s'acabèt tanben per una revirada en decembre de 1429 maugrat la conquista de Saint-Pierre-le-Moûtier. Aquelei desfachas afebliguèron un pauc son prestigi mai empachèron pas lo rèi de li donar sei letras de noblesas lo 24 de decembre.
En abriu de 1430, obtenguèt lo drech de participar ais operacions còntra Melun, Lagny e Senlis. Pasmens, poguèt pas evitar la capitulacion de Soissons. Assaièt donc sauvar Compiègne onte capitèt d'intrar ambé de renfòrç lo 23 de mai. Pendent la serada, decidiguèt de menar un assaut còntra lei Borgonhés que deguèron recular. Dins aquò, l'arribada de tropas anglesas inversèt l'eissida de la batalha. La panica entraïnèt la retirada dei Francés e Joana foguèt capturada per un arquier picard au servici d'un chivalier borgonhés que la donèt tanlèu a Jan de Luxemborg. Aqueu darrier la vendiguèt ais Anglés.
Procès e execucion modificar
Après sa captura, leis Anglés decidiguèron d'eliminar d'un biais resclantissant una enemiga jutjada tróp perilhosa. Coma lei populacions de l'epòca èran fòrça religiosas, foguèt donc decidit de demostrar que sei visions èran faussas e inspiradas per un demòni avans de l'executar. Per aquò, un procès religiós trucat foguèt organizat que s'acabèt per de condamnacions multiplas (mascariá, eresia...) e una condamnacion au lehier.
Lo tribunau modificar
Per dirigir lo tribunau cargat de jutjar Joana d'Arc e s'assegurar dau resultat de sei deliberacions, lo duc de Bedford chausiguèt Pierre Cauchon qu'èra un òme de fisança deis Anglés e qu'aviá una legitimitat sufisenta per reünir un tribunau religiós. D'efèct, partisan dei Borgonhés dempuei 1413, venguèt un sostèn fòrça decidit deis Anglés a partir de 1420. Èra tanben un membre famós de l'Universitat de París e l'evesque dau diocèsi de Beauvais onte Joana foguèt capturat. Poguèt donc se declarar competent per menar lo procès e obtenir lo drech de desplaçar lo sèti dau tribunau a Rouen car lei Francés l'avián caçat de sa vila. Per compausar lo rèsta dau tribunau, Cauchon cridèt Jean Lemaître, vice-inquisitor de França, Jean d'Estivet cargat de l'accusacion, Guillaume Manchon e Guillaume Colles, dos notaris cargats de la redaccion dei verbaus e un seissantenau de conselhers chausits entre de clercs o entre seis amics.
L'instruccion modificar
L'instruccion dau procès se debanèt dau 9 de genier au 26 de març de 1431 sota la direccion de Jean Beaupère puei de Jean de La Fontaine. Sensa avocat, Joana deguèt respòndre ai questions de l'accusacion. I mostrèt un esperit critic important. En particular, i afiermèt la realitat de sei votz e se mostrèt convencuda per l'autenticitat de sa mission. De mai, èra diferenta deis eretics qu'èran alora relativament nombrós en causa de la crisi deis institucions religiosas entraïnada per lei combats. Sa virginitat foguèt tanben confiermada per un grop de matronas.
Finalament, 70 accusacions foguèron formuladas còntra ela. Lei principalas èran l'imaginacion messorguiera d'aparicions e de revelacions divinas, lo pòrt de vèstits masculins e lo refús de reconéisser l'autoritat eclesiastica terrèstra (aviá contestat la legitimitat dei magistrats cargats de son procès).
La condamnacion e l'execucion modificar
Lo procès comencèt oficialament lo 23 de febrier de 1431 e l'accusasion i foguèt presentada lo 28 de març per Jean d'Estivet. En fàcia dei refutacions de Joana, un resumit de 12 articles, que son contengut li foguèt pas presentat, foguèt finalament adoptat lo 2 d'abriu. Lei jutges decidiguèron donc d'utilizar la tortura per obtenir d'avoacions. Lo 9 de mai, un premier assai mau capitèt car Joana signèt un acte de retractacion anticipada deis elements dichs sota la tortura. En revènge, lo 24, una ceremonia d'exposicion publica lònga, umilianta e escagassanta permetèt a Pierre Cauchon d'obtenir la signatura d'una formula d'abjuracion. Joana i reconoguèt seis errors, especialament lo pòrt de vèstits d'òmes. Foguèt donc condamnada a perpetuitat.
Foguèt donc tornarmai remesa ais Anglés. Dins de circonstàncias mau conegudas (lei soudats anglés li aurián donat solament de vèstits masculins), Joana se retractèt lo 27 de mai e foguèt declarada eretica e relapsa lo 29. Aqueu còp, foguèt condamnada au lenhier e cremada lo 30 a Rouen. Per s'assegurar que venguèt pas l'objècte d'un culte popular, son còrs e sei rèstas foguèron brutlats tres còps e lei cendres escampilhadas en Sèina.
La revision dau procès e la canonizacion modificar
Après la disparicion de Joana d'Arc, son procès se revirèt còntra seis autors. D'efèct, Joana venguèt un mite popular e un martir per la populacion francesa. La realizacion de sei profecias de desfacha anglesa en 1453 li donèt un prestigi immens e entraïnèron rapidament la revision de son procès de 1431.
La reabilitacion modificar
Après una premiera enquista sensa resultat en 1452, Joana d'Arc anava venir l'objècte d'un procès de reabilitacion demandat per sa maire e ordonat per lo papa Calixte III. Un segond procès foguèt donc organizat a Rouen a partir de decembre de 1455. La màger part dei caps dau premier procès èran ja mòrts e la revision s'acabèt donc aisament per una senténcia de reabilitacion lo 7 de julhèt de 1456, publicament prononciada per l'arquevesque de Reims.
Lei mites modificar
Durant sa vida e leis ans après sa mòrt, Joana es venguda l'imatge dau sentiment nacionau francés e de l'esperança de la populacion francesa alassada per la guèrra e generalament desirosa de veire la victòria dau rèi Carles VII. Tre 1429, de testimònis li rendiguèron omatge. Après la guèrra, venguèt una eroina e un membre major dau mite fondator de França que sa remembrança foguèt regularament utilizada. Ansin, au sègle XVI, venguèt una eroina catolica pendent lei guèrras de religion francesas. Après un declin relatiu ai sègles XVII e XVIII, lo nacionalisme francés dau sègle XIX va la confeirmar, magerament pendent lei guèrras còntra Alemanha, son estat d'eroina nacionala e santa. D'efèct, lei partits d'esquèrra foguèron generalament sensibles a seis originas popularas e lei partits de drecha insistèron mai sus sei costats religiós e salutós per lo país pendent un periòde de crisi.
La canonizacion modificar
A partir de la fin dau sègle XIX, l'importància dau mite de Joana d'Arc en França entraïnèt la demanda de sa canonizacion per d'òmes politics francés sostenguts per una partida granda de la populacion. Dins aquò, en causa dei crisis diplomaticas entre França e Vatican au començament dau sègle XX (lèi de separacion de l'Estat e de la Glèisa en 1905...), lo procès de canonizacion foguèt lòng. En 1909, Joana foguèt beatificada e finalament canonizada en 1920. Venguèt tanben una Santa Patrona segondària de França. A l'ora d'ara, fa partida dei sants pus populars de la Glèisa Catolica.
Consequéncias de son òbra modificar
Lei consequéncias principalas de l'òbra de Joana foguèron militaras e, subretot, politicas. D'efèct, sei victòrias, especialament la fin dau sètge d'Orleans, permetèron d'arrestar l'avançada anglesa vèrs lo sud. Permetèron tanben de destrurre lo mite de l'invencibilitat dei soudats anglés e de tornar motivar la populacion e lei soudats francés. Pasmens, lei consequéncias politicas dau sacre de Carles VII foguèron encara mai importantas car permetèron de confiermar la legitimat dau rèi, d'annular lo tractat de Troyes donant lo reiaume de França a la dinastia anglesa e d'acomençar la rompedura de l'aliança entre Anglatèrra e Borgonha. Ansin, a partir d'aquela rompedura en 1436, leis Anglés foguèron obligats de se defendre e foguèron pauc a pauc rebutats per una armada francesa ben organizada e dirigida per lei capitanis de Carles VII que la màger part aviá combatut ambé Joana d'Arc.
Bibliografia modificar
Nòtas e referéncias modificar
- ↑ La batalha d'Azincourt fa partida dei tres desfachas majoras de França durant la Guèrra de Cent Ans. D'efiech, en despiech d'una superioritat numerica marcada (de 12 000 a 36 000 òmes còntra solament 6 000 a 9 000), lei Francés foguèron chaplats per lei tirs deis arquiers anglés e perdiguèron 6 000 combatents còntra mens d'un milier dins lo camp advèrs.
- ↑ L'aliança entre Anglatèrra e Borgonha èra estat fragilizada per una tièra d'escaramochas e será finalament rompuda en 1436.