Clarmont-Ferrand
Clarmont-Ferrand[4][5][6] (prononciat localament [çɒʁˈmu fɒˈʁã], dins le lengatge literari Clarmont d'Auvèrnha,[7] escriut de còps Clarmont-Farrand;[8] en francés: Clermont-Ferrand) z-es la capitala istorica d'Auvèrnha e v-una de las dètz vialas mai grandas d’Occitània. Maitot z-es la prefectura dau departament dau Puèi de Doma.
La viala es mencionada per los grècs coma la capitala de la tribú daus arvèrnes (Arverni) davant de se desvolopar a l'epòca galloromana embei le nom d'Augustonemetum au sègle i aC. En tot relevar de la província de l'Aquitània Promèira, fuguèt subjècte aus pilhatges repetits de part daus pòbles qu'envasiguèron Gàllia, sobretot los vandals, los alans, los visigòts e los francs. La viala actuala de Clarmont-Ferrand resulta de la fusion de las doas vialas de Clarmont e de Montferrand en 1633.
Embei una aira urbana a l'entorn de 500 000 abitants, qu'es la mai grand viala dau nòrd d'Occitània e una viala joina e estudianta embei 40 000 estudiants.
Eraudica modificar
Blasonament: «D’azur embei la crotz de golas bordada d’aur, cantonada de quatre flors de lis dau mesme».[9]
Geografia modificar
Clarmont-Ferrand z-es una viala dau centre de l'Estat francés, chapluòc dau departament dau Puèi de Doma.
z-Es situada dins le Massís Centrau a una nautor de 410 mètre e z-es dominada per la Linha daus Puèis (una chadena de volcans sopits) que culmina a 900 mètres. A l’èst de Clarmont comença la plana de Limanha, banhada per le riu d’Alèir.
Clarmont z-es au rescontre de dos grands ais d'autoestradas: la A71 e la A75 (que relia Besièrs embei París) e l'ais Bordèu / Sant Estève / Lion (embei las A89 e A72).
Clima modificar
Le clima de Clarmont se caracteriza per una ben granda amplitud termica embei d'estius franc chauds e d'ivèrns ben freids.
La Linha daus Puèis arrèsta las niulas que vènon de l'oèst en tot alimentar coma aquò las fonts coma Volvic, e maitot en demenir la pluviometria de Clarmont d'Auvèrnha que z-es una de las mai bassas d'Occitània.
Istòria modificar
Clarmont d'Auvèrnha z-es mencionada per le geograf grèc Estrabon embei son nom gal: Nemossos.
Z-èra una viala daus Arvèrnes que vencèron (embei le chapdau gallés Vercingetorix) las legions romanas a rasa de Clarmont, vèrs Gergòia.
Conquestada fin finala par los romans, la viala prenguèt le nom d’Augustonemetum, en onor de l’emperaire August. Creissèt biaucòp e devenguèt una de las mai grandas vialas de Gàllia.
Au sègle V, fuguèt assetjada e conquestada par los visigòts que la conservèron jusca l'an 507, chaçats per los francs.
Au sègle IX, n-òm comenquèt d'apelar la viala Clarmont (de Clarus Mons, qui designava le chastèl qu'aparava la viala). Fuguèt atacada ben de còps per los vikings.
En 1095 le papa Urban II lai presiquèt la Promèira Crosada. La viala de Montferrand fuguèt presa en 1388 per Peiròt de Fontans, rotèir dau partit anglés.
Demografia modificar
|
Economia modificar
Transpòrts modificar
Ligasons exterioras modificar
Transpòrts urbans modificar
Administracion modificar
Clarmont z-es devesida en 6 cantons:
- Le canton de Clarmont-Ferrand 1 compta 22 250 abitants
- Le canton de Clarmont-Ferrand 2 compta 24 754 abitants
- Le canton de Clarmont-Ferrand 3 compta 24 644 abitants
- Le canton de Clarmont-Ferrand 4 compta 22 149 abitants
- Le canton de Clarmont-Ferrand 5 compta 27 135 abitants
- Le canton de Clarmont-Ferrand 6 compta 25 802 abitants
Patrimòni modificar
Clermont-Ferrand z-es classada viala d'art e d'istòria.
Edificis religiós modificar
- Nòstra Dama dau Pòrt : bastida au sègle XII e classada per l'UNESCO au Patrimòni Mondiau de l'Umanitat.
- Catedrala de Nòstra Dama de l'Assompcion
Monuments civils e luòcs remirables modificar
- Opèra Municipala
Cultura modificar
Espòrt modificar
Festenaus modificar
Musèus modificar
Relacions internacionalas modificar
Vilas embessonadas modificar
- Reialme Unit: Aberdeen.
- Reialme Unit: Salford.
- Alemanha: Ratisbona.
- Bielorussia: Gomel.
- Espanha: Uviéu.
Acòrdis de cooperacion modificar
Personatges celèbres nascuts modificar
- Apollinar de Clarmont, comte d'Auvèrnha
- Charles-Toina Ravel, poèta occitan de la Revolucion
- Blasi Pascal (1623-1662), filosòf, teologian e matematician
- Antòni Francés Marmontèl (1816-1898), pianista e pedagòg
- Édouard Michelin (1859-1940), inventor dau pneumatic desmontable
- Fernand Forèst (1851-1914), inventor dau motor de combustion intèrna
Articles connèxes modificar
Liams extèrnes modificar
Nòtas e referéncias modificar
Nòtas modificar
Referéncias modificar
- ↑ Còdi Oficial Geografic. [Consulta: 6 de genièr de 2019]
- ↑ Afirmat dins: répertoire géographique des communes. Data de consulta: 26 d'octobre de 2015. Ostal d'edicion: IGN.
- ↑ Afirmat dins: Populations légales 2021. Data de publicacion: 28 de decembre de 2023. Ostal d'edicion: Institut Nacional de l'Estatistica e dels Estudis Economics.
- ↑ Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana (en occitan) p. 54.
- ↑ Congrès permanent de la lenga occitana (CPLO). . Diccionari deus noms pròpis.
- ↑ Ros, Joan. «Régions et villes d'Auvergne et du Velay». A: L'auvergnat de poche (en francés). París: Assimil, 2002, p. 95 (Assimil évasion). ISBN 2-7005-0319-8.
- ↑ Bodon, Joan. Lo libre dels grands jorns. Tolosa: IEO edicions, 1964 e reedicions.
- ↑ Ros, Joan. Champeirada. IEO edicions, 2005, p. 31.
- ↑ Mestre, Jean-René; Roussel. Ruches et abeilles (architecture, traditions, patrimoine). Lonede (Noneta): Ed. Créer, 2005.