Es arawak son uns indians americans pròches dera cultura saladera (eth sòn nom proven d'un lòc dera còsta veneçolana aperat Saladero ). Aguest nom apera pas un pòble particular mès ua familha linguistica a la quau aperténhen plan de tribús dera Amazonas e enter es quaus es Kali'na o es caribs.

Es arawak s'escandiren pendent eth segle XVII dempús de lutar contra es colonizaires espanhòus

Cultura modificar

En 1500 es arawak eren dispersats per tota era Amazonia, es Antilhas Granes, es Bahamas, era Florida a es pareds des Andes. Es més coneguts des pòbles arawak son es Tainos que demoren principauments ena Ilha dera Hispaniola, en Puerto Rico e ena part oriental de Cuba. Es que viuiuen enes Bahames s'aperauen lucaians.

Se trata de pòbles neolitics que practicauen era agricultura , pesca e recolhiment més produsisen ua ceramica tipica plan decorada pera tecnica deth "adorno" e es peintures blanques, neres e aurios. Es pobles indians americans des Antilhas coneissien pas era escrivalha.

En eth periode més proche (800-900 aJC) enes Petites Antilhes, es arawak viuien ena cultura suazoïde, eth nom dera quau proven de Savana Suazey, ena Ilha de Granada. Aguests an estat aperats pendent plan de temps coma pòbles caribs. E son pas plan diuersi des saladeros. Se ditz qu'es Arawak tuauen es bèsties tà dempús desencunhar-se e mercejar pera carn obtinguda.

Genocidi europeu modificar

Es arawaks sigueren es prumèrs indians americans qu'agueren contacte damb Colomb e es sòns òmes. Quand Colomb e es sòns mariners arribaren ara plaja, armadi d'espases , es arawak portaren viste minjar, aiga e presents.

Colomb madeish auia escrit "mos portaren papagais, coton, lances e d'autes causes que voliuen escambiar contra pèrles de veire e cimbols. Tot eth qu'auien ac donauen. Eren ben vestits, damb cossi armoniosi e caratges gaubiosi".

"Porten pas armes -contunha Colomb -, non les coneishen pas pr'amor qu'ai mostrat ua espasa e eri se talharen; sabien pas quina causa era. coneishen pas eth fèrre, es sòns lances son hetes de branques de husta. Serien bons servents. Damb cinquanta òmes podriai her tot cò que volguesse".

Atau, e miravilhat pes arawak, Colomb capcionéc quauques uns per força. Plan d'eri sigueren esclavats en Haiti (1). ES arawak d'aguesta ilha sigueren redusits ara mitat en sonque dus annades (250.000). en 1515 sonque demorauen 15.000. En 1650 eren toti morti e sòns descendents s'auien escandit (2).

Mites e legendes modificar

Eth pirata normand Urbain de Roissey raportèc plan de mites e legendes des arawak. Didia qu'eren plan braves, aimauen plan era beresa e l'art. Demorauen en perfecta armonia damb era natura més tanben eren negociants. Es arawak auien ua autoritat matriarcala.

Era plan conegut un mite arawak que didia açò: ua princessa arawak, Momand'lop, era adara era arreina sus eth continent des "conquistadors". Un cop cada 48 lunes es arawak escolhien, d'enter es diuersi clans, ua espròva tà poder escolhir era melhor arawak d'enter es hemnes. Aguesta auia d'anar a terra estrangera e crear ligams de comèrci damb es autes e es arawak. Urbain de Roissey ditz qu'era escolhida era ua gojata plan beroia, petita més plan ben proporcionada de cames e de malucs. "Era avançaua pera selva tà jo - diguèc eth pirata - damb un present. Jo demorei paralisat e miravilhat. Eth mòn cor que s'arturaua... sabia qu'auia deuant jo un personatge bric comun. Eth futur que m'ac confirmec açò.

Referències modificar

1.- Extrait du journal de bord de Christophe Colomb, cité dans le livre d'Howard Zinn (voir bibliographie)

2.- ↑ Howard Zinn, Une histoire populaire des États-Unis, Agone 2002, p.9

Bibliografia modificar

1.- (en) Jan Rogoziński, A brief history of the Caribbean : from the Arawak and the Carib to the present, New York, Facts on File, 1999, (ISBN 0816038112)

2.- (fr) Howard Zinn, Une histoire populaire des États-Unis : de 1492 à nos jours, Editions Agone, 2002.

3.- (fr) Lorenzo C., Extrait des légendes Arawak, Editions Central Park, 2010.[réf. insuffisante]

Articles connexes modificar

Tainos

Garifuna

Pòble carib

Ligams externes modificar

º Les pétroglyphes des Petites Antilles

º Site du Musée de Fort de France

º Photo d'un tambour tubulaire arawak