Epicur
Epicur (Ἐπίκουρος Epicurus) (Samos, 341 abC- Atenas 270 abC) èra un filosòf de la Grècia antica. Es un personatge fòrça singular e disputat de la filosofia ellenica. De son òbra, coneishem sonque una part infima transmesa per Diogènes Laerci dens lo libre X de sas Vidas, doctrinas e senténcias deus filosòfs illustres.
Biografia modificar
Alara que nasquèt a Samos èra lo filh d'un atenenc del nom de Neoclés establit dins l'illa. La maire se disia de Carestrata. Visquèt a Samos fin a18 ans e aprèp anèt a Atenas (323 abC]) benlèu a l'escòla de Xenocrates de Calcedònia, pasmens qu'Epicur el meteis o neguèt. Disciple de Nausifanes, seguèt las idèas de Democrit. Quand esclatèt la Guèrra de Lamia quitèt Atenas per Colofon ont alara viviá son paire, e i venguèt ensenhaire. Pauc a pauc se concentrèt suls ensenhaments en la filosofia. Aprèp anèt a Mitilena e Lampsac ont ensenhèt pendent cinc ans. En 305 abC a 35 ans tornèt a Atenas e comprèt un ostal amb un jardin conegut coma Κῆποι Ἐπικούρου (Kí̱poi Epikoúron), al centre de la ciutat, ont establiguèt son escòla de filosofia e fondèt l'epicurisme. L'escòla foguèt coneguda coma "Lo jardin", perque èra situada dins lo jardin de son ostal atenenc. Demorèt a Atenas lo rèsta sa vida.
Aguèt fòrça disciples, e ajudèt sos fraires Neoclés, Caridem e Aristobol. Corniadés (Κορνιάδης) èra un filosòf grèc, amic intim d'Epicur, qu'es citat per Ciceron e Plutarc. Entre los disciples i aviá de femnas e d'esclaus.
Pensada filosofica modificar
Elaborèt una doctrina morala edonista, basada sus una filosofia naturala d'inspiracion atomista. Son òbra pus importanta conservada es la Letra a Menecèu, sintèsi de sas teorias sus la mòrt, lo plaser e la felicitat.
Epicur afirma que la filosofia es necessària per totòm, perque ensenha e prescriu lo camin de la felicitat, e perque es lo remèdi per los quatre grands mals de l'umanitat (tetrafarmac), que son:
- La paur dels dieus.
- La paur de la mòrt.
- La paur del destin.
- La paur de la dolor.
Uèi s'atribuís a Epicur la vision que totas les explicacions plausiblas d'un fach se las cal gardar, en oposicion a la vision del rasor d'Occam, aquela que prescriu de retenir l'explicacion mai simpla d'un fenomèn. L'idèa epicuriana de la multiplicitat deriva de la vision d'Epicur favorable als divèrses plasers, anant fins a l'excès e la diversitat.
Dividís la filosofia en tres grandas partidas:
- Logica
- Fisica
- Etica
Qualques idèas que desvolopèt Epicur son:
- Ataraxia: serenitat, abséncia de perturbacion de l'arma, condicion de la vida aürosa.
- Amistat: es la formula de la convivéncia, manifestacion de la sociabilitat coma lo plaser, l'amistat es un imperatiu natural, que nos desraba de l'egoïsme e nos projècta cap als autres, çò que nos cal per viure e sobreviure auroses.
- Divinitats: cal pas témer los dieus, perque aqueles intervenon pas dins la vida dels umans. Tanplan i a de providéncia divina: «L'òme es liure e la felicitat es dins sas mans.»
- Mòrt: cal pas témer la mòrt perque la mòrt es la privacion de sensacion e, alara, implica cap de dolor. Quand nosautres i sèm, la mòrt i es pas. Quand i serà la mòrt, nosautres i serem pas mai.
Logica modificar
La logica o canonica servís per descobrir la vertat. Epicur senhala l'importància de definir clarament la significacion dels mots e establís de canons o critèris que regisson las formas de coneissença:
- Las sensacions, que nos transmeton las informacions.
- Las anticipacions, interpretacions subjectivas del monde.
- Los afèctes (plaser e dolor), que nos orientan cap al ben e al mal.
Fisica modificar
Epicur adòpta la teoria atomista descricha per Democrit, e introduguèt un element de libertat dins l'instant eternal dels atòms, que nomena declinacion (parenklisis, clinamen a Lucrèci). Los atòms constituisson tot l'univèrs, las armas inclusas (sensacion, esperit, rason), que son, en consequéncias, materialas e morisson amb lo còs, per aquò nos cal pas témer la mòrt.
Etica modificar
Epicur remarca l'importància del còs coma fondament de l'existéncia e afirma que la felicitat de l'èsser uman consistís dins lo plaser. Aquel plaser es basat dins l'evitament de la dolor per mejan de l'automoderacion dels desirs.
La felicitat se capita per mejan de l'autosufiséncia de la persona (autarquia) e la mesurada de l'accion dels plasers naturals e necessaris, e se manifèsta dins l'ataraxia o serenitat de l'arma.
Per aténher aquel estat de serenitat, recomanda l'alunhament de la politica, l'indiferéncia davant los Dieus e la cultura de l'amistat.
Bibliografia modificar
- (ca) Oriol Farrés Juste. Epicur i l'esperança de la filosofia. Sabadell: 2005. Quadern de les idees, les arts i les lletres, número 152, pàgina 3.
- John M.Rist, Epicur Ref-llibre, ISBN 9788493660949
- Michel Onfray, Contre-histoire de la philosophie, tome I : Les sagesses antiques, Grasset (2006), ISBN 2-246-64791-6, p.177-224.