Joan-Baptista Foucaud
Joan-Baptista Foucaud, nascut lo 5 d'abril de 1747 a Limòtges e defuntat lo 14 de genièr de 1818 a Limòtges, èra un revolucionari e un poèta lemosin. Es conegut per aver adaptat en occitan nombrosas faulas de La Fontaine.
Enfància e jovenesa modificar
Joan-Baptista Foucaud, sovent sonat Joan Foucaud, es nascut a Limòtges lo 5 d'abril de 1747. Son paire, Germain Foucaud, èra un mercadièr limotjaud, borgés pauc fortunat. Joan Foucaud es escolan a l'escòla dels Jacobins, situada alara dejós de l'actuala glèisa Santa Maria a Limòtges. I estúdia las bèlas-letras e la filosofia. Escolan brilhant, s'apassiona subretot per la teologia, l'istòria, las lengas viventas, la botanica e subretot per las matematicas. Remarcat per sos mèstres, se laissa convéncer de tornar dins lor òrdre e ven preire. Joan Foucaud se fa predicador e sos talents d'orator atrason a sos presics fòrça nombroses fidèls, dins diferentas glèisas de la vila.
Carrièra politica modificar
Lo paire Foucaud aderís fòrça d'ora a las idèas liberalas. Es, tre la debuta de la Revolucion francesa, causit coma aumonièr de la Garda nacionala a Limòtges.
Es durant la Fèsta de la Federacion de Limòtges, lo 14 de julhet de 1790, que Foucaud fa realament son intrada dins lo païsatge politic limotjaud. I celèbra la messa davant una multitud densa reünida plaça Tourny.
Foucaud es membre d'un club de jacobins limotjaud, la Societat dels Amics de la Constitucion, dont foguèt lo secretari puèi lo president, e subretot l'un dels mai grands oradors. Al moment que la lei de constitucion civila del clergat dividís l'opinion publica, Foucaud fa un discors qui li val una longa querèla amb lo sénher de Montbrial, professor de teologia. Los dos òmes s'afrontan durant de setmanas per corrièrs e imprimits interpausats. Foucaud avança la tèsi que l'organizacion civila del clergat es una causa anciana e aprovada dempuèi de temps, e mençona coma argument un passatge del concili de Calcedònia. Lo sénher de Montbrial respond que Foucaud a inventat un passatge que non es pas jamai estat escrit, çò que Foucaud es obligat de reconéisser durant una comparucion davant lo grafièr secretari de la municipalitat.
Quand, jos la Terror, lo culte catolic e lo clergat son atacats, Foucaud tòrna definitivament e oficialament dins la vida civila. Ven rapidament un ferotge opausant al clergat e, mai largament, a la religion. Parodiant lo Credo dins lo Journal de la Nauta Vinhana del 27 de frimaire de l'an II, Foucaud escriu « Cresi la sobeiranetat e a la tota-potestat del pòble francés, sol artesan de la libertat... Cresi a la necessitat de las mesuras revolucionàrias, a la mòrt de totes los emigrats, a l'arrestacion de totes los nòbles, a la deportacion de totes los preires... ».
Lo 30 de brumaire de l'an II, Foucaud pronóncia al club dont es membre un fòrça violent requisitòri contra los preires, que conclutz aital : « La lei serà totjorn sufisenta per dirigir los bons ciutadans, e, per conténer los marrits, cal pas que la guilhotina ».
Foucaud serà, dins lo corrent de sa carrièra, jutge de patz puèi pagaire del departament. Serà egalament professor de bèlas-letras a l'Escòla centrala del departament de la Nauta Vinhana.
Joan Foucaud foguèt l'un dels principals propagators e defensors de las idèas revolucionàrias a Limòtges e en Lemosin, autanplan dins cèrtes de lors excèsses. Foguèt descrit per nombre de sos contemporanèus, amics o enemics, coma un brilhant orador, viu, emportat, intelligent, de còps que i a violent. Es dit pasmens que non usèt pas jamai de la violéncia fisica el meteis, qu'èra puslèu un òme de discors qu'un òme d'accion.
Òbra literària modificar
En las vint darrièras annadas de sa vida, Joan Foucaud, fòrça pauc fortunat malgrat sa brilhanta carrièra de foncionari, es deprimit per la dispersion de las idèas revolucionàrias e l'aveniment de Napoleon. Viu de mai en mai reclús en çò d'el e repren gost a la literatura, que son engatjament politic li aviá fach abandonar durant nombrosas annadas. Foucaud ven membre de la Societat d'agricultura, de las sciéncias e de las arts de Limòtges, societat sabenta locala.
S'apassiona per las Faulas de La Fontaine, que legís e relegís. Desirós de far partejar amb lo pòble lemosin la beltat e los ensenhaments d'aquelas faulas, decidís de las adaptar en occitan lemosin. Lo 7 de decembre de 1808, presenta doas de sas adaptacions durant una session de la societat sabenta dont es membre. L'assemblada es conquistada.
Rapidament, en 1809, pareis en çò de J-B Bargeas (imprimaire-librari a Limòtges) un recuèlh de faulas en dos tòms jol títol Quelques fables choisies de La Fontaine mises en vers patois limousin (Qualques faulas causidas de La Fontaine mesas en verses pateses lemosin).
S'agiguèt pas d'una traduccion de las faulas de La Fontaine, mas d'una veritabla adaptacion, en cèrts cases autanplan d'una reescritura. Foucaud adapta perfèctament aquelas faulas a l'esperit del pòble lemosin, mai plus, en sa lenga. Contràriament a La Fontaine, Foucaud contextualiza las faulas. Las situa en de luòcs limotjauds e lemosins reals (cementèri de Louyat, barri de Montmalhièr, la montanha de Grandmont, los bòscs de la Bastida...). Va fins a nomenar cèrts protagonistas, coma aquel lapidaire en çò de qui lo gal pòrta la pèrla qu'a trobada (Lo Gal e la Pèrla), e que Foucaud sona Blanchard (nom d'un joielièr limotjaud de l'epòca).
D'unes an recriminat a Foucaud d'aver usat dins sas fablas d'un occitan lemosin corrent, de còps que i a leugièr o quitament francizat, puslèu que d'aver utilizat una lenga anciana e refinada, aquela dels trobadors. Mas es probablament conscientament qu'o faguèt, que voliá s'adreçar al mai grand nombre e non a qualques iniciats. Son libre aguèt çaquelà un immens succès, e se trobèt rapidament, e durant mantas decadas, dins un grand nombre de foguièrs pageses del Lemosin ont, a la velhada, s'agradava lo monde de legir a votz nauta aqueles tèxtes sovent amusants e plens de bon sens.
Jean Foucaud a adaptat ochanta una faulas de La Fontaine, publicadas integralament en çò de Ducourtieux (editor limoutjaud) en 1849.
Foucaud compausèt egalament mantas cançons en occitan, fòrça popularas al sègle XIX, coma Lo pa (La patz) o Ente soun tou quî gentei drôlei ? (Ente son tots aquels polits dròlles?).
Una avenguda de Limòtges pòrta son nom.
Fin de vida modificar
Joan Foucaud visquèt tota la fin de sa vida (sas annadas d'escritura) dins un ostal siti davant la pòrta principala de la catedrala de Sent Estève de Lemòtges/ Aquel ostal ancian èra aisidament reconeissable perque possedissiá una torre, que los limotjaus apelèron, fins a sa destruccion dins las annadas 1860, la « torre Focaud ».
Vengut vièlh, Foucaud i recebèt encara qualques estudiants, abans d'i viure totalament reclús sas darrièras annadas. Mentre qu'èra sus son lièch de mòrt, l'avesque de Limòtges en persona lo venguèt confessar. Non se sap pas tant Foucaud rancurèt, durant aquela confession, sas posicions anti-clericalas e anti-religiosas durant la Revolucion, recebèt de tot biais d'obsèquis religioses.